Της Θέας Μανούρα
Η πανδημία της Covid-19, τα ολικά λοκντάουν των προηγούμενων μηνών, η οικονομική καθίζηση που αυτά δημιούργησαν, αλλά και τα ψυχολογικά προβλήματα που εμφανίστηκαν όλο αυτό το διάστημα, έφεραν στο προσκήνιο ακόμη ένα φαινόμενο που μπορεί να επηρεάσει, αν δεν έχει επηρεάσει ήδη, την παγκόσμια οικονομία. Αυτό της «Μεγάλης Παραίτησης».
Το Big Quit, όπως είναι γνωστό στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, θέλει μια μεγάλη μερίδα εργαζομένων, ειδικά νέων, να παραιτούνται οικειοθελώς από τις θέσεις εργασίας τους για μια καλύτερη ζωή, απαλλαγμένη από το βάρος των πιεστικών συνθηκών εργασίας και εντατικοποίησης που έφερε κατά κύριο λόγο η τηλεργασία.
Η δουλειά από το σπίτι, σύμφωνα με μελέτες, δεν ήταν τελικά καθόλου τεμπελιά και χάσιμο χρόνου, ούτε έφερε μείωση κέρδους για τους εργοδότες, καθώς είχαν την ίδια ποσότητα εργαζομένων με λιγότερα λειτουργικά έξοδα.
Η «Μεγάλη Παραίτηση» αναγκάζει τους Αμερικανούς εργαζομένους να εγκαταλείψουν τη δουλειά τους σε αριθμούς ρεκόρ – πάνω από 24 εκατομμύρια το έκαναν από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους – και πολλοί μένουν εκτός εργατικού δυναμικού. Η Γερμανία, η Ιαπωνία και άλλα πλούσια έθνη βλέπουν αποχρώσεις της ίδιας τάσης.
Γιατί παραιτούνται;
Η «Μεγάλη Παραίτηση» είναι ένα φαινόμενο μεταξύ ατόμων κάτω των 40 ετών, αντηχεί επίσης σε όλη την οικονομία και αναγκάζει να γίνει μια ευρύτερη συζήτηση για την εργασία. Οι Millennials (γεννημένοι μεταξύ 1980 και τέλη της δεκαετίας του 1990) και η Generation Z (η δημογραφική ομάδα μετά από αυτούς) τείνουν να παντρεύονται, να αγοράζουν σπίτια και να κάνουν παιδιά αργότερα από τους προγόνους τους – αν όχι καθόλου.
Το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» στις ΗΠΑ δεν έσκασε σαν κεραυνός εν αιθρία. Απλώς η Covid-19 το πυροδότησε. Η ανασφάλεια στους νέους εργαζομένους υπήρχε μετά την έκρηξη χρέους με τα φοιτητικά δάνεια και τη ραγδαία ανάκαμψη που γνώρισε η χώρα όταν βγήκε από τη Μεγάλη Ύφεση. Η γενιά των 40 και κάτω γνώριζε πολύ καλά ότι θα ζήσει λιγότερο καλά από τους γονείς της.
Με την έλευση της πανδημίας και της αύξησης της τηλεργασίας, τα προβλήματα βγήκαν στην επιφάνεια. Τα δύο τρίτα των Μillennials που άφησαν τη δουλειά τους το 2021 ανέφεραν λόγους ψυχικής υγείας, σύμφωνα με έρευνα της Mind Share Partners, και το ποσοστό για την Gen Z ήταν ακόμη υψηλότερο, στο 81%, ενώ πολλοί από αυτούς έφτασαν να αμφισβητούν τις προτεραιότητές τους.
Η παραίτηση υπήρχε στο μυαλό του Μπεν Άντερσον εδώ και μερικά χρόνια. Τελείωσε το κολέγιο με υψηλούς βαθμούς, μετακόμισε σε μια μεγάλη πόλη για τη δουλειά και είχε περάσει επτά χρόνια σε ένα πόστο πλήρους απασχόλησης. Ωστόσο δεν μπορούσε να εξοικονομήσει αρκετά χρήματα για να αγοράσει ένα σπίτι.
«Η δουλειά ήταν τρελά πιεστική και ήμουν μακριά από την οικογένειά μου», λέει. «Και σε κάποιο σημείο σκεφτόμουν: “Για τι;” Δούλευα σε μια γιγαντιαία γραφειοκρατία, στην οποία δεν επηρεάζεις την αλλαγή. Δεν είμαι φτιαγμένος γι’ αυτό. Απλώς κουράστηκα».
Το «996» ισοπεδώνει
Κάτι παρόμοιο εμφανίζεται και στην Κίνα, γνωστό ως «Lying Flat» ή αλλιώς «Tang ping», με εξουθενωμένους νέους εργαζόμενους, κυρίως σε θέσεις μεγάλων βιομηχανιών τεχνολογίας, να παρατούν τα πόστα τους ή να αποφασίζουν να ρίξουν τον ρυθμό εργατικότητας με κίνδυνο να βρεθούν τελικά στην ανεργία.
Το κίνημα «Lying Flat» («Είμαι Ξαπλωμένος») της Κίνας ξεκίνησε με μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από την οποία πήρε το όνομά του. Είναι μια αντίδραση ενάντια σε ένα σύστημα με ένα εξαντλητικό πρόγραμμα εργασίας «996» – από τις 9 π.μ. έως τις 9 μ.μ., έξι ημέρες την εβδομάδα, μπορεί και παραπάνω ώρες – και είναι συνηθισμένο στη βιομηχανία της τεχνολογίας.
Μπορεί η οικονομία της Κίνας να έχει ανθήσει ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν καρπώνονται όλοι τα οφέλη της. Το κόστος ζωής είναι ακριβότερο από το ύψος των μισθών, με φόβο να υπάρξει μια οικονομική στασιμότητα τύπου Ιαπωνίας.
Το κίνημα «Lying Flat» έχει την «έδρα» του στη Σεντζέν, στη νοτιοανατολική Κίνα, εκεί όπου ο αναπτυσσόμενος τεχνολογικός κόμβος φιλοξενεί γιγάντια εργοστάσια ηλεκτρονικών και εταιρείες όπως η Huawei Technologies Co. και η Tencent Holdings Ltd, και το έχει αναγνωρίσει μέχρι και ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ.
Κατά κάποιους ξεκίνησε ως μία πνευματώδης νεανική εξέγερση, αλλά οι ρίζες του, όπως διαφάνηκε, είναι πολύ πιο βαθιές. Ουσιαστικά νέοι εργαζόμενοι που διατηρούν πόστα σε τεχνολογικούς κολοσσούς δουλεύοντας σε εξαντλητικά ωράρια δεν είναι ικανοί να διατηρήσουν ένα νοικοκυριό ακόμα και αν λαμβάνουν ικανοποιητικούς μισθούς.
Η κυβέρνηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας προσπαθεί να εκτονώσει το φαινόμενο του «Lying Flat» υποσχόμενη συνεχή ανοδική κινητικότητα, με σχέδια να διπλασιάσει το μέγεθος του μεσαίου εισοδήματος του πληθυσμού έως το 2035. Αλλά η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης οδηγεί το κόμμα να επικεντρωθεί περισσότερο στο πώς αυτά τα κέρδη διανέμονται.
Εάν αυτές οι ανησυχίες, ειδικά των νέων, σχετικά με την αξία της εργασίας επιμείνουν, μπορεί – με τον καιρό – να επηρεάσουν την πορεία των οικονομιών παγκοσμίως.