Του Κώστα Λαπαβίτσα
Πριν από λίγες μέρες (30.05.2013) το Ινστιτούτο Ρόζα Λούξεμπουργκ διοργάνωσε στο Βερολίνο ημερίδα με σκοπό να παρουσιαστεί η μελέτη περί ευρωζώνης που συνέταξαν ο Χάϊνερ Φλάσμπεκ και ο Κώστας Λαπαβίτσας για λογαριασμό του Ινστιτούτου. Η ημερίδα έγινε με τη σφραγίδα του γερμανικού κόμματος Ντι Λίνκε και ευρεία συμμετοχή της γερμανικής Αριστεράς, καθώς και εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ, του ΑΚΕΛ και άλλων ευρωπαϊκών αριστερών κομμάτων. Η κάλυψη από τα διεθνή και κυρίως τα επίσημα γερμανικά ΜΜΕ υπήρξε ευρύτατη. Η «μελέτη Φλάσμπεκ-Λαπαβίτσα» τεκμηριώνει τη θέση ότι η κρίση της ευρωζώνης οφείλεται στο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που έχει αποκτήσει η Γερμανία εντός της ΟΝΕ – κυρίως ως προς την περιφέρεια – επειδή έχει κρατήσει χαμηλά το μοναδιαίο κόστος εργασίας. Μετά από τρία χρόνια κρίσης το πρόβλημα όχι μόνο δεν έχει λυθεί, αλλά απεναντίας έχει λάβει νέες διαστάσεις, καθώς η Γερμανία κερδίζει ανταγωνιστικότητα ακόμη και σε σχέση με μεγαλύτερες οικονομίες όπως αυτή της Γαλλίας και της Ιταλίας. Στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η ευρωπαϊκή οικονομία εάν δεν υπάρξει εκ βάθρων αλλαγή της γερμανικής οικονομικής πολιτικής, το πρόβλημα θα παραμείνει ουσιαστικά άλυτο.
Καθώς όμως τέτοια αλλαγή δε διαφαίνεται και η κρίση μέλεται να συνεχιστεί, η «μελέτη Φλάσμπεκ – Λαπαβίτσα» προτείνει τη θεσμοθέτηση μηχανισμού εξόδου από την ΟΝΕ και τη σταδιακή επιστροφή σε σύστημα ελεγχόμενων ισοτιμιών. Το ευρώ, καταλήγει συμπερασματικά, έχει αποτύχει και η Αριστερά πρέπει να θέσει όρους και να διαμορφώσει προτάσεις για το μέλλον που θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες να ανασάνουν.
Το συνέδριο χαρακτηρίστηκε από έντονη αντιπαράθεση και υψηλούς τόνους. Δε θα μπορούσε άλλωστε να γίνει διαφορετικά, καθώς τέθηκε επί τάπητος και ανοικτά το ταμπού της γερμανικής αλλά και της υπόλοιπης ευρωπαϊκής Αριστεράς, δηλαδή η ίδια η ύπαρξη του κοινού νομίσματος. Στο εσωτερικό του Ντι Λίνκε έχει ήδη εμφανιστεί ισχυρή πολιτική διαμάχη για το ζήτημα αυτό μετά την πρόσφατη τοποθέτηση του Όσκαρ Λαφοντέν που στην ουσία συμμερίζεται τις θέσεις της «μελέτης Φλάσμπεκ-Λαπαβίτσα». Ο αντίκτυπος στην υπόλοιπη Ευρώπη και οι εξελίξεις που θα δρομολογηθούν θα είναι σημαντικές, δεδομένης της σημασίας της Γερμανίας στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, αλλά και του καθοριστικού ρόλου που έχει παίξει στη διαμόρφωση των θέσεων της ευρωπαϊκής Αριστεράς η μέχρι σήμερα άρνηση του Ντι Λίνκε να συζητήσει το θέμα του ευρώ χωρίς προκαταλήψεις.
Στην Κύπρο, όπου το ΑΚΕΛ έχει πλέον υιοθετήσει τη θέση εξόδου από την ΟΝΕ, η συζήτηση που τώρα ξεκινάει στη Γερμανία θα έχει καίρια σημασία. Στην Ελλάδα η Αριστερά παρακολουθεί τη γερμανική συζήτηση με περιέργεια και σχετική ανησυχία. Όπως συνέβη και στη Γερμανία, η ελληνική Αριστερά δεν κατόρθωσε να αντιμετωπίσει το θέμα του ευρώ με σοβαρότητα και ψυχραιμία την τριετία που πέρασε, παρ’ όλο που η χώρα βρέθηκε στο επίκεντρο του κυκλώνα. Το κυρίαρχο κομμάτι της θεώρησε μάλιστα ότι το θέμα αυτό έκλεισε ήδη από το 2011, δηλαδή πριν καλά-καλά ανοίξει. Αντιλαμβάνεται τώρα ότι η συζήτηση δεν έπαψε, αλλά πλέον μεταφέρεται στο κέντρο της Ευρώπης και ότι εκεί θα διεξαχθεί με άλλους όρους από αυτούς που η ελληνική πολιτική ζωή συνήθως επιτρέπει. Αντιλαμβάνεται επίσης ότι το διακύβευμα είναι η διαμόρφωση αριστερής ριζοσπαστικής πρότασης για την Ευρώπη συνολικά, πράγμα που αναπόφευκτα θα επηρεάσει και την Ελλάδα.
Αξίζει να τονιστεί, τέλος, ότι και οι κύκλοι διαμόρφωσης της επίσημης πολιτικής στη Γερμανία έδειξαν σημαντικό ενδιαφέρον για τη μελέτη, αλλά και για την ημερίδα. Είναι εμφανές ότι το κέντρο της γερμανικής ισχύος θέλει να διαπιστώσει αν η Αριστερά είναι ικανή να διαμορφώσει μια ριζοσπαστική πρόταση που όντως θα απειλεί το υπάρχον πλέγμα εξουσίας στην Ευρώπη. Αυτό ακριβώς είναι το περιεχόμενο της «μελέτης Φλάσμπεκ-Λαπαβίτσα», στο οποίο και θα επανέλθω.