Τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εξάλειψη των ρωσικών εισαγωγών ορυκτών καυσίμων χαρακτηρίζονται από μεγάλη έμφαση στην ενεργειακή απόδοση. Για τον ενεργοβόρο κτιριακό τομέα, αυτό σημαίνει μια νέα ώθηση για τη μόνωση των κατοικιών.
Το κτιριακό απόθεμα της ΕΕ είναι υπεύθυνο για το 40% περίπου της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ και το 36% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η επικράτηση των λεβήτων ορυκτών αερίων στα ευρωπαϊκά σπίτια επιδεινώνει περαιτέρω το ζήτημα.
Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ονομάστηκε REPowerEU, «θα μας βοηθήσει να εξοικονομήσουμε περισσότερη ενέργεια για να επιταχύνουμε τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και κυρίως να δώσουμε ώθηση στις επενδύσεις σε νέα κλίμακα», εξήγησε η Ursula von der Leyen, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το πιο προφανές μεταξύ αυτών είναι οι επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας, οι οποίες «είναι ο ταχύτερος και φθηνότερος τρόπος για την αντιμετώπιση της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης», πρόσθεσε η ίδια κατά την παρουσίαση των προτάσεων την Τετάρτη (18 Μαΐου).
Η μόνωση των κατοικιών είναι ένας από τους πιο σίγουρους τρόπους για τη μείωση της χρήσης ενέργειας και των λογαριασμών ενέργειας των καταναλωτών. Πρόσφατη μελέτη του Buildings Performance Institute Europe (BPIE), μιας δεξαμενής σκέψης, διαπίστωσε ότι η μόνωση των κατοικιών μπορεί να μειώσει σημαντικά τη χρήση ενέργειας και την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Εξετάζοντας ορισμένα από τα μεγαλύτερα κράτη της ΕΕ, η δεξαμενή σκέψης διαπίστωσε ότι «η βελτίωση της μόνωσης στις επιλεγμένες χώρες μπορεί να επιτύχει έως και 44% εξοικονόμηση φυσικού αερίου και μείωση της τελικής ζήτησης ενέργειας κατά 45%».
«Η ανάλυση της BPIE συμπίπτει με την έρευνα των Regulatory Assistance Project, Ember Climate, E3G και Bellona που δείχνει ότι η ενεργειακή απόδοση και ο εξηλεκτρισμός μπορούν να μειώσουν μαζικά τις εισαγωγές φυσικού αερίου», έγραψε στο Twitter ο Jan Rosenow, διευθυντής ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων της περιβαλλοντικής ΜΚΟ RAP.
Την άποψη αυτή συμμερίζονται και εκπρόσωποι της βιομηχανίας. «Σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση της BPIE, η μαζική εξάπλωση της μόνωσης των κτιρίων μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της τελικής ζήτησης ενέργειας κατά 45% και σε εξοικονόμηση 44% του φυσικού αερίου για τη θέρμανση των κατοικιών», εξήγησε η Katarzyna Wardal, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του παραγωγού μόνωσης Knauf Insulation.
«Πρόκειται για μια τεράστια ευκαιρία και οι τεχνολογίες είναι ήδη έτοιμες», πρόσθεσε η ίδια.
Αυξημένη φιλοδοξία της EPBD
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται να έχει καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. Στο σχέδιό της REPowerEU, «καλεί το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να επιτρέψουν πρόσθετη εξοικονόμηση και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια μέσω της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων [EPBD]», αναφέρεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής.
Η EPBD είναι ένας από τους κύριους μοχλούς με τους οποίους η ΕΕ επιδιώκει να θέσει σε τάξη το κτιριακό απόθεμα της ένωσης. Μια επικαιροποιημένη έκδοση της οδηγίας κατατέθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο και επί του παρόντος συζητείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ. Τα δύο θεσμικά όργανα θα πρέπει να συμφωνήσουν σε ένα κοινό κείμενο προτού η πρόταση γίνει τελικά νόμος.
«Η αυξημένη φιλοδοξία στην αναθεώρηση της EPBD θα μειώσει τη ζήτηση ενέργειας στην Ευρώπη, πράγμα που σημαίνει χαμηλότερους λογαριασμούς για τους πολίτες και λιγότερη εξάρτηση από τη Ρωσία, καθώς διεξάγει πόλεμο», έγραψε ο Ciarán Cuffe, ο νομοθέτης που είναι υπεύθυνος για την καθοδήγηση της EPBD στο Κοινοβούλιο, σε άρθρο του στη EURACTIV.
Η κύρια οδός για την υλοποίηση αυτού του στόχου θα είναι η αυστηροποίηση των λεγόμενων «ελάχιστων προτύπων ενεργειακής απόδοσης» (MEPS) για τα κτίρια. Στην αναδιατύπωση της EPBD του Δεκεμβρίου, η Επιτροπή πρότεινε την καθιέρωση ελάχιστων προτύπων ενεργειακής απόδοσης για το 15% των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις στην Ευρώπη, τα οποία θα βαθμολογούνταν με «G» στην κλίμακα ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ.
Μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2027, όλα τα εμπορικά ή δημόσια κτίρια θα πρέπει να φτάσουν τουλάχιστον στην κατηγορία «F» στην κλίμακα ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ και στη συνέχεια στην κατηγορία «E» μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2030. Στα οικιστικά κτίρια – μεμονωμένες κατοικίες ή διαμερίσματα – θα δοθεί περισσότερος χρόνος, με την απαίτηση να φθάσουν στην κατηγορία «F» έως την 1η Ιανουαρίου 2030 και στην κατηγορία «Ε» έως την 1η Ιανουαρίου 2033.
Οι διαβαθμίσεις με γράμματα προέρχονται από τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ, τα οποία βαθμολογούν τα κτίρια από το Α έως το G.
Ένα ακόμη «μεγάλο βήμα είναι η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων για τη θέρμανση χώρων [που έχει προγραμματιστεί για το 2029] και ο τερματισμός των επιδοτήσεων για λέβητες ορυκτών καυσίμων από το 2025», πρόσθεσε η Adeline Rochet, σύμβουλος πολιτικής στην κλιματική δεξαμενή σκέψης E3G.
Μείωση φόρων
Μέρος του σχεδίου της Επιτροπής είναι επίσης να ζητήσει από τις κυβερνήσεις της ΕΕ να καταστήσουν τα μονωτικά υλικά φθηνότερα με μειωμένους φόρους.
«Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν πλήρως τα μέτρα στήριξης, όπως οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ για τα συστήματα θέρμανσης υψηλής απόδοσης και για τη μόνωση στα κτίρια και άλλα μέτρα τιμολόγησης της ενέργειας», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Αυτό χαιρετίστηκε αμέσως από τη βιομηχανία. «Η υποστήριξη φορολογικών μέτρων, όπως οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ για τη μόνωση, είναι ένα σπουδαίο μήνυμα για τους καταναλωτές», δήλωσε η Wardal από την Knauf Insulation.
Η ιδέα της μείωσης του ΦΠΑ στα μονωτικά υλικά δεν είναι καινούργια. Ο κατασκευαστικός κλάδος το ζητούσε εδώ και πολύ καιρό, αλλά απογοητεύτηκε όταν το μέτρο απέτυχε να συμπεριληφθεί στη δέσμη μέτρων για το κλίμα που παρουσίασε η Επιτροπή πέρυσι.
Η φορολογία είναι εθνική αρμοδιότητα και οποιαδήποτε κίνηση για τη μείωση του ΦΠΑ σε επίπεδο ΕΕ θα απαιτήσει ομοφωνία μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ.