Την Κυριακή, η λίμνη της Αγυιάς στα Χανιά υποδέχεται και πάλι τη Γιορτή των Πουλιών, στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής διοργάνωσης EuroBirdwatch. Όμως φέτος, η γιορτή κινδυνεύει να μετατραπεί σε θρήνο για τη φύση. Γιατί πώς να παρατηρήσεις πουλιά, όταν το νερό έχει γίνει λιμνοθάλασσα σκόνης; Και πώς να μιλήσεις για προστασία της βιοποικιλότητας, όταν το ίδιο το κράτος αγνοεί τους θεσμούς που έχει θεσπίσει;

Την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025, από τις 10 το πρωί έως τη 1 το μεσημέρι, η λίμνη της Αγυιάς στα Χανιά θα φιλοξενήσει, όπως κάθε χρόνο, τη Γιορτή των Πουλιών, στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής διοργάνωσης EuroBirdwatch. Όμως φέτος, η εκδήλωση αποκτά χαρακτήρα διαφορετικό: δεν είναι απλώς μια γιορτή παρατήρησης, αλλά μια σιωπηλή διαμαρτυρία για την κατάσταση του υγροτόπου, που εδώ και μήνες έχει μείνει με ελάχιστο νερό, εξαιτίας αδιαφορίας, θεσμικού κενού και περιβαλλοντικής υποκρισίας.

Μια γιορτή μέσα σε έναν “στεγνό” υγρότοπο

Η Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων, που διοργανώνει την εκδήλωση στην Αγυιά από το 1996, θέτει εύγλωττα το ερώτημα:

«Θα δούμε να πετούν τα πουλιά ή μόνο έπεα πτερόεντα, δηλαδή “λόγια του αέρα”, των αρμοδίων;».

Παρά τις διακηρύξεις για «πράσινες πολιτικές», τις ομιλίες για το περιβάλλον στο καλοκαιρινό Φεστιβάλ Βιβλίου του Δήμου Χανίων, και τις δηλώσεις περί βιώσιμης ανάπτυξης, η λίμνη στερεύει από τις αρχές Αυγούστου.

Η κυβέρνηση, η Περιφέρεια και ο Δήμος δεν έχουν διασφαλίσει ούτε τα στοιχειώδη για την προστασία ενός από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Κρήτης.

EuroBirdwatch: Πανευρωπαϊκή δράση, τοπική ντροπή

Η Ευρωπαϊκή Γιορτή των Πουλιών είναι η μακροβιότερη διεθνής δράση παρατήρησης της BirdLife International, με δεκάδες εκδηλώσεις να πραγματοποιούνται φέτος σε 40 ευρωπαϊκές χώρες το Σαββατοκύριακο 4–5 Οκτωβρίου. Στην Ελλάδα, συντονίζεται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και συμμετέχουν δεκάδες τοπικοί φορείς, σχολεία, περιβαλλοντικές ομάδες και Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.

Φέτος η διοργάνωση συμπληρώνει 38 χρόνια συνεχούς δράσης στη χώρα μας. Όμως στην περίπτωση της Κρήτης, το παγκόσμιο κάλεσμα για προστασία της φύσης συγκρούεται με την τοπική αδιαφορία και την υποκρισία των θεσμών.

Η λίμνη Αγυιάς: Σταθμός ζωής, παρατημένος από το κράτος

Η Αγυιά είναι υγρότοπος εθνικής σημασίας και σταθμός για πάνω από 200 είδη πουλιών που μεταναστεύουν από και προς την Αφρική. Φιλοξενεί αρπακτικά όπως οι καλαμόκυρκοι, σπάνια είδη όπως η βαλτόπαπια και η χαλκόκοτα, αλλά και μόνιμους κατοίκους όπως οι κύκνοι που πλέον φωλιάζουν και αναπαράγονται στη λίμνη.

Κι όμως, παρότι η Αγυιά είναι ενταγμένη στο Δίκτυο NATURA 2000 (με κωδικό Α4340006), ουδέποτε θεσμοθετήθηκε Προεδρικό Διάταγμα που να προβλέπει Φορέα Διαχείρισης με συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των επιστημονικών και οικολογικών φορέων.

Το αποτέλεσμα είναι τραγικό: αυθαίρετες αντλήσεις νερού, εισβολή ξενικών ειδών (όπως ο αμερικάνικος βουβαλοβάτραχος, που απέδρασε από αποτυχημένη βιοτεχνία εκτροφής), αλλοίωση της οικολογικής ισορροπίας και πλήρης απουσία ελέγχου και σχεδίου.

Από την Αγυιά ως την Κουρνά: Ένα δίκτυο υγροτόπων σε κρίση

Το πρόβλημα δεν είναι μεμονωμένο. Ανάλογη είναι η κατάσταση στη λίμνη Κουρνά, όπου επίσης εισάγονται ξενικά είδη όπως χρυσόψαρα και μεξικάνικες χελώνες. Η λίμνη απειλείται και από τις πιέσεις για μεταφορά νερού προς το Ρέθυμνο, παρά το ότι υπάρχει εναλλακτική μέσω του φράγματος των Ποταμών.

Η απουσία ενός ενιαίου σχεδίου διαχείρισης των υγροτόπων της Κρήτης αποδεικνύει ότι το περιβάλλον αντιμετωπίζεται αποσπασματικά, χωρίς θεσμικό βάθος και χωρίς συμμετοχή της κοινωνίας.

Restore Nature: Η Ευρώπη προχωρά – η Κρήτη μένει πίσω

Η καμπάνια Restore Nature, που αγκαλιάστηκε από πάνω από 1.000.000 πολίτες σε όλη την Ευρώπη, ζητά την άμεση αποκατάσταση των βιοτόπων, καθώς το 80% των ευρωπαϊκών οικοτόπων είναι σε κακή κατάσταση.

Η Ελλάδα έχει υποχρέωση να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Αντί γι’ αυτό, αφήνει τις λίμνες να στεγνώσουν, μετατρέπει την προστασία σε γραφειοκρατική αοριστία και θυσιάζει τη φύση σε μικροσυμφέροντα.

Νερό: Κοινό αγαθό ή εμπόρευμα;

Στην καρδιά αυτής της υποβάθμισης βρίσκεται η διαρκής απειλή ιδιωτικοποίησης του νερού. Όπως προειδοποιούν οι διοργανωτές της Γιορτής των Πουλιών, η μετατροπή του νερού σε εμπόρευμα μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση τιμών, χειροτέρευση της ποιότητας και έλλειψη διαφάνειας – όπως συνέβη στο Παρίσι πριν επανέλθει το νερό στη δημόσια διαχείριση.

Η υπεράντληση από ιδιωτικά συμφέροντα, η απουσία δημόσιων ελέγχων και η αδυναμία της πολιτείας να προστατέψει τους υγροτόπους θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο τα οικοσυστήματα αλλά και τη δημόσια υγεία.