Η λάμψη του καπιταλιστικού συστήματος

Του Ευάγγελου Πάλλα *

Το Κράτος είναι κάτι το ψυχρό που δεν μπορεί να εμπνεύσει αγάπη, αλλά το ίδιο σκοτώνει, καταπνίγει οτιδήποτε μπορεί να αγαπηθεί˙ έτσι κάποιος αναγκάζεται να το αγαπήσει, αφού δεν υπάρχει τίποτα άλλο.
Αυτό είναι το ηθικό μαρτύριο των ανθρώπων σήμερα. Simone Weil

Η λάμψη του καπιταλιστικού συστήματος, η γκλαμουριά, όπως την ονομάζει ο λαός, δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Ο μικροαστός τρέφει την αυταπάτη πως με την εξυπνάδα του, την εργατικότητά θα καταφέρει να γίνει κι αυτός αστός.

Δεν αντιλαμβάνεται πως το “αλώνι” της αστικής τάξης είναι περιορισμένο και πως η είσοδος του ενός νέου αστού προϋποθέτει την έξοδο κάποιου άλλου. Παραγνωρίζουν ότι το “αλώνι” αυτό γίνεται ολοένα και μικρότερο, ότι δηλαδή ο κοινωνικός πλούτος συγκεντρώνεται σε ολοένα και λιγότερα χέρια.

Στους μισθωτούς δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι θα πλουτίσουν αν ξεφύγουν από τη μισθωτή εξάρτηση ακολουθώντας το δρόμο της επιχειρηματικότητας. Παίρνοντας όμως αυτό το δρόμο ελάχιστοι στέκονται τυχεροί κι αυτοί προσωρινά. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία αποτυγχάνουν, χάνουν αυτά που είχαν ξοδέψει και βυθίζονται στο χρέος. Τα χαμένα όνειρα τους βουλιάζουν στο βάλτο της απελπισίας. Στο βαθμό που δεν αντιλαμβάνονται την πραγματική αιτία της αποτυχίας τους αποκτούν τις πιο αντιδραστικές και αντικοινωνικές αντιλήψεις. Μετατρέπονται σε εχθρούς της ίδιας της τάξης τους.

Στο λαό καλλιεργείται η ψευδαίσθηση της οικονομικής προόδου, της εθνικής ασφάλειας και της ειρήνης όσο η χώρα βρίσκεται μέσα σε κάποια οικονομική ή πολεμική συμμαχία, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Αυτές όμως οι συμμαχίες βρίσκονται πίσω από τις οικονομικές και εθνικές καταστροφές. Στην Ελλάδα για παράδειγμα, καλλιεργείται η αυταπάτη πως το ΝΑΤΟ είναι για την Ελλάδα ασπίδα σε ενδεχόμενη επίθεση από την Τουρκία. Στην πραγματικότητα το ΝΑΤΟ έχει συμφέρον από τη δημιουργία και την όξυνση αντιπαραθέσεων ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα. Έτσι γιγαντώνονται οι Νατοϊκές πολεμικές βιομηχανίες, και ενισχύονται οι μηχανισμοί, που φέρνουν σε αντιπαράθεση τις δύο χώρες. Και οι δύο χώρες εφαρμόζοντας τις ιμπεριαλιστικές επιλογές μένουν δεμένες στο άρμα της εξάρτησης, αντιμετωπίζοντας διαρκώς το ενδεχόμενο μιας πολεμικής σύρραξης.

Η αντίληψη, που χωρίζει τους πολιτικούς των μεγάλων καπιταλιστικών χωρών σε καλούς και κακούς, σε φιλέλληνες και ανθέλληνες δημιουργεί την ψευδαίσθηση πως κάποιοι ξένοι μας μισούν επειδή “είμαστε καλύτεροί τους”.

Προπαγανδίζεται με πολλούς τρόπους πως όλος ο κόσμος μας χρωστάει επειδή “δώσαμε τα φώτα μας στην ανθρωπότητα” πριν 2500 χρόνια. Χωρίς να παραγνωρίζουμε τη σημασία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού για την ανθρωπότητα θα πρέπει να μη μας διαφεύγει πως το ελληνικό “φως” δεν προήλθε από παρθενογένεση. Θα ήταν αδύνατο να δημιουργηθεί αν η ανθρωπότητα μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχε δημιουργήσει τις υλικές και πνευματικές προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο.

Έτσι συντελέστηκε ένα τεράστιο πισωγύρισμα της ιστορίας, πολύ γρηγορότερα, πολύ πιο ανώδυνα για τον καπιταλισμό, πολύ πιο βαθιά από όσο υπολόγιζαν τα κέντρα κατασκευής του Ψυχολογικού Πολέμου. Οι λαοί των σοσιαλιστικών χωρών έχασαν μονομιάς ότι είχε κατακτηθεί μέσα σε επτά δεκαετίες με γιγαντιαίους αγώνες και ανείπωτες θυσίες. Ταυτόχρονα οι λαοί των υπόλοιπων χωρών έπαψαν να έχουν σα φυσικό σύμμαχό τις σοσιαλιστικές χώρες και βυθίζονται σε ολοένα και μεγαλύτερα αδιέξοδα. Θα βρουν όμως τη δύναμη να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους, επειδή και το θέλουν και το μπορούν.

Μάρκετινγκ και ΜΜΕ

Το μάρκετινγκ για παράδειγμα, εκμεταλλεύεται την καθημερινή ανθρώπινη ανάγκη για εξασφάλιση της διατροφής και δημιουργεί  “καταναλωτές” βομβαρδίζοντας με διάφορα κίνητρα τους εργαζόμενους. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί μέσα από τις διαφημίσεις, τις κινηματογραφικές ταινίες, τα προγράμματα που προβάλλουν το σταρ σύστεμ και την κοινωνική ζωή της μεγαλοαστικής τάξης, απευθύνονται στα κίνητρα: Αγοράστε ένα ποτό και κερδίστε ένα δώρο.

Αγοράστε ένα από κάποιο είδος και κερδίστε το δεύτερο.

Στο χώρο του τύπου αγοράζοντας κάποιος μια εφημερίδα κερδίζει κουπόνια για το σούπερ μάρκετ, περιοδικά, βιβλία, CD, DVD κ.ά. Με τον τρόπο αυτό τα ΜΜΕ έλκουν και διαμορφώνουν τους “καταναλωτές”-αναγνώστες. Οι “καταναλωτές” αγοράζουν εφημερίδες για τα δώρα που προσφέρουν. Πίσω όμως από το κίνητρο των δώρων διοχετεύεται και το πολιτικό μήνυμα της εφημερίδας, δηλαδή η αστική ιδεολογία.

Τα ΜΜΕ έχουν την οικονομική δυνατότητα να διαθέτουν σε πολύ χαμηλές τιμές το πακέτο εφημερίδα-δώρα. Με δάνεια τραπεζών, διαγραφές χρεών και κέρδη μέσα από διαφημίσεις προωθούν στους αναγνώστες τους τον αστικό τρόπο ζωής και το life style της εποχής.

Οι “καταναλωτές” μένουν με την εντύπωση ότι βγαίνουν κερδισμένοι από την αγορά της εφημερίδας. Στην πράξη όμως πληρώνουν την εφημερίδα και τα δώρα της έμμεσα, αγοράζοντας τα διαφημιζόμενα προϊόντα ακριβότερα, μέσα από τη φορολογία, τα χαράτσια για την ανακεφαλαίωση των τραπεζών, και άλλα κανάλια.