Την περασμένη εβδομάδα, ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα έκανε πράξη αυτό που συζητιόταν τους τελευταίους μήνες στα Τίρανα, όμως έμοιαζε περισσότερο με φάρσα, παρά με πολιτικό ντιμπέιτ. Έθεσε σε δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο για τη νομιμοποίηση της παραγωγής κάνναβης για φαρμακευτική και βιομηχανική χρήση. Το συνέταξε το αλβανικό Υπουργείο Υγείας και πρόκειται να έρθει τις επόμενες εβδομάδες προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο. Ο Ράμα δεν φαίνεται αυτή τη φορά να μπλοφάρει.
Βουλευτές της αντιπολίτευσης χαρακτήρισαν την απόφαση «μία τρέλα». Σύμφωνα με τη φετινή έκθεση του Γραφείου του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, η Αλβανία, με πληθυσμό 2,8 εκατ. κατοίκους, είναι η έβδομη χώρα στον κόσμο όσον αφορά την παράνομη παραγωγή και διακίνηση κάνναβης – πίσω από το Μαρόκο, το Αφγανιστάν, την Ισπανία, την Ολλανδία, το Πακιστάν και τον Λίβανο.
Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές διωκτικές Αρχές προσπαθούν να καταλάβουν τι σημαίνουν όλα αυτά. Το μεγαλύτερο μέρος της αλβανικής παραγωγής, δηλαδή πολλοί τόνοι ετησίως, εξάγεται στην Ιταλία και την Ελλάδα. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν κατασχεθεί στα ελληνο-αλβανικά σύνορα περισσότεροι από 13 τόνοι ακατέργαστης κάνναβης. Τα μονοπάτια έξω από την Καστοριά και τα Γιάννενα θεωρούνται τα σημαντικότερα περάσματα για τη διακίνηση «χόρτου» στην Ευρώπη, κάτι που μεταφράζεται σε κέρδη εκατομμυρίων ευρώ στις δύο πλευρές των συνόρων.
Με δεδομένους τους δείκτες διαφθοράς στη γειτονική Αλβανία, αλλά και την πρόσφατη πικρή εμπειρία της Βόρειας Μακεδονίας να νομιμοποιήσει τη φαρμακευτική κάνναβη, όλοι συμφωνούν ότι η επόμενη μέρα στα σύνορα δεν θα είναι η ίδια.
ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Στο προσχέδιο νόμου της κυβέρνησης Ράμα σημειώνεται ότι «ο σκοπός του είναι να ρυθμίσει και να εγγυηθεί τη διαδικασία παραγωγής της κάνναβης, την επεξεργασία των υποπροϊόντων της για ιατρική και βιομηχανική χρήση και την εξαγωγή τους». Σύμφωνα με το αλβανικό Υπουργείο Υγείας, οι άδειες που θα εγκριθούν θα έχουν διάρκεια 15 ετών, με δικαίωμα ανανέωσης. Κάθε επενδυτικό σχήμα, δε θα μπορεί να καλλιεργήσει περισσότερα από 150 εκτάρια σε όλη τη χώρα. Θα πρέπει να έχει «σχετική εμπειρία στον κλάδο», αρχικό κεφάλαιο 100 εκατ. λεκ (περίπου 850.000 ευρώ), τουλάχιστον 15 εργαζόμενους και επίσης να καταβάλει στο κράτος 1,5% του ετήσιου τζίρου. Η παραγωγή και επεξεργασία της κάνναβης θα γίνεται με κρατική επίβλεψη.
«Είναι μία τρέλα», σχολίασε ο Enkelejd Alibeaj, Αλβανός βουλευτής της αντιπολίτευσης. «Ο Έντι Ράμα είναι ο μοναδικός πρωθυπουργός στην Ευρώπη, του οποίου πρώην Υπουργός βρέθηκε στη φυλακή, εξαιτίας της σχέσης του με εγκληματικές οργανώσεις που διακινούν κάνναβη», είπε ο Alibeaj. «Όμως, φαίνεται ότι το έχει ξεχάσει – ή προσποιείται ότι το ξέχασε- και τώρα με το πρόσχημα της καλλιέργειας για ιατρική και βιομηχανική χρήση, προσπαθεί να νομιμοποιήσει την παραγωγή».
Ο Έντι Ράμα είναι ο μοναδικός πρωθυπουργός στην Ευρώπη, του οποίου πρώην Υπουργός βρέθηκε στη φυλακή, εξαιτίας της σχέσης του με εγκληματικές οργανώσεις που διακινούν κάνναβη, είπε ο βουλευτής Alibeaj.
Ο Αλβανός βουλευτής αναφέρεται στον Saimir Tahiri, πρώην Υπουργό Εσωτερικών της Αλβανίας, ο οποίος καταδικάστηκε για παράβαση εξουσίας, μετά από επιχείρηση των ιταλικών Αρχών για τη σύλληψη ανθρώπων που βρίσκονταν κοντά του. Ο ίδιος απαλλάχθηκε για την κατηγορία της διακίνησης ναρκωτικών, ωστόσο η άμεση διαφθορά στην Αλβανία δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα.
ΚΑΝΝΑΒΗ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ
Η οικονομία της κάνναβης στην Αλβανία είναι ιλιγγιώδης. Όσοι βρίσκονται κοντά στην ιστορία, μιλούν για την εποχή πριν και μετά την επιδρομή στο Λαζαράτι. Το 2014 ειδικές δυνάμεις της αλβανικής αστυνομίας είχαν εισβάλει στο χωριό, που βρίσκεται περίπου 30 χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα. Μετά από μάχη που κράτησε μέρες, κατασχέθηκαν 25 τόνοι κάνναβης, 90.000 χασισόδεντρα και 500 όπλα, μεταξύ αυτών καλάσνικοφ και αντιαρματικές ρουκέτες.
