Η Σοφία, μια θηλυκή θαλάσσια χελώνα μήκους 72 εκατοστών πόντων και βάρους 40 κιλών είχε βρεθεί στον Πλατανιά τον Ιούνιο τραυματισμένη στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Οι δύτες που τη βρήκαν τη φρόντισαν αρχικά και την παρέδωσαν στον Αρχέλων, το Σύλλογο Προστασίας της Θαλάσσιας Χελώνας.
Μετά από περίθαλψη στο Κέντρο Διάσωσης που διατηρεί για τις θαλάσσιες χελώνες στη Γλυφάδα ο Αρχέλων, ήρθε η ώρα της απελευθέρωσής της την Τρίτη 5 Αυγούστου 2014, στην ίδια περιοχή όπου είχε βρεθεί, καθώς οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι με κάποιο τρόπο μένει στη μνήμη μιας θαλάσσιας χελώνας η παραλία στην οποία είχε γεννηθεί και σε αυτήν επιστρέφει να γεννήσει κι αυτή, όταν μεγαλώσει μετά από 25-30 χρόνια. Βέβαια, μόνο 1 στα 1.000 χελωνάκια που γεννιούνται, υπολογίζουν ότι θα καταφέρουν να επιβιώσουν μέχρι αυτήν την ηλικία. Τα περιμένουν πολλά εμπόδια: Θα εκκολαφθεί το αυγό; Κι αν εκκολαφθεί, θα καταφέρει το χελωνάκι να σκαρφαλώσει ως την επιφάνεια της ακτής από το βάθος των 40 πόντων που είναι η φωλιά; Κι αν βγει στην ακτή, υπάρχουν κίνδυνοι όπως οι γλάροι ή και τα σκυλιά, που τρώνε τα χελωνάκια, ενώ τα φώτα στην ακτή μπορεί να αποπροσανατολίσουν τα χελωνάκια και να πάνε αντίθετα από τη θάλασσα, προς την ακτή, με αποτέλεσμα να πεθάνουν από αφυδάτωση, όταν βγει ο ήλιος. Αλλά κι αν φτάσουν στη θάλασσα, τα περιμένουν κι άλλοι κίνδυνοι.
Η θαλάσσια χελώνα Carettacaretta είναι ένα σπάνιο και απειλούμενο με εξαφάνιση είδος που προστατεύεται από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η εξάπλωση ομπρελών και ξαπλωστρών που διατηρούνται και τη νύχτα στις αμμώδεις ακτές αλλά και τα θορυβώδη παραθαλάσσια μπαρ και μαγαζιά με φώτα προς την ακτή, διώχνουν τις θαλάσσιες χελώνες προς πιο ήρεμες αμμώδεις ακτές.
Πριν λίγα χρόνια, οι φωλιές των θαλάσσιων χελωνών στα Χανιά, στις ακτές από το Σταλό ως το Κολυμπάρι όπου δραστηριοποιούνται οι εθελοντές του Αρχέλωνα, ήταν πάνω από 100. Φέτος καταγράφηκαν κάπου 40. 200 θαλάσσιες χελώνες βρέθηκαν νεκρές στην Κρήτη από το 2006 ως το 2012, είτε από ανθρώπινο χέρι (πχ ψαροντούφεκο) είτε από πρόσκρουση σε θαλάσσιο όχημα (κρις κραφτ, τζετ σκι κλπ).
Να σημειώσουμε ότι η παρουσία της θαλάσσιας χελώνας σε μια ακτή δεν αποφέρει μόνο οικοτουριστικό ρεύμα, όπως μαρτυρούν κι οι εικόνες από την απελευθέρωση της Σοφίας. Είναι και δείγμα καθαρότητας μιας παραλίας και οικολογικής ισορροπίας, καθώς οι θαλάσσιες χελώνες τρώνε τσούχτρες.
Ο Αρχέλων δραστηριοποιείται με εθελοντές από όλο τον κόσμο στις ακτές των Χανίων πάνω από μια εικοσαετία για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας και την ενημέρωση των πολιτών, ντόπιων κι επισκεπτών. Είχα την τύχη να παρακολουθήσω και να συμμετάσχω και ο ίδιος εθελοντικά σε αυτή την προσπάθεια στο ξεκίνημά της. Πρόκειται για μια μοναδική συνύπαρξη και συνεργασία νέων αλλά και μεγαλύτερων ανθρώπων από όλο τον κόσμο, που έρχονται να εργαστούν εθελοντικά, χωρίς να πληρώνονται και συνεργάζονται στις δράσεις ενημέρωσης, στον έλεγχο καθημερινά των ακτών για αναζήτηση και προστασία των φωλιών, στην φροντίδα και περίθαλψη τραυματισμένων χελωνών. Πρόκειται για μια αξιέπαινη προσπάθεια, που μας δείχνει διαφορετικούς δρόμους συνύπαρξης με τη φύση, συνεργασίας πολλών ανθρώπων από διάφορες χώρες, εναλλακτικούς τρόπους διακοπών που συνδυάζουν την προσφορά με την αναψυχή, Τέτοια προγράμματα εθελοντών πρέπει να ενθαρρύνονται και να στηρίζονται από τους Δήμους, καθώς προσελκύουν νέους ανθρώπους, οι οποίοι θα ξανάρθουν και θα στείλουν κι άλλους αργότερα, διαφημίζοντας την περιοχή μας.
Φώτης Ποντικάκης
Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου