Η καταστροφή του λόγου

Άρθρο του Στρατή Παπαμανουσάκη

Σε τρεις μόλις μέρες από σήμερα, καθώς, όπως λέγεται, στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, οι εκλογές πιστεύεται ότι θα επιφέρουν τη λύση του ελληνικού προβλήματος. Αλλά αυτή η πίστη κλονίζεται από τα γεγονότα και τη λογική των πραγμάτων.

Προφανώς το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι απλώς η εκλογή νέου κοινοβουλίου και η ανάδειξη νέας κυβέρνησης προς διαχείριση μιας δεδομένης κατάστασης. Τα συσσωρευμένα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, ηθικά και πνευματικά ζητήματα που ανέδειξε η κρίση του 2010, είναι αυτά που απαιτούν τη λύση τους. Και εδώ βρίσκεται η αντίφαση. Επί πέντε έτη η λογική του «Μνημονίου» επικράτησε σε πείσμα κάθε λογικής. Τον Ιανουάριο επιτέλους το κλίμα άλλαξε και τον Ιούλιο η αντιμνημονιακή πολιτική επικυρώθηκε με το Δημοψήφισμα. Όμως την επομένη το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος, όχι συνολικό και προς το μνημόνιο και προς τον παλαιό πολιτικό κόσμο και προς τις κυβερνητικές παλινωδίες, μετατράπηκε σε ναι. Οι εκλογές γίνονται πλέον για την πανηγυρική παλινόρθωση του «Μνημονίου», την αποκατάσταση του παλαιοκομματισμού και την απαλλαγή της κυβέρνησης από τη συνεπή πλευρά της. Η λύση των ελληνικών προβλημάτων αναζητείται ξανά στη συνταγή του παρελθόντος, που έχει απορριφθεί, έχει καταστρέψει τον τόπο και έχει αποτύχει. Αντί του Λόγου το «ανύποτο».

Η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Κατά την αρχαιότητα ο ελληνισμός μεγαλούργησε κάτω από την κυριαρχία των ιδεών, της φιλοπατρίας και του κοινού Λόγου. Κατά τη μεσαιωνική περίοδο συντηρήθηκε εξελληνίζοντας τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή αυτοκρατορία πάλι με τη δύναμη του Λόγου, της πίστης και των ιδεών του. Και στη νεότερη εποχή αναγεννήθηκε από τη στάκτη του με τα ιδανικά της πατρίδας, της ορθοδοξίας και του διαφωτισμού, και προχώρησε με το σύνθημα της Μεγάλης Ιδέας.

Οι λαοί, τα κράτη και οι πολιτισμοί διαλύονται και καταστρέφονται μάλλον από εσωτερική κατάπτωση παρά από εξωτερικούς εχθρούς. Όταν οι συνεκτικοί δεσμοί τους χαλαρώσουν, όταν τα στοιχεία της ηθικής τους ύπαρξης εξασθενίσουν και όταν ο κοινός Λόγος τους διασπαστεί σε κενά λόγια. Είναι ακριβώς η περίπτωση της σημερινής Ελλάδας.

Η Μικρασιατική Καταστροφή υπήρξε συνέπεια του εθνικού διχασμού, της στήριξης σε ξένες δυνάμεις, της αποδυνάμωσης του ελληνικού Λόγου. Ο εμφύλιος πόλεμος 1946-1949 προκλήθηκε από ανάλογα αίτια. Και η δικτατορία του ’67 επίσης. Η Μεταπόλιτευση ανέδειξε όλες τις αρετές και τις κακίες του ελληνισμού. Η ανάπτυξη συνοδεύτηκε από τη ύφεση, η διανόηση από την απαιδευσία, η πολιτική από τον πολιτικαντισμό. Δεν πρόκειται για το ελληνικό συναμφότερον, καθώς από καιρό ο Απόλλων κι ο Διόνυσος έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους.

Απλά η διαλεκτική έπαυσε να λειτουργεί στην πατρίδα της. Η μεγάλη μάζα του ελληνικού λαού πτωχοποιήθηκε, η μεσαία τάξη καταργήθηκε και μισό εκατομμύριο ελληνόπουλα σπρώχτηκαν στη διασπορά. Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα δεν απέμεινε πια σχεδόν τίποτε από τη δόξα, την πίστη και τον Λόγο των περασμένων τριάντα αιώνων.

Ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση η Ελλάδα υφίσταται διπλή επίθεση. Η ελληνική Ευρώπη, της φιλοσοφίας, του δικαίου, του χριστιανισμού, μεταβλήθηκε σε βαρβαρική ένωση των τραπεζών, των πολυεθνικών, του νεοφιλελευθερισμού. Η πάλαι ποτέ εξελληνισμένη Ανατολή, που λάτρεψε τον Αλέξανδρο, που γεύθηκε τον ελληνικό πολιτισμό, που αναδέχθηκε το κήρυγμα του Ιησού μέσα από τον ελληνικό Λόγο, μετατράπηκε σε καραβάνια μεταναστών, σε ορδές ισλαμιστών και καταστροφείς του πολιτισμού.

Είναι εντελώς παράλογο μπροστά σε αυτούς τους κινδύνους να εθελοτυφλούμε. Παρουσιάζοντας τα ψεύτικα διλλήματα σαν πραγματικότητες, εμφανίζοντας την πολιτική της υποταγής σαν μονόδρομο και απαξιώνοντας την απλή λογική σαν παραλογισμό επιτείνομε την κρίση. Οι εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου αναδεικνύουν και πάλι τις χειρότερες πλευρές του εαυτού μας. Μια αριστερά που έχασε τον προσανατολισμό της από τον αντιμνημονιακό αγώνα στη μνημονιακή προσαρμογή, μια παλαιοδεξιά έξω από το αστικό πλαίσιο, που επιμένει στον καταστροφικό δρόμο της, μια κυρίως υπεύθυνη της προμνημονιακής και μνημονιακής καταστροφής σοσιαλδημοκρατία, που καμώνεται ότι αγνοεί την ευθύνη της, μερικά πρόσκαιρα μορφώματα αφέλειας, διαπλοκής και γελοιότητας, που διανθίζουν το πολιτικό σκηνικό μας. Στην άλλη πλευρά το μοναχικό κομμουνιστικό κόμμα και στον αντίποδα το αναζωογονημένο εθνικιστικό κόμμα. Απομένει η νεαρή Λαϊκή Ενότητα να καλύψει το ΟΧΙ του ελληνικού λαού, να αναδεχθεί την οργή των προδομένων και να διαμορφώσει νέους όρους στην πολιτική ζωή.

Ωστόσο η καταστροφή του Λόγου έχει συντελεσθεί. Αντί του Λόγου το ανείπωτο. Η Ελλάδα θα προχωρήσει μόνο αν συνειδητοποιήσει την αλήθεια των πραγμάτων, αν πιστέψει στη δύναμη της, αν αγωνιστεί για το μέλλον της. Η αλήθεια της Ελλάδας είναι ο κοινός της Λόγος, η δύναμή της είναι η λογική της ζωής, το μέλλον της είναι η αποκατάσταση του ελληνικού Λόγου.