Στους πρόποδες του Ψηλορείτη, στην Αξό Μυλοποτάμου, μέσα στο πράσινο, 1 ώρα από το Ρέθυμνο, σε ένα διώροφο νεόκτιστο χώρο 300 τ.μ. βρίσκεται το Μουσείο και Εργαστήριο Ξυλογλυπτικής του Γεωργίου Κουτάντου ή Τσακαλογιώργη.
Ο Γιώργος Κουτάντος, ο ιδρυτής του μουσείου, είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση λαϊκού καλλιτέχνη. Γεννήθηκε στις 21 Μαΐου του 1981 και από μικρός ανακάλυψε ότι μέσα σε υλικά μπορούσε να δει μορφές ή και ολόκληρες ιστορίες:
Η αρχή
«Όταν ήμουν εννέα χρονών είχαμε πάει την Πρωτομαγιά σε ένα χωράφι μας για να γιορτάσουμε την ημέρα και το ερχομό της άνοιξης. Όση ώρα ψήναμε το οφτό, ο πατέρας μου με τα μεγαλύτερα αδέρφια μου φύτευαν λίγες ελιές και μετά τις πότισαν. Τότε έσκυψα και πήρα στα χέρια μου ένα βώλο πηλό και άρχισα να τον ζυμώνω, μετά έμπηξα δυο μου δάχτυλα μέσα στην πηλό και μου φάνηκαν σαν μάτια… σε λίγο κρατούσα ένα μικρό κεφάλι στα χέρια μου».
Από τότε ξεκίνησε να κάνει διάφορες μορφές σε γύψο, πηλό και πέτρα και καταλήξει να δουλεύει με ξύλο:
«Τελικά με κέρδισε το ξύλο γιατί αυτά που έφτιαχνα με τα άλλα υλικά ήταν πολύ εύθραυστα και με το παραμικρό έσπαγαν. Ήμουν παιδί και αυτό δεν μου άρεσε, να φτιάχνω κάτι και μετά να σπάει. Ένας γείτονας έφτιαχνε μορφές με ζώα από τις ‘κουρμούλες’ των αμπελιών και τις πουλούσε στους τουρίστες. Ίσως και αυτό να με επηρέασε».
Από το Δημοτικό δε σταμάτησε να ασχολείται με τη γλυπτική. Στην αρχή έφτιαχνε μουσικά όργανα και ιδιαίτερα λύρες. Όμως μετά άφησε πίσω του την κατασκευή μουσικών οργάνων από το Γυμνάσιο άρχισε να φτιάχνει κάποια μικρά γλυπτά.
Σ’ ένα πάγκο με κάποια στοιχειώδη εργαλεία, στο υπόγειο του σπιτιού του, δίχως κανείς να του έχει δείξει τον τρόπο, άρχισε να δημιουργεί, να πλάθει μορφές με τον πέλεκυ.
Οι άνθρωποι του χωριού χαμογελούσαν όταν έβλεπαν τις δημιουργίες του κι αυτό του έδινε θάρρος. Όμως, η πιο ουσιαστική στήριξη ήταν των γονιών του, του Ιωάννη και της Μαρίας, οι οποίοι σε όλη του αυτή την πορεία ανακάλυψης της καλλιτεχνικής του φύσης τον στήριξαν ψυχολογικά, του έδιναν κουράγιο να συνεχίσει και να μην τα παραιτήσει.
Σε αυτούς αφιέρωσε και ένα μεγάλο έργο, το «Οι γονείς μου και εγώ», ύψους περίπου 3 μέτρων.
Το πρώτο σημαντικό έργο
Το πρώτο σημαντικό του έργο το έφτιαξε το 2001, αμέσως μόλις τελείωσε τη στρατιωτική θητεία του. Το ονόμασε: «Ο Αετός με τον Όφι».
Λέει γι’ αυτό:
«Είχα μαζέψει λίγα χρήματα από τη γιορτή που έκανα πριν φύγω φαντάρος από φίλους και συγγενείς. Πριν φύγω για το στρατό αγόρασα ένα μεγάλο κορμό ευκαλύπτου από την μάντρα του Μιχάλη Χαλκιαδάκη ένα χιλιόμετρο πριν από τον Αρόλιθο, έξω από το Ηράκλειο. Το κόστος τότε ήταν 45.000 ή 50.000 δρχ. και του έδωσα άλλες 5.000 δρχ. για να το φορτώσει με φορτωτή και να το μεταφέρει με φορτηγό. Το άφησα σε εξωτερικό χώρο για ένα χρόνο περίπου. Όταν απολύθηκα από φαντάρος ξεκίνησα τον ‘Αετό’».
Θυμάμαι έφτιαξα μια ξύλινη παράγκα δίπλα από το δρόμο, στο σημείο που σήμερα είναι ο χώρος της έκθεσης. Τότε ήταν μάντρα και είχαμε πρόβατα και αίγες. Άρχισα να το αδειάζω για να το ελαφρύνω, πριν το μεταφέρω στο υπόγειο του σπιτιού μας για να το συνεχίσω. Εκεί στην παράγκα έφτιαξα το κεφάλι με το σώμα. Μετά το μετέφερα στο υπόγειο μας με τη βοήθεια πολλών χωριανών (!) και συνέχισα. Οι φτερούγες και τα πόδια, εκτός από τα νύχια που είναι ξύλο λεμονιάς, είναι από ελιά. Τα ξύλα μου τα δώρισε ο Γιώργης Κουτάντος ή Δικηγόρος.
Το Φίδι ή Όφις, όπως λέμε στην Κρήτη, είναι ένας κλάδος χοντρολιάς που είχε σπάσει από μια χιονιά στα Καμαράκια. Η χοντρολιά είναι ένα είδος ελιάς που κάνει μεγάλες, χοντρές ελιές, το ξύλο μου δώρισε η Δαφέρμου Σοφία. Το δωμάτιο που τελικά τον έφτιαξα, τον χωρούσε ίσα ίσα. Για να φτιάξω την ουρά έπρεπε να βγάλω τις φτερούγες έξω από το σπίτι και στη συνέχεια να ταιριάσω την ουρά, διαφορετικά δεν μπορούσα να το μοντάρω μέσα στο δωμάτιο. Τις φτερούγες τις έφτιαξα κοιτάζοντας έναν μικρό, πλαστικό ομοίωμα αετού που είχα αγοράσει από την Νέα Υόρκη της Αμερικής πηγαίνοντας να επισκεφτώ κάποιους φίλους μου.
Ο Αετός για να μεταφερθεί κατασκευάστηκε σε 8 διαφορετικά μέρη: την ουρά, το σώμα με το κεφάλι, τις φτερούγες σε 3 κομμάτια, τα πόδια και το φίδι. Το έργο αυτό το έχω εκθέσει δύο φορές στην πλατεία του χωριού μου. Έγιναν αναφορές στα Κρητικά κανάλια και σε τοπικές εφημερίδες και τις δύο φορές».
Ένα ποίημα για τον «Αετό»
Ο Γιάννης Δαφέρμος ή Δημαρχογιάννης, παππούς που ζει στην Αξό, εμπνευσμένος από το έργο έγραψε ένα ποίημα, για τον «Αετό της Αξού»:
Ο αετός της Αξού
Ένας αητός επρόβαλε από τον Ψηλορείτη
με τα φτερά του εσκέπασε ολόκληρη την Κρήτη.
Εις την Αξό προτίμησε ο αετός να κάτσει
στη βρύση και στον πλάτανο, το Πάσχα να περάσει.
Ένας αητός περήφανος άπλωσε τα φτερά του
να αγκαλιάσει την Αξό που ΄ναι γενέτειρά του.
Ο αετός που πέταξε εις την Αξό ν΄ αράξει
φίδι κρατεί στα νύχια του να το κατασπαράξει.
Πέρασε ξένε για να δεις από τον κόσμο όλο
τον αετό εις την Αξό με βλέμμα ακτινοβόλο.
Στον καλλιτέχνη του αητού, που ζει κοντά στη βρύση,
θερμά συγχαρητήρια, χρόνια πολλά να ζήσει!
Αξός που γέννησες παιδιά σωστά και προκομμένα
φτεροκοπούν σαν τα πουλιά, στην Κρήτη και στα ξένα.
