Η βλακεία… ένα όπλο της εξουσίας

Του Ευάγγελου Πάλλα *

Μπορεί η βλακεία να χρησιμοποιηθεί από το αστικό πολιτικό σύστημα για την διατήρησή του; Ασφαλώς και μπορεί. Πάντα υπάρχουν αρκετοί βλάκες για να σχηματίσουν μια πλειοψηφία.

Οικονομολόγοι- ζογκλέρ. που κάνουν ταχυδακτυλουργίες τρισεκατομμυρίων, νωρίς να κατέχουν καν την προπαίδεια του πολλαπλασιασμού. Πολιτικοί που μετρούν πάντα ψήφους και ποτέ επιχειρήματα. Πυροβολημένοι θρησκόληπτοι, που επιστρατεύουν ένα υπερσύγχρονο οπλοστάσιο, μόνο και μόνο να μας ξαναγυρίσουν στον Μεσαίωνα: Πίσω από την παγκόσμια εξαθλίωση, κρύβεται μόνο αυτό: μια ανεπανάληπτη, μια θηριώδης βλακεία που αγκαλιάζει ολόκληρη την οικουμένη και γίνεται ενδημική.

Κατά τον Μπέρτραντ Ράσσελ το μεγάλο πρόβλημα του κόσμου είναι ότι οι βλάκες είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση και οι έξυπνοι γεμάτοι αμφιβολίες. Όπως λέει και η Ελένη Αρβελέρ: Αν διευθύνουν οι ανίκανοι, φταίνε οι ικανοί. Κι αν διευθύνουν οι ανάξιοι τότε φταίει η γενική απαξίωση.

Η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα δεν είναι ούτε οι σεισμοί ούτε τo τσουνάμι, ούτε οι ασυνείδητοι πολιτικοί, οι άπληστοι μάνατζερ ή οι σκοτεινοί συνωμότες. αλλά ένα φαινόμενο ιδιόρρυθμο και παγκόσμιο, ένα φαινόμενο που ξεπερνάει κάθε γνωστό όριο: η απροσμέτρητη ΒΛΑΚΕΙΑ! Κι όποιος δεν το πιστεύει, έχει ήδη μολυνθεί απ’ αυτήν.

Βλακεία -μιλάμε για την παγκόσμιο σταθερά της ανθρώπινης ιστορίας, τη μοναδική δύναμη που υφίσταται αναλλοίωτη εδώ και χιλιετίες: βασιλιάδες, ποντίφικες, πρόεδροι ήρθαν και παρήλθαν, κοινωνίες γεννήθηκαν και πέθαναν, εκλογικά προγράμματα συντάχθηκαν και ξεχάστηκαν -η βλακεία όμως καλά κρατεί. Οι επαναστάσεις δεν υπόθεσαν να τη βλάψουν στο παραμικρό, όπως δεν μπόρεσαν να τη βλάψουν οι φυσικές καταστροφές, οι παγκόσμιοι πόλεμοι ή οι οικονομικές κρίσεις. Και ενώ υπήρχαν κατά καιρούς ελπιδοφόρες προσεγγίσεις στο πρόβλημα της αρμονικής και ορθολογικής συνύπαρξης των ανθρώπων, αυτού του είδους τα πειράματα κατά κανόνα δεν κρατούσαν πολύ. Οι ισχυρές Διεθνείς των ηλιθίων, των στενοκέφαλων, των αιώνια χτεσινών. των απελπιστικά καθυστερημένων. επέστρεφαν το συντομότερο δυνατό στο πόντιουμ της ιστορίας και ξανάρχιζαν να καθορίζουν τον βλακώδη ρυθμό, στον οποίο ήταν υποχρεωμένες να χορεύουν οι ανθρώπινες σχέσεις.

«Δύο πράγματα είναι ατελείωτα: το σύμπαν και η βλακεία του ανθρώπου, όμως για το σύμπαν δεν είμαι ακόμα σίγουρος». Αυτή η φράση, που αποδίδεται στον Άλμπερτ Αϊνστάιν, εκφράζει μια πανάρχαια ιδέα. Άλλωστε ο πρώτος βλάκας της ιστορίας δεν ήταν άλλος από τον Αδάμ, που έχασε τον Παράδεισο, για να φάει ένα φρούτο.

Η βλακεία είναι μια ιδιότητα υπερταξική, υπερεθνική και διαπολιτισμική, που ενδημεί στις πέντε ηπείρους του πλανήτη και στα εκατόν ενενήντα δύο κράτη μέλη του ΟΗΕ και δυστυχώς διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας: στην πολιτική, την επιστήμη, τη θρησκεία, στον κοινωνικό, το δημόσιο και το ιδιωτικό βίο.

