Του Όμηρου Ταχμαζίδη *
Οι “οικολόγοι”, μην ρωτάτε ποιοι απ΄ όλους, θα συνενωθούν για μια ακόμη φορά, μετά από εξίσου πολλές ιδρύσεις, διασπάσεις, χωρισμούς, αποχωρισμούς, επανενώσεις, συγκλίσεις, συγκολλήσεις και … ξεκατίνιασμα. Ή, σύμφωνα με δελτίο τύπου που παρέλαβα στην προσωπική ηλεκτρονική διεύθυνσή μου, στις 11 Φεβρουαρίου 2024, υπό την ένδειξη “Πράσινοι-Οικολογία” και “Συνέδριο ενότητας ενόψει και των ευρωεκλογών”, θα δημιουργήσουν, για μια ακόμη φορά, κόμμα με στόχο τη συμμετοχή στις επικείμενες ευρωεκλογές:
“Ο πράσινος οικολογικός χώρος δημιουργεί μια ενωτική πρωτοβουλία για ένα ενιαίο κόμμα με όλες τις υγιείς δυνάμεις που αντιλαμβάνονται ότι μόνον έτσι θα μπορέσουν οι εναλλακτικές προτάσεις, ιδέες και πολιτικές να περάσουν στην κοινωνία και στην πολιτική, στο εθνικό και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, την αυτοδιοίκηση και να εφαρμοστούν. Φιλοδοξία τους είναι η δυναμική της κοινής προσπάθειας να ανοίξει δρόμους επαναδραστηριοποίησης για ανένταχτο κόσμο, λειτουργώντας ως πόλος έλξης και για τους νέους”.
Όπως δείχνουν τα πράγματα η εκλογική αναμέτρηση για την ανάδειξη των εκπροσώπων της χώρας στο ευρωκοινοβούλιο θα εξελιχθεί και πάλι σε εμποροπανήγυρη της ματαιοδοξίας (και των προσωπικών επιδιώξεων) διάφορων παραγόντων του συγκεκριμένου χώρου. Τούτος ο “χώρος” και οι παράγοντές του (δεν είναι φυσικά ο μοναδικός) αποκαλύπτουν, για πολλοστή φορά, τον γραφικό, αλλά εξίσου επικίνδυνο και αντιδημοκρατικό χαρακτήρα τους και την υποκρισία η οποία χαρακτηρίζει τις πολιτικές σκοποθεσίες και το πολιτικό-κοινωνικό δούναι και λαβείν, των ηγετίσκων των συγκεκριμένων σχηματισμών.
Πολύ συγκεκριμένα στην περίπτωση των ελλήνων οικολόγων, (και ευρύτατων τμημάτων της λεγόμενης ριζοσπαστικής και κινηματικής Αριστεράς), ισχύει αυτό το οποίο εντοπίστηκε πολύ νωρίς – στο χώρο του αμερικανικού φεμινιστικού κινήματος και με βάση τις εμπειρίες του στο πλαίσιο των δράσεων των πολιτικών μικροομάδων και των ακτιβιστικών σχημάτων της counter culture των δεκαετιών 1960-70 – και χαρακτηρίζει με εξαιρετική ευστοχία την κυρίαρχη συνθήκη σε αυτούς τους πολιτικοκοινωνικούς χώρους ως συνθήκη “τυραννίας της αδομίας”.
Η φεμινίστρια Jo Freeman, είχε παρατηρήσει ότι σε διάφορες ομάδες του χώρου, στις οποίες συμμετείχε και η ίδια, όπου η σημαία του “αδιαμεσολάβητου”, του “αμεσοδημοκρατικού”, της “ισότητας”, της “συντροφικότητας”, του “αντιγραφειοκρατικού”, του “ριζοσπαστικού” κ.ο.κ., επιβαλλόταν ως καθοριστικό χαρακτηριστικό του χώρου και αντιστρατεύονταν οποιαδήποτε “δόμηση” των συγκεκριμένων χώρων. Αυτή η πρακτική δεν ήταν τίποτε παραπάνω από φενάκη για την επικράτηση μεμονωμένων ατόμων, ή μικροομάδων εντός της ομάδας, οι οποίες κινούσαν αντιδημοκρατικά τα νήματα λειτουργίας του εκάστοτε πολιτικού-κοινωνικού σχήματος.
Στην προαναφερθείσα ανακοίνωση, δελτίο τύπου, της νέας οικολογικής “συγκόλλησης”, έρχεται ο αναγνώστης και η αναγνώστρια (το κείμενο δεν περιλαμβάνει στοιχεία φεμινιστικής ρητορείας και τούτο δεν είναι άσχετο με την ευρύτερη κυριαρχία του ανδρικού στοιχείου στον ευρύτερο χώρο και διάφορα αντιδραστικά στοιχεία πατριαρχικού και οικογενειοκρατικού τύπου που τον χαρακτηρίζουν) με την χαρακτηριστική ρητορεία υπερβολής που χαρακτηρίζει τη “ριζοσπαστικότητα” τούτων των χώρων.
Αυτή “η τυραννία της αδομίας” είναι ένα χαρακτηριστικό της λειτουργίας των περισσότερων μικρο-ομάδων και πολιτικών σχηματισμών στις παρυφές του mainstream πολιτικού μας συστήματος. Πίσω, ωστόσο, από την πομπώδη ρητορεία περί “εναλλακτικού”, που δεν λείπει και από την φρασεολογία της ανακοίνωσης στην οποία αναφέρομαι, ελλοχεύει ο κίνδυνος των αντιδημοκρατικών πρακτικών και της παγίωσής τους ως τρόπου λειτουργίας των νεοσύστατων σχηματισμών – έως την επόμενη διάσπασή τους. Έτσι, διαβάζουμε διάφορα στομφώδη περί “επίθεσης στη δημοκρατία”, “συγκέντρωση της δύναμης σε λίγες, αδιαφανείς και ανεξέλεγκτες δυνάμεις”, για “ενίσχυση αντί μαράζωμα της δημοκρατίας με ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων” κ.α.. αλλά θα πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί. Στον συγκεκριμένο χώρο και στα γκρουπούσκουλά του κυριαρχεί η «τυρανία της αδομίας”. (Να σημειώσω εδώ, ότι ο συγκεντρωτικός-παραγοντικός χαρακτήρας αυτών των ομάδων, γεφυρώνει διάφορα στοιχεία της προοδευτικής ρητορείας με εκείνα του φασιστικού λόγου, όπως π.χ. την χαρακτηριστική ιατρικοποίηση του δημόσιου πολιτικού λόγου, οπότε δεν είναι διόλου τυχαίο ότι οι “οικολογίζοντες” ομιλούν για “υγιείς δυνάμεις” της κοινωνίας).
Έτσι η πρόφαση των δημοκρατικών διαδικασιών, η αντισυστημική ρητορεία και η αντιγραφειοκρατική υποτίθεται στάση, δεν μπορούν να συγκαλύψουν τα βασικά χαρακτηριστικά της “τυραννίας της αδομίας” σε αυτούς τους χώρους: προσωποκεντρική εξουσία εντός της ομάδας, βαθειά συντηρητική και αντιδραστική λειτουργία, απουσία ή επιτηδευμένη δυσλειτουργία, διάβαζε αχρήστευση, του θεσμικού πλαισίου που διέπει έναν φορέα. Το αγελαίο κλίμα της παρέας δεν μπορεί να συγκαλύψει την έλλειψη συντροφικότητας και πολύ περισσότερο την έλλειψη δημοκρατικής λειτουργίας. Η “τυραννία της αδομίας” δημιουργεί όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για διαρκείς διασπάσεις, για οργανώσεις σφραγίδες, για “μονοπρόσωπες” ηγεσίες σε διάφορα γκρουπούσκουλα.
Έτσι η ανυπαρξία αποδεκτών δομών και κανόνων, η έλλειψη ή ο παραγκωνισμός οποιουδήποτε θεσμικού πλαισίου, η παρεΐστικη λειτουργία, οι τύποις λειτουργία των υποτυπωδών κανόνων λειτουργίας προσδίδουν στους σχηματισμούς αυτούς καθεστωτικά χαρακτηριστικά και οδηγούν στην τυραννική συνθήκη του ελέγχου τους από μεμονωμένα άτομα και μικρο-ομάδες. Η φυγή προς την διαρκή “δραστηριοποίηση” είναι και αυτό ένα από τα στοιχεία τούτων των αδόμητων ομάδων.
Τα διάφορα πολιτικά οικολογικά σχήματα στη χώρα και η λειτουργία τους παρέχουν ένα απτό διαχρονικό παράδειγμα αυτής της κατάστασης, ο ΣΥΡΙΖΑ της προηγούμενης περιόδου αποτελεί εξίσου ένα παρόμοιο παράδειγμα του τυραννικού καθεστώτος της αδομίας, σε μεγαλύτερη κλίμακα και υπό πιο περίπλοκη μορφή. (Επ΄ αυτού άλλη φορά και με άλλη αφορμή επικαιρότητας, αλλά οφείλουμε να σημειώσουμε ότι μεγάλο μέρος των πρωταγωνιστών του νέου οικολογικού εγχειρήματος, συμμετείχαν, με το αζημίωτο, στην αδόμητη τυραννία που ακολούθησε την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στο προσκήνιο.)
Κάποια στιγμή θα πρέπει να ασχοληθούν οι σχετικές επιστήμες και να επικεντρωθεί η έρευνα, πέρα από την ιστορία των κοινοβουλευτικών πολιτικών κομμάτων, και στην ιστορία τούτων των γκρουπούσκουλων και στα εκάστοτε τυραννικά καθεστώτα που εγκαθιδρύουν σε διάφορους χώρους, με διάφορα προσχήματα και διάφορες προθέσεις και προτεραιότητες. Όπου το συλλογικό συνθλίβεται μέσα στις μυλόπετρες των μικροσυμφερόντων και των ματαιοδοξιών εξουσιομανών μικροπαραγόντων χαμηλών ικανοτήτων και δυνατοτήτων. Όσο μεγαλύτερη γίνεται η αναφορά σε συλλογική διοίκηση, απουσία ηγετικών φυσιογνωμιών, τόσο πιο αντιδημοκρατικοί είναι οι φορείς που εκφέρουν παρόμοιο δημόσιο λόγο. Είναι η φωνή του homo katafertzicus, ο οποίος προσπαθεί να ισοπεδώσει τα πάντα για να φανεί η δική του κακομοιριά ως κάτι πρωτότυπο και πρωτοποριακό. Η αντιδημοκρατικότητα να φανεί ως δημοκρατικό επίτευγμα. Ο εσμός αυτός εμφανίζεται και με το πρόσωπο της πολιτικής οικολογίας: “Κι αυτό που έχει ανάγκη η χώρα είναι έναν συμμετοχικό, μη αρχηγικό, κινηματικό και ελκυστικό Πράσινο φορέα”.