Δώσετε συγχαρητήρια στο νέο καλλιτέχνη,
να τον χαρεί η μάνα του κι ο κύρης που τον έχει!
Τις μαντινάδες έγραψε, που πάντα κέφι κάνεις,
του καλλιτέχνη ο παππούς, γνωστός Δημαρχογιάννης!
Συγχαρητήρια θερμά αξίζουν τέλος πάντων
κι ένα μεγάλο έπαινος, στον Γιώργη τον Κουτάντο!
Γιάννης Δαφέρμος ή Δημαρχογιάννης, Μεγάλο Σάββατο, 4 Μαΐου 2002
Επίσης ο μαντιναδολόγος Μανόλης Μανιάς, από την Αξό, έγραψε τις εξής μαντινάδες όταν εκτέθηκε στην πλατεία του χωριού:
Ο όφις που ήταν στην Αξό και ΄ριχνε το φαρμάκι
τον άρπαξε στα νύχια του το Αξικό γεράκι.
Ο αετός επρόβαλε τον όφι να σκοτώσει,
να μην του φάει τα πουλιά και να τα μεγαλώσει.
Εις την Αξό ο αετός έκαμε τη φωλιά του
και θα φωτογραφίζουνε οι ξένοι τα πουλιά του.
Όλα του κόσμου τα πουλιά εις την Αξό να ΄ρθούνε,
όλα να χτίσουνε φωλιά δεν τους την ΄νε χαλούμε!
Ευχόμαστε όλοι οι χωριανοί Χρόνια Πολλά να ζήσει
να παντρευτεί να δει παιδιά κι εγγόνια να αποχτήσει!
Εκείνος που το έφτιαξε ετούτο το γεράκι
είναι το παρατσούκλι του Γιωργάκι Τσακαλάκι!
Η καταξίωση
Τον επόμενο χρόνο έβγαλε το έργο στην πλατεία στην πλατεία του χωριού στα πλαίσια κάποιων πολιτισμικών εκδηλώσεων του Δήμου και οι συγχωριανοί του ενθουσιάστηκαν. Του έβαλαν την ιδέα να ασχοληθεί επαγγελματικά με το πάθος του. 20 χρόνια σχεδόν έχουν περάσει από τότε που ξεκίνησε να ασχολείται με την γλυπτική. Δε μετάνιωσε ποτέ.
Ο Γιώργος Κουτάντος καταξιώθηξε, έλαβε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο όπως και στην Παγκρήτια Έκθεση ‘Οίκαδε’ το 2003 την οποία οργάνωσε το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ρεθύμνης, στην Έκθεση «Ο μύθος της Γης μέσα από τα χέρια του ανθρώπου» το 2008 την οποία οργάνωσε το Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτης, αλλά και σε άλλες που οργάνωσαν οι Δήμοι Ανωγείων, Κουλούκωνα, το Σπήλαιο Σφενδόνη κτλ.
Τώρα πλέον, υπάρχει ο χώρος για να φιλοξενηθεί η δουλειά του. Τα εγκαίνια του Μουσείου έγιναν στις 14 Μαρτίου 2010 και από τότε ο χώρος είναι ανοικτός προς όλους.
Η διαδικασία της κατασκευής ενός γλυπτού
Η πρώτη φάση της γλυπτικής αρχίζει με την εύρεση του ξύλου. Ο Γιώργος Κουτάντος χρησιμοποιεί συνήθως ακατέργαστους κορμούς μεγάλων δέντρων ηλικίας 100 έως 800 ετών.
Κάποιους κορμούς τους βρίσκει και τους αγοράζει από μάντρες ξυλείας, κάποιους τους χαρίζουν φίλοι του. Τους περισσότερους όμως τους συλλέγει προσωπικά από όλη την Κρήτη, κυρίως δέντρα ξεριζωμένα από φυσικές καταστροφές ή ξερά. Τους κόβειμε αλυσοπρίονο και τους μεταφέρει με φορτηγά και γερανούς στο εργαστήριο.