Με τη διαρκή παρουσία της και την καταλυτική επιρροή της στις πράξεις και στις ενέργειες ανθρώπων και λαών καταλήγει να σχεδιάζει το ιστορικό γίγνεσθαι της ανθρωπότητας. Κάτι που γίνεται ακόμη εμφανέστερο αν αναλογιστούμε ότι, στην αιώνια διαπάλη μεταξύ ευφυΐας και βλακείας, εκτός από τον κόσμο των εκ γενετής και των εκ παιδείας βλακών, σχεδόν δεν υπάρχει ευφυής άνθρωπος που να μην έχει διαπράξει στη ζωή του μερικές από τις λεγόμενες «βλακείες».

Η Ηλιθιότητα είναι η μόνη μετοχή που μονίμως ανεβαίνει. Αλλά πρέπει να είσαι πολύ ηλίθιος να την αγοράσεις. Oscar Wilde

Η βλακεία και η χρησιμότητά της

Φορείς της ηλιθιότητας είναι οι ηλίθιοι που εμφανίζονται παντού στο σύμπαν και δεν κάνω διάκριση σε χρώμα, φυλή ιδεολογία. Η ηλιθιότητα δεν είναι ρατσιστική αλλά οι ρατσιστές είναι ηλίθιοι.

Χαρακτηριστικό του βλάκα – ηλίθιου είναι η πλήρης επίγνωση των πράξεών του. Παράδειγμα ο βλάκας- ηλίθιος θα πηδήξει από τον δέκατο όροφο χωρίς αλεξίπτωτο, όχι γιατί πιστεύει ότι θα ζήσει, αλλά επειδή απλά μπορεί να το κάνει.

Τι είναι η βλακεία; Τα αίτιά της είναι βιολογικά ή μήπως έχει να κάνει μόνο με το επίπεδο μόρφωσης; Υπάρχει άνθρωπος παντελώς ηλίθιος ή «βλάκας είναι όποιος παριστάνει το βλάκα», όπως έλεγε η μητέρα του Forest Gump στο ομώνυμο έργο; Από άποψη ανατομίας, δεν είναι όλοι οι εγκέφαλοι ίδιοι. Ο γυναικείος εγκέφαλος είναι πιο ελαφρύς από τον αντρικό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο έξυπνες από τους άντρες.

Επιδημία βλακείας. Καμία μάχη δεν είναι πιο άνιση από αυτή με την βλακεία. Ο βλάκας είναι ανίκητος, απάλευτος.

Είναι η μοναδική πραγματικά επικίνδυνη απειλή κατά του κεντρικού συστήματός μας.

Η βλακεία, όμως, δεν έχει φύλο, δεν έχει συμπτώματα, δεν σηκώνει εμβολιασμό, δεν καταπολεμείται με τίποτα.

Η βλακεία δεν αφορά μόνο τον δείκτη νοημοσύνης, είναι κυρίως μία αναπηρία που χαρακτηρίζει παράλληλα την ευφυΐα, το ήθος, την αγωγή, την κοινωνική μόρφωση και την καλλιέργεια ενός ατόμου. Η βλακεία είναι η πεμπτουσία του κακοαναθρεμμένου ανθρώπου. Είναι η επιτομή της απόρριψης που μπορεί να βιώσει κάποιος εκ μέρους των καλών γονιδίων που κυκλοφορούν στο σύμπαν από καταβολής κόσμου.

Ο μοναδικός ίσως που κατάφερε να δώσει έναν πειστικό ορισμό στη βλακεία ήταν, το 1988, ο ιστορικός και οικονομολόγος Κάρλο Τσιπόλα (CΙPOLLA CARLO) στο «Δοκίμιο Περί Ανθρώπινης Βλακείας»: «Βλάκας είναι αυτός που με τις ενέργειές του προκαλεί ζημιά σε κάποιον άλλο, αλλά παράλληλα δεν πετυχαίνει κάποιο πλεονέκτημα για τον εαυτό του ή ακόμα υφίσταται ζημιά και ο ίδιος».

Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι ένας παράγοντας που γιγαντώνει τη βλακεία είναι η εξουσία. «Τα άτομα που έχουν εξουσία τείνουν να πιστεύουν ότι, ακριβώς επειδή έχουν εξουσία, είναι οι καλύτεροι, οι πιο ικανοί, οι πιο έξυπνοι, οι πιο σοφοί από όλη την ανθρωπότητα. Εξάλλου, περιστοιχίζονται από αυλικούς, οπαδούς και κερδοσκόπους, που ενισχύουν διαρκώς αυτή την ψευδαίσθηση. Με αυτό τον τρόπο όποιος βρίσκεται στην εξουσία καταλήγει να διαπράττει κατά γενική ομολογία τις μεγαλύτερες ανοησίες». Καταλήγει ότι δεν υπάρχει τρόπος να απαλλαχτούμε από την παγκόσμια βλακεία και αν και η βλακεία είναι επικίνδυνη, καταστρεπτική και πιθανόν ανίκητη, οι φορείς της είναι κοινωνικά χρήσιμοι.

Ο φανατισμός είναι μια οξύτατη μορφή βλακείας…. Ο βλάκας ξέρει τα πάντα, αλλά δεν καταλαβαίνει τίποτα. Η βλακεία δεν κάνει διακρίσεις, μάζες, ελίτ, και πολιτικό σύστημα, κινδυνεύουν εξίσου από την απροειδοποίητη εμφάνισή της.

Δεν ξεχνάμε ότι οι βλάκες μας εξοργίζουν κα μας στεναχωρεί να ανακαλύπτουμε τη βλακεία μας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν δικαίωμα λόγου σε λεγεώνες ηλιθίων. Ζούμε την επέλαση των ηλιθίων.

Όσο πιο ανεπτυγμένη η τεχνολογία, τόσο μεγαλύτερη η προσλαμβανόμενη βλακεία. Έξυπνοι άνθρωποι έμειναν ηλίθιοι για όλη τους τη ζωή.

Δεν υπάρχει ούτε ένας βλάκας που κάποια στιγμή στη ζωή του να μην ταυτίστηκε με τον Ναπολέοντα. Οι τρελοί είναι λίγοι, οι χαζοί είναι πολλοί, όπως πολλοί είναι και οι φτωχοί. Από την τρέλα κάτι μπορούμε να βγάλουμε, από την βλακεία όμως δεν φαίνεται να μπορεί να κερδίσει κανείς τίποτα, εκτός από τη γελοιοποίηση της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.

Μπ. Μπρεχτ: Να γιατί πρέπει να εκλείψει η βλακεία

Συνηθίσαμε να πέφτουμε στην παγίδα του Εθνικισμού.

Μας έχουν συνηθίσει βλέποντας το Σόιμπλε, ή τη Μέρκελ να μισούμε όλους τους Γερμανούς και τη Γερμανία. Μας μάθανε να μισούμε όλους τους Τούρκους και την Τουρκία επειδή η αστική τάξη της Τουρκίας έχει επεκτατικές τάσεις στη Θράκη, το Αιγαίο και αλλού.

Η Γερμανία όμως δεν είναι η Γερμανία της οποιασδήποτε Μέρκελ. Η Γερμανία γέννησε τον Γκαίτε, τον Μπετόβεν, τον Μαρξ, τον Ένγκελς, το Μπρεχτ, τη Λούξεμπουργκ, την Κόλβιτς. Η Τουρκία γέννησε τον Ναζίμ Χικμέτ, τον Αζίζ Νεσίν και άλλους σημαντικούς πρωτοπόρους.

Οι λαοί με άλλα λόγια δεν χωρίζονται σε καλούς ή κακούς. Όλοι οι λαοί βαδίζουν το δρόμο της κοινωνικής απελευθέρωσης, άλλοι με πιο αργά και άλλοι με πιο γρήγορα βήματα. Η αστική τάξη κάθε χώρας είναι υπεύθυνη για τα εγκλήματα που διαπράττονται για το ξαναμοίρασμα των αγορών.

Στην πορεία της κοινωνικής απελευθέρωσης ο Εθνικισμός είναι δηλητήριο που κατατρώει τις σάρκες των λαών και τους βυθίζει στον αλληλοσπαραγμό στο πένθος και τη συμφορά. Ο Μπέρτολ Μπρεχτ μιλούσε συχνά γι αυτό το δηλητήριο. Αξίζει να διαβάσουμε μια σύντομη αλλά διδακτική ιστοριούλα του κ. Κόυνερ.

Ο Κύριος ΚΟΫΝΕΡ δεν το έκρινε απαραίτητο να ζει σε μια συγκεκριμένη χώρα. «Μπορώ να πεινάσω οπουδήποτε», έλεγε. Κάποτε όμως, πέρασε από μια πόλη κατακτημένη από τον εχθρό του τόπου όπου ζούσε. Εκεί τον σταμάτησε ένας αξιωματικός του εχθρού και τον ανάγκασε να κατέβει από το πεζοδρόμιο. Ο κύριος Κόυνερ κατέβηκε, και τότε συνειδητοποίησε ότι είχε οργιστεί με τον άνθρωπο εκείνο, και μάλιστα όχι μόνο με τον άνθρωπο, αλλά κυρίως με τη χώρα του ανθρώπου, τόσο πολύ, που ευχήθηκε την εξαφάνισή της από προσώπου Γης. «Μα πως έγινα ξαφνικά εθνικιστής;» αναρωτήθηκε ο κύριος Κόυνερ. «Φταίει ο εθνικιστής που βρέθηκε μπροστά μου. Να γιατί πρέπει να εκλείψει η βλακεία. Γιατί κάνει βλάκα όποιον βρεθεί μπροστά της”.

Το βλάκα μπορείς να τον καταλάβεις από δυο ενδείξεις: μιλάει για πράματα που είναι γι’ αυτόν άχρηστα και εκφράζει γνώμη για κάτι που κανένας δεν τον ρωτάει. Πλάτων 427-347 π.Χ. Φιλόσοφος

Η βλακεία είναι μεταδοτική. Το πλήθος, δηλαδή, συμπεριφέρεται με περισσότερο βλακώδη τρόπο από τα μεμονωμένα άτομα που το συνθέτουν. Αυτό εξηγεί γιατί ολόκληροι λαοί (όπως η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία) μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν, ώστε να επιδιώκουν τρελούς σκοπούς. Αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα γνωστό στην ψυχολογία. Η συναισθηματική μετάδοση, που είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της ομάδας, μειώνει την κριτική ικανότητα. Παρατηρείται τότε η «πόλωση της λήψης αποφάσεων»: επιλέγεται η πιο απλή λύση, που συνήθως είναι και η λιγότερο έξυπνη.

Για τον Τουαίην «Αν δεν υπήρχαν οι βλάκες, οι έξυπνοι δε θα ‘χαν καμιά τύχη»  και για τον Βιντγκενστάιν «Αν οι άνθρωποι δεν έκαναν ποτέ τους ανοησίες, τίποτα έξυπνο δε θα γινόταν». Τελικά, αυτό που ονομάζουμε ανθρώπινη εξέλιξη δεν είναι τίποτε άλλο από την αέναη πάλη με την ηλιθιότητα, που διαρκώς θα βρίσκεται μπροστά μας με ακόμη πιο εξελιγμένη μορφή. Παρά την επικινδυνότητά της, η ανοησία δίνει ωστόσο μια μικρή μετριοφροσύνη και ένα άγγιγμα αισιοδοξίας στις φιλοδοξίες μας.

Πόση βλακεία χωράει σε μια εξεταστική;! 106 φοιτητές αντέγραψαν την ίδια εργασία.

Είναι κοινό μυστικό οι φοιτητές αντιγράφουν ή έστω «βοηθάνε» ο ένας τον άλλον, είναι η λεγόμενη φοιτητική αλληλεγγύη. Οι περισσότεροι έχουν περάσει απ’ αυτό το στάδιο. Ωστόσο, ορισμένοι φοιτητές, 106 στον αριθμό, του Τμήματος Διοίκησης του Πανεπιστημίου Πατρών πήγαν την αντιγραφή σε άλλο…level.
106 (αν είναι δυνατόν) φοιτητές παρέδωσαν ακριβώς την ίδια εργασία στο ίδιο μάθημα, στον ίδιο καθηγητή και μάλλον ήταν υπερβολικά αισιόδοξοι πιστεύοντας πως κανείς δεν θα το καταλάβει. Βέβαια, όχι μόνο έγιναν αντιληπτοί αλλά κλήθηκε και γενική συνέλευση του Τμήματος για την περίπτωσή τους.

Στη συνέλευση αποφασίστηκε πως σ’ αυτήν την ομαδική αντιγραφή, αρμόζει ο αποκλεισμός των φοιτητών απ’ την εξεταστική του Σεπτεμβρίου.

Και βέβαια οι φοιτητικές παρατάξεις της ΔΑΠ-ΝΔΦΚ και της ΠΑΣΠ εκφράζοντας την αλληλεγγύη τους προς τους συμφοιτητές τους διαμαρτυρήθηκαν καθώς δεν θεώρησαν δίκαιη αυτήν την τιμωρία.

Η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ έβγαλε μάλιστα και ανακοίνωση ζητώντας να αποκλειστούν οι φοιτητές μόνο από την εξεταστική του συγκεκριμένου μαθήματος. Για να στηρίξει μάλιστα, αυτή τη θέση της χρησιμοποίησε και λόγια του Μάρξ.

