Η διεθνής κατακραυγή και ο προβληματισμός που επικρατεί γύρω από τη δράση και τον αντίκτυπο των προϊόντων της Monsanto δεν μοιάζουν ικανά για να κάμψουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που τρεις μήνες μετά την άδεια που έδωσε στην πολυεθνική εταιρεία να πουλά προϊόντα της εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποφάσισε να εγκρίνει τελικά το οικονομικό deal με την γερμανική Bayer. Στα 62,5 δισ. ευρώ η συμφωνία που θα κάνει τη Bayer το μεγαλύτερο μονοπώλιο στον κλάδο της αγροκαλλιέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο, με περισσότερο από ένα τέταρτο της παγκόσμιας αγοράς σπόρων και φυτοφαρμάκων υπό τον έλεγχό της.
Στην τελική ευθεία βαδίζει η προτεινόμενη εξαγορά της αμερικανικής πολυεθνικής Monsanto από τη γερμανική Bayer που θα ξεπεράσει τα 60 δισ. ευρώ, μετά την έγκριση που έλαβε την Τετάρτη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το πράσινο φως της Κομισιόν έρχεται παρά τις έντονες αντιδράσεις που έχουν εκφράσει περιβαλλοντικές και γεωργικές συλλογικότητες, που σύμφωνα με το Reuters ανησυχούν για την δύναμή τους. Προβληματισμό δημιουργεί επίσης το γεγονός πως η εταιρεία που θα προκύψει θα έχει σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων του κλάδου, αφού με τα «ψηφιακά γεωργικά δεδομένα», θα ελέγχει σχεδόν κάθε δραστηριότητα σε μια αγροτική γη.
«Αυτός είναι ένας γάμος από την κόλαση. Η Επιτροπή αγνόησε ένα εκατομμύριο ανθρώπους που την κάλεσαν να μπλοκάρει αυτή τη συμφωνία, και έσπευσε να επιτρέψει σε μια εταιρεία κολοσσό να επικρατήσει στον διατροφικό μας εφοδιασμό» δηλώνει ο νομικός διευθυντής της Avaaz, Νικ Φλιν. Η Avaaz πραγματοποίησε εκστρατεία κατά της συγχώνευσης, λαμβάνοντας τον Φεβρουάριο δικαστικό ένταλμα από τη Monsanto, με το οποίο της ζητούσε την παράδοση όλων των προσωπικών emails, τις σημειώσεις και τα αρχεία που έχει η πλατφόρμα για τη Monsanto, καθώς και τα ονόματα και τα email των μελών του Avaaz που έχουν υπογράψει εκστρατείες κατά της πολυεθνικής.
Σε δύο πολυεθνικές τα 3/4 της αγροκαλλιέργειας
«Η απόφασή μας διασφαλίζει ότι θα υπάρξει αποτελεσματικός ανταγωνισμός και καινοτομία στους τομείς των σπόρων προς σπορά, των φυτοφαρμάκων και της ψηφιακής γεωργίας» δήλωσε η Επίτροπος Ανταγωνισμού της Κομισιόν, Μαρτζέτ Βεστάτζερ, μετά την ανακοίνωση της έγκρισης της Επιτροπής, ενώ υποστήριξε πως διασφαλίστηκε πως ο αριθμός των παγκόσμιων παικτών που ανταγωνίζονται ενεργά με τις αγορές αυτές θα παραμείνει ίδιος.
Η Επίτροπος Ανταγωνισμού δήλωσε πως η Επιτροπή, που έλαβε περισσότερες από ένα εκατομμύριο αναφορές πολιτών αντίθετες με τη συμφωνία, εξέτασε διεξοδικά περισσότερες από 2.000 διαφορετικές αγορές προϊόντων και 2,7 εκατ. εσωτερικά έγγραφα, προτού εκδώσει την απόφαση 1.285 σελίδων.
Για να προχωρήσει η συμφωνία, οι εταιρεία Dow Chemical συγχωνεύθηκε πρόσφατα με την Dupont, ενώ η ChemChina απέκτησε την ελβετική εταιρεία κατασκευής σπόρων Syngenta.
Στο μεταξύ, πράσινο φως για τη συγχώνευση έχει ήδη δώσει η Κίνα και η Βραζιλία, ενώ η Ρωσία ακόμη εξετάζει τη συμφωνία, και η Αυστραλία έχει διαμηνύσει πως δεν θα σταθεί εμπόδιο. Συνολικά, η Bayer έχει λάβει εγκρίσεις για τη συναλλαγή από περισσότερες από τις μισές από τις 30 ρυθμιστικές αρχές διεθνώς.
Σημειώνεται πως οι όροι καλύπτουν ειδικότερα την εκποίηση ορισμένων επιχειρήσεων της Bayer, συμπεριλαμβανομένης της παγκόσμιας δραστηριότητας σπόρων, όπως η κανόλα, το βαμβάκι και η σόγια (με μικρές εξαιρέσεις που περιορίζονται στην περιοχή της Ασίας), την πλατφόρμα Ε & Α για υβριδικό σιτάρι, την παγκόσμια επιχείρηση γλυφοσινικού αμμωνίου καθώς και ορισμένα ζιζανιοκτόνα με βάση το glyphosate στην Ευρώπη, κυρίως για βιομηχανική χρήση. Επιπλέον, πρέπει να εκποιηθεί η παγκόσμια επιχειρηματική δραστηριότητα της Monsanto με το Nematicide NemaStrike.