Η ετήσια παραγωγή μόνο στο Λαζαράτι υπολογίστηκε στους 900 τόνους, αποφέροντας στην τοπική οικονομία τζίρο 4,5 δισ. ευρώ – εκείνη την περίοδο περίπου το μισό ΑΕΠ της Αλβανίας. Μεταγενέστερη έκθεση του Global Initiative Against Transnational Organised Crime είχε υπολογίσει την οικονομία της κάνναβης στην Αλβανία στα 2,2 δισ. ευρώ.
Άνθρωποι στα Τίρανα που μίλησαν στο Magazine, συμφωνούν ότι η τελευταία απόφαση του Ράμα είναι ενδεχομένως μια προσπάθεια ώστε να κερδίσει ψήφους από ανθρώπους που απασχολούνται στην οικονομία της κάνναβης. Κι έπειτα, το πιθανότερο είναι ότι η απόφαση θα ευνοήσει τους ξένους επενδυτές που θα φτάσουν σε μια νύχτα στα Τίρανα, κάτι σαν το νέο Ελντοράντο, αφήνοντας εκτός παιχνιδιού τους μικρούς παραγωγούς που ζουν τις οικογένειές τους με την κάνναβη.
Ο Saimir Visha, ποινικολόγος στα Τίρανα, εξήγησε στο Magazine ότι είναι θετικός στη νομιμοποίηση της ιατρικής και βιομηχανικής κάνναβης. «Θα προκύψουν για το κράτος έσοδα από τους φόρους. Είμαι θετικός και στη νομιμοποίηση της χρήσης για ψυχαγωγικούς λόγους», είπε ο Visha. Η Αλβανία έχει την πιο αυστηρή νομοθεσία για τα ναρκωτικά. Οι ποινές φθάνουν τα 20 χρόνια και έγιναν πιο αυστηρές όσο η παραγωγή γινόταν μαζικότερη.
Ο ίδιος εξηγεί ότι στα δικαστήρια των Τιράνων οδηγούνται συχνά ολόκληρες οικογένειες χωρικών, κυρίως από τον αλβανικό βορρά, που καλλιεργούν κάνναβη στο πίσω μέρος της αυλής τους, αντί για λαχανικά. Γι’ αυτούς προβλέπονται οι ίδιες ποινές με τα μέλη των εγκληματικών οργανώσεων. «Η νομιμοποίηση της ιατρικής και βιομηχανικής κάνναβης πρέπει να συνοδευτεί και από αλλαγές στον ποινικό κώδικα. Παραμένω θετικός σε αυτές τις αλλαγές», είπε ο Visha.
ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ ΚΑΙ ΜΑΥΡΗ ΑΓΟΡΑ
Ο Zef Preci είναι οικονομολόγος, επικεφαλής του Αλβανικού Κέντρου Οικονομικής Έρευνας στα Τίρανα. «Η κυβέρνηση του κ. Ράμα παρουσιάζει ένα σενάριο για επιδιωκώμενα κέρδη στην οικονομία, όμως πιστεύω ότι θα αποτύχει», είπε στο Magazine. «Η Αλβανία δεν πληροί καμία ελάχιστη προϋπόθεση. Εννοώ μια ανεπτυγμένη φαρμακοβιομηχανία, πλήρη κυβερνητικό έλεγχο στην επικράτεια της χώρας, χαμηλό επίπεδο διαφθοράς κ.α. Όλα αυτά λείπουν, δυστυχώς, στην περίπτωση της Αλβανίας», σημείωσε ο Preci. «Στη Νομική, από τους πιο χρήσιμους όρους είναι το de facto και το de jure. Στην Αλβανία η παράνομη κάνναβη, ειδικά μετά το 2016, είναι de facto (εκ των πραγμάτων) νόμιμη».
Ο Preci ζήτησε να δούμε με προσοχή το νομοσχέδιο που κατέθεσε ο Ράμα. «Δίνει την εντύπωση ότι όλα είναι έτοιμα και πως το μόνο που λείπει είναι το όνομα της ξένης εταιρείας που θα “κερδίσει” αυτό το κρατικό μονοπώλιο. Δηλαδή, περισσότερο από όσο θα συμβάλει στην παροχή πρόσθετων εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό, η πρωτοβουλία φαίνεται να ικανοποιεί τα κρυφά συμφέροντα των ομάδων που ενδιαφέρονται για αυτή τη δραστηριότητα», σημείωσε.
Ο ίδιος έφερε το παράδειγμα της φαρμακευτικής κάνναβης στη γειτονική Βόρεια Μακεδονία. Η προβληματική νομοθεσία στα Σκόπια ευνόησε τελικά μόλις μία από τις 40 εταιρείες που καλλιεργούν κάνναβη, με αποτέλεσμα η νόμιμη παραγωγή – περίπου 25 τόνοι – είτε να βρίσκεται στοκαρισμένη στις αποθήκες είτε να έχει καταλήξει μετά από περίεργες ληστείες στη μαύρη αγορά.
Κατ’ αντιστοιχία, στην Αλβανία, σύμφωνα με τον Preci, «υπάρχει ο κίνδυνος της χρεοκοπίας και η συνακόλουθη δημιουργία αποθεμάτων που δεν θα απορροφηθούν από τη δυτική φαρμακοβιομηχανία, ο κίνδυνος ληστείας της παραγωγής από εγκληματικές ομάδες και η εξαγωγή της με βάση τα υπάρχοντα δίκτυα».
Στη βαλκανική γειτονιά μας, ίσως παράγεται περισσότερη επιχειρηματικότητα και καινοτομία από αυτή που μπορούμε να καταναλώσουμε.