Δεν απαιτείται ιδιαίτερη ευφυΐα για να κατανοήσουμε ότι αυτή την «εξουσία των ηλιθίων» δε γίνεται να την ανεχόμαστε επ’ άπειρον. Στην πραγματικότητα, αρκεί να κοιτάξουμε τον κόσμο με την απροκατάληπτη ματιά ενός παιδιού. Στο παραμύθι του Άντερσεν ένα και μόνο παιδί, αμύητο στα «ηλίθια παιγνίδια των μεγάλων», κατάφερε να γκρεμίσει την αυλή της παράνοιας. Η ευχή μου είναι ν’ ακολουθήσουν το παράδειγμά του όλο και περισσότεροι άνθρωποι. Στο κάτω – κάτω, η βιολογική μας εξέλιξη μάς έχει εφοδιάσει μ’ ένα εκπληκτικά πολύπλοκο και πολύπλευρο όργανο σκέψης. Θα πρέπει ν’ αρχίσουμε να το χρησιμοποιούμε με έξυπνο τρόπο…

Ένα από τα πλέον παράδοξα που συμβαίνουν στη χώρα είναι πως ενώ, ακόμα και στη συνέχεια των κορυφαίων προγόνων, εξακολουθεί να γεννά μεγάλα και λαμπρά μυαλά και έχει να καμαρώνει για ανθρώπους υψηλής πνευματικότητας, παρ’ όλα αυτά παρέχει γόνιμο έδαφος για να ανθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό η βλακεία.

Πλέον γύρω επικρατεί μία απροσμέτρητη και απύθμενη βλακεία, σε τέτοιο βαθμό και μέγεθος που έχει καταστεί κυρίαρχη ή παραφράζοντας τον Μαρξ, είναι η βλακεία της κυρίαρχης τάξης.
–

To Star System : Επειδή και οι ηλίθιοι είναι άνθρωποι πρέπει να έχουνε κάποιο τρόπο να ζήσουνε. Πως; Ανοίξτε μια τηλεόραση και θα δείτε άτομα τα οποία θα αστοχούσανε το πάτωμα άμα πέφτανε από το κρεβάτι τους να κατακλύζουν όλον τον τηλεοπτικό χρόνο. To Star System έχει ως σκοπό να μας αποδείξει ότι είναι πολύ κουλ να γίνεσαι ρόμπα καθημερινώς στην τηλεόραση από τον κάθε παρ’ ολίγον δημοσιογράφο που το προηγούμενο βράδυ μπορεί να έψαχνε τα σκουπίδια σου για να δει εάν είχες κανονικά περίοδο όπως επίσης είναι πολύ γαμάτο να ασχολείσαι με πολύ in θέματα όπως τσουλοντύσιμο, ξεκατίνιασμα, Eurovision, γκομενιλίκι κι αλλαξοκωλιά κ.λπ. (αλλά να μην ασχολείσαι με θέματα όπως τα πολιτικά, κοινωνικά κ.λπ.).

Όσο για τον δικό μας χώρο (ΜΜΕ – TV) είναι εύκολο να ανακαλύψεις τους βλάκες – ηλιθίους, καθημερινά στον έντυπο τύπο, στα πρωινά των τηλεοπτικών προγραμμάτων, στα καθημερινά πάνελ των δημοσιογραφικών συντάξεων καθώς και στα σαββατιάτικα πάνελ με «ειδικούς» αναλυτές και αρκετή δημοσιογραφική βλακεία.

Είναι καλύτερα να είσαι σιωπηλός και να θεωρείσαι βλάκας παρά να μιλάς και να αίρεις κάθε αμφιβολία. Αβραάμ Λίνκολν, 1809- 1865, Αμερικανός πρόεδρος

Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Έξετερ στη Μεγάλη Βρετανία, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιούλιο στο Journal of Cognitive Neuroscience, εντόπισε μια περιοχή του εγκέφαλου, στον κροταφικό φλοιό, που ενεργοποιείται κάθε φορά που πρόκειται να διαπράξουμε το ίδιο λάθος: ένας συναγερμός μας εμποδίζει να πέσουμε στα ίδια σφάλματα. Αν λοιπόν η βλακεία οφείλεται σε μια ανωμαλία σε αυτή την περιοχή, ίσως μια μέρα καταφέρουμε να τη διορθώσουμε με μια χειρουργική επέμβαση. Αρκεί να μην πέσουμε στα χέρια ενός βλάκα γιατρού…

Πηγές: Freakypeedia, takman, Τζων Ανταμς, Νίτσε