Μετά από το κόψιμο του κορμού, στη φύση ή στο εργαστήριο ακολουθεί ο καθαρισμός από τα κατεστραμμένα τμήματα και η αφαίρεση της φλούδας για να μην πιάσει σκουλήκι. Έπειτα του περνάει συντηρητικό ξύλου για να τον δουλέψει αργότερα. Όταν αποφασίσει για το θέμα, σχεδιάζει σε πραγματικές διαστάσεις και στη συνέχεια προχωρεί στη δημιουργία.
Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί στη γλυπτική είναι απλά, ένα σφυρί και διάφορα είδη σκαρπέλων.
Λέει για την επιλογή των δέντρων:
«Κάθε δέντρο, κάθε κορμός έχει τη δική του ιστορία. Για παράδειγμα, συνέλλεξα κάποια πεσμένα δέντρα από τα Μοναστήρια του Αρκαδίου και του Βωσάκου. Όταν τα πήγα στο εργαστήριο και άρχισα να τα σκαλίζω μέσα στο σώμα των δέντρων ανακάλυψα βλήματα/βόλια των συγκρούσεων των Τούρκων με τους Κρητικούς, αλλά και νεότερα».
Ανάλογα με το μέγεθος και τις λεπτομέρειες ενός γλυπτού η ολοκλήρωση του μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες.
Τα ξύλα που συνήθως δουλεύει είναι ο ευκάλυπτος, η ελιά, η λεμονιά, ο δρυς, το πεύκο ή η κουκουναριά, το κυπαρίσσι, η μουριά και η καρυδιά. Το κάθε δέντρο με διαφορετικά χαρακτηριστικά παράγει και ένα ξεχωριστό αποτέλεσμα.
Πώς μπορείται να επισκεφθείτε το Μουσείο και Εργαστήριο Ξυλογλυπτικής
Στο Μουσείο και στο Εργαστήριο ο επισκέπτης του θα ανακαλύψει εκτός από την αισθητική και καλλιτεχνική
πρόταση, παραδοσιακά στοιχεία (ασχολίες των κατοίκων στην Κρήτη και στην Ελλάδα σε μια κοινωνία που συνεχώς μεταβάλλεται δραματικά, ήθη και έθιμα), λαογραφικά στοιχεία (για παράδειγμα το σημάδεμα, η ‘σαμιά’ των ζώων), κοινωνιολογικά στοιχεία (δομή οικογένειας, θέση των δυο φύλων), ιστορικά στοιχεία (για παράδειγμα μέσα στους κορμούς των δέντρων που έπεσαν και συλλέχτηκαν από τα Μοναστήρια του Αρκαδίου και του Βωσάκου ανακαλύφθηκαν βόλια/βλήματα από τις επαναστάσεις των Ελλήνων εναντίων των Τούρκων) κ.ά.
Η επίσκεψη στο Μουσείο μπορεί να συνδυαστεί με τις σημαντικές αρχαιότητες της Αξού και άλλους αξιόλογους χώρους στην ευρύτερη περιοχή.
Ωράριο λειτουργίας:
Δευτέρα έως Κυριακή 9π.μ. – 8μ.μ
Τιμές εισιτηρίων:
Μαθητές: 3 €
Ενήλικες: 5 €
Ομαδικές και εκπαιδευτικές επισκέψεις κατόπιν συνεννοήσεως
Διεύθυνση: 
Αξός Μυλοποτάμου, Ρέθυμνο
Τηλ. 6937691387
e-mail: koutantossculptures@hotmail.com
Χώρος στάθμευσης:
Έξω από το χώρο του Μουσείου υπάρχει χώρος στάθμευσης για ιδιωτικά αυτοκίνητα, ενώ για τα λεωφορεία υπάρχει χώρος στάθμευσης σε απόσταση τριάντα μέτρων.
Καφέ-εστιατόριο-Διαμονή:
Η Αξός διαθέτει παραδοσιακές μονάδες διαμονής και ταβέρνες υψηλής ποιότητας (Έναγρον, Υάκινθος, Ελληνόσπιτα, Ταβέρνα Axos), αλλά και πολλά καφενεία σε κοντινή απόσταση από το Μουσείο.
Για όσους θέλουν να αντλήσουν περισσότερες πληροφορίες για τη δουλειά και το έργο του καλλιτέχνη μπορούν να επισκεφθούν και την ιστοσελίδα woodenmuseum.gr