Οι όροι προβλέπουν επίσης τη μεταφορά τριών ερευνητικών έργων της Bayer στον τομέα των μη επιλεκτικών ζιζανιοκτόνων και τη χορήγηση αδείας στο χαρτοφυλάκιο της ψηφιακής γεωργίας της Bayer. Η BASF είναι ο υποψήφιος αγοραστής αυτών των περιουσιακών στοιχείων.
Αξίζει να σημειωθεί πως, μόλις ολοκληρωθεί η συγχώνευση, η Bayer μαζί με την Dow-Dupont θα έχουν υπό τον έλεγχό τους το 76% της αγοράς καλαμποκιού και το 66% της αγοράς σόγιας.
Αντιδράσεις από την Ευρωπαϊκή Αριστερά
Η έγκριση που έλαβε η συμφωνία σκόρπισε απογοήτευση στο ευρωκοινοβούλιο, καθώς ευρωβουλευτές της Αριστεράς προειδοποίησαν για τις συνέπειες που θα έχει η απόφαση στην ακεραιότητα της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και περιβάλλοντος.
«Αυτή είναι μία πραγματικά θλιβερή ημέρα για την ΕΕ και για τους πολίτες της Ευρώπης. Η εξαγορά της Monsanto από την Bayer θα δημιουργήσει ένα ολιγοπώλιο, με το οποίο τρεις πολυεθνικές εταιρείες θα ελέγχουν τα δύο τρίτα της παγκόσμιας παραγωγής φυτοφαρμάκων και άλλων αγροχημικών προϊόντων. Αυτό σημαίνει μια σαφή μετατόπιση της εξουσίας από τους μικρούς και μεσαίους αγρότες στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες» δήλωσε η Κατερίνα Κονέτσκα, μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Είναι εξωφρενικό το γεγονός πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε αυτή τη δηλητηριώδη συμφωνία μεταξύ Bayer και Monsanto. Αυτό αποδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι η Επιτροπή κυβερνάται από τη βιομηχανία» δήλωσε από τη μεριά της η Ολλανδή ευρωβουλευτής, Άννα Χάζεκαμπ, η οποία ηγήθηκε της ίδρυσης της νεοσύστατης επιτροπής του κοινοβουλίου για τη διαδικασία αδειοδότησης των φυτοφαρμάκων στην Ευρώπη.
«Η συγχώνευση μεταξύ Monsanto και Bayer αποδεικνύει τον γάμο μεταξύ του τομέα της γεωργίας και των χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων. Τα αποτελέσματα γίνονται αντιληπτά από μικρούς αγρότες που χάνουν τις δουλειές τους και τις αγροτικές κοινότητες που εκκενώνονται. Η τροφική αλυσίδα κυριαρχείται όλο και περισσότερο από τους λίγους και ισχυρούς. Αυτές οι επιχειρήσεις παίρνουν τις αποφάσεις για τη διατροφή μας» σχολίασε η ευρωβουλευτής από τη Γαλικία, Λυδία Σένρα, ενώ τόνισε πως οι αγρότες ήδη αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για την απειλή των αγροτικών και χημικών επιχειρήσεων, για την προστασία της κυριαρχίας στα τρόφιμα.
«Η εναλλακτική είναι η αγροοικολογία, ευνοώντας την τοπική παραγωγή για την τοπική αγορά, προωθώντας την παραγωγή βασικών αποθεμάτων τροφίμων από τους αγρότες κάθε χώρας. Αυτό είναι ένα βιώσιμο μοντέλο» πρόσθεσε η Σένρα
Κόκκινο χαλί στην Ελλάδα
Στο μεταξύ, στις αρχές Μαρτίου, η Monsanto έλαβε πενταετή άδεια από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την κυκλοφορία στην Ελλάδα του φυτοφαρμάκου Roundup, που περιέχει την καρκινογόνα χημική ουσία γλυφοσάτη.
Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση, που δημοσιεύθηκε στον διαδικτυακό τόπο Διαύγεια και η υπογράφει η Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής – τμήμα Φυτοπροστατευτικών προϊόντων, η άδεια διάθεσης στην αγορά του συγκεκριμένου προϊόντος χορηγείται από τις 06/3/2018 έως και την 15/12/2023.
Υπενθυμίζεται πως παρά την έντονη συζήτηση γύρω από την πρόκληση καρκίνου από το βασικό συστατικό του φυτοφαρμάκου Roundup της Monsanto, τη χημική ουσία γλυφοσάτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο την ανανέωση της πενταετούς άδειας για το αμφιλεγόμενο προϊόν.
Οι Βρυξέλλες προσφεύγουν… στο Στρασβούργο
Την ώρα που στην Ευρώπη προχωράει η συγχώνευση των δύο πολυεθνικών κολοσσών και η μία μετά την άλλη οι χώρες της Ένωσης δίνουν το πράσινο φως για την αδειοδότηση των προϊόντων της βασίλισσας των μεταλλαγμένων, η κυβέρνηση της βελγικής περιφέρειας των Βρυξελλών αποφάσισε να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, αντιτιθέμενη στην απόφαση της Κομισιόν για την ανανέωση της άδειας κυκλοφορίας της καρκινογόνας γλυφοσάτης.
Κατά την πρωτεύουσα του Βελγίου, οι επιστημονικές εκτιμήσεις στις οποίες βασίστηκε η ανανέωση της άδειας κυκλοφορίας της χημικής ουσίας φέρονται να στηρίχθηκαν σε αναλύσεις αγροχημικών βιομηχανιών, οι οποίες ωστόσο παραμένουν εμπιστευτικές και αδημοσίευτες στην πλειοψηφία τους, ενώ οι αντίστοιχες πανεπιστημιακές βρέθηκαν στο περιθώριο.