Αυτή η φράση εμπεριέχει όλη την υποκρισία και την απατεωνιά αυτών των ανθρώπων. Έχουμε εδώ την par excellence προτροπή για την επιβολή ενός καθεστώτος τυραννικής αδομίας. Για να επιπλέουν οι καταφερτζήδες κάθε είδους. Κάποιοι θα αναγνωρίσουν σε τούτη τη νύξη υπαρκτά πρόσωπα, άλλοι που αγνοούν άτομα και καταστάσεις θα αιφνιδιαστούν. Δεν είναι οι “οικολόγοι” εκείνοι που αγαπούν τη φύση, τα ζώα, τους ανθρώπους; Ζούμε σε μια ιστορική συγκυρία, όπου η συγκάλυψη της οδυνηρής πραγματικότητας εντός της οποίας είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε είναι εγκληματική. Όποιος γνωρίζει το ελάχιστο που αφορά το κοινωνικό σύνολο και δεν το δημοσιοποιεί για να ενημερώσει και τους υπόλοιπους είναι συνεργός στο έγκλημα – στο όποιο έγκλημα, κοινωνικού ή πολιτικού τύπου. Τα πράγματα θα πρέπει να λέγονται με το όνομά τους και σε όλους τους τόνους.
Οπότε συνοψίζω: Ο χώρος της οικολογίας ήταν από τους πιο πρόσφορους για να συγκαλυφθούν ατομικές επιδιώξεις, αδυναμίες και ένας τύπος ανέξοδου ελιτισμού, με έντονα αντιλαϊκά χαρακτηριστικά. Το φαινόμενο της “τυραννίας της αδομίας” εύκολα αναγνωρίζεται στους χώρους του “εναλλακτικού”, του “αντιεξουσιαστικού’ και του “ριζοσπαστικού” και είναι ένας από τους λόγους των συνεχών διασπάσεων, χωρισμών, αποχωρήσεων, ενώσεων και επανενώσεων. Είναι ο χώρος όπου επιπλέον οι απατεώνες της διπλανής πόρτας. Και δεν είναι λιγότερο επικίνδυνοι από τους απατεώνες των μεγάλων συμφερόντων και των μεγάλων αθλιοτήτων. Αυτοί οι μικροπολιτικοί απατεώνες σαπίζουν κάθε σπόρο αναγέννησης στη χώρα προτού καν βλαστήσει. Για το λόγο αυτό είναι πιο επικίνδυνοι και από τους εκπροσώπους του κλεπτοκρατικού καθεστώτος. Και γίνονται ακόμη πιο επικίνδυνοι διότι επιχειρούν να εθίσουν και τις νεότερες γενιές με την βιτριολική ανευθυνότητά τους. Και ας έχουν οι φιγούρες τους συμπαθητικά, χαριτωμένα, γραφικά, ακόμη και κωμικοτραγικά χαρακτηριστικά, που, ενίοτε και σε προσωπικό επίπεδο, μπορεί να δημιουργήσουν και “συμπάθεια”.
Δυστυχώς η “τυραννία της αδομίας” φαίνεται ότι έχει επιβληθεί, σε μεγάλο βαθμό, και στη λειτουργία και τις σχέσεις των κομματικών σχηματισμών εξουσίας και το μέλλον για την ελληνική δημοκρατία και τον ελληνικό λαό φαντάζει, πλέον, αβέβαιο. Το “πάμε και όπου βγει” έχει γίνει κανόνας στον πολιτικό βίο της χώρας. Και δυστυχώς δεν υπάρχει δομημένος πολιτικός φορέας, αυτό που παλαιότερα αποκαλούσαμε δημοκρατικό κόμμα αρχών, ο οποίος θα αναλάβει την ιστορική ευθύνη της ανόρθωσης της ελληνικής κοινωνίας και που θα οδηγήσει την πατρίδα και τον ελληνισμό στον 21ο αιώνα…
Το εσωτερικό τυραννικό καθεστώς της αδομίας, που χαρακτηρίζει τα γκρουπούσκουλα, μικρά και μεγάλα, αντιστρατεύεται από τη “φύση” του την οποιαδήποτε προσπάθεια διαμόρφωσης και προώθησης ενός συνεκτικού ιστορικού σχεδίου για το μέλλον της χώρας…
* Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι οργανωτικός γραμματέας της ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΣ
