Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν μια βόμβα μεγατόνων, αφού αποτελούσε ένα από τα σενάρια που είχαν ανακύψει αμέσως μετά τη συντριπτική εκλογική ήττα της 21ης Μαΐου. Είχε δε ενισχυθεί σημαντικά αμέσως μετά τη δεύτερη ήττα της 25ης Ιουνίου, όταν ο ίδιος ο Τσίπρας είχε μιλήσει για «κλείσιμο ενός μεγάλου ιστορικού κύκλου».
Πολλοί ερμήνευαν αυτή τη φράση ως πρόθεσή του να μείνει και να αλλάξει τα πάντα. Άλλοι έβλεπαν την πιθανότητα να αφήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στην άκρη και να πάει σε ένα νέο κόμμα μαζί με όσους επιλέξει. Εν τέλει ο Τσίπρας έκανε τη μόνη έντιμη επιλογή: να ανοίξει τον δρόμο σε μια νέα γενιά ή, εν πάση περιπτώσει, σε όποιον άλλο θέλει και προτιμηθεί από τα μέλη για να οδηγήσει το τσακισμένο κόμμα σε ένα πιο ήρεμο λιμάνι.
Γιατί αυτή η επιλογή ήταν η μόνη έντιμη; Διότι, όσο αλήθεια είναι ότι ο Τσίπρας, ως ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, τον πήρε από το χεράκι και από το μονοψήφιο ποσοστό για να τον κάνει κυβέρνηση με τον ίδιο πρωθυπουργό της «πρώτης φοράς Αριστερά», άλλο τόσο αλήθεια είναι και το ότι ο Τσίπρας χρωστάει στον ΣΥΡΙΖΑ.
Όταν το ΠΑΣΟΚ άρχισε να διαλύεται και το κοινό του να αποχωρεί μαζικά, ο ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε για τους απογοητευμένους ψηφοφόρους του τέως παντοδύναμου φορέα της Κεντροαριστεράς τον πιο κοντινό προορισμό: ένα κόμμα αρχών, που θα μπορούσε να γίνει ένα νέο, άφθαρτο, μη διεφθαρμένο… ΠΑΣΟΚ. Το εμπιστεύτηκαν μαζικά και συντεταγμένα και το οδήγησαν στην εξουσία. Αν ο Τσίπρας ήταν αρχηγός ενός άλλου κόμματος, δεν είναι βέβαιο ότι θα γινόταν ποτέ πρωθυπουργός.
Από εκεί και ύστερα βέβαια έγιναν πολλά, τα οποία θα κριθούν από την Ιστορία. Και ως προς τα θετικά δεν υπάρχει πρόβλημα: όλοι θα μοιραστούν την παραταξιακή δόξα. Ως προς τα λάθη, όμως, ισχύει ότι… όλοι μαζί τα έκαναν.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα με πολλά ζητήματα. Ελέγχεται, για παράδειγμα, η ικανότητά του να αντιλαμβάνεται τις τεράστιες αλλαγές που γίνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη εξαιτίας του μεταναστευτικού ή για την αξιολόγηση του μεγέθους και της ποιότητας της τουρκικής απειλής. Ελέγχεται για την κατανόηση των συνεπειών που είχε η διακυβέρνηση στους εκλογείς που του ζήτησαν να σταματήσει ή, έστω, να περιορίσει τη μνημονιακή καταστροφή τους. Ελέγχεται για μια σειρά νοοτροπίες που ενόχλησαν σφόδρα τους μετριοπαθείς πολίτες.
Ακόμη και τα αίτια της πρώτης μεγάλης ήττας του 2019 δεν αναλύθηκαν ποτέ επαρκώς. Πολλοί πιστεύουν – και δικαίως – ότι ο Τσίπρας ήταν πολύ πιο ταλαντούχος και ικανός από το κόμμα του στο να λαμβάνει τα μηνύματα των καιρών, να τα κάνει πολιτική και να επικοινωνεί με τον κόσμο.
Άλλο τόσο αλήθεια είναι όμως ότι ο Τσίπρας, από το 2012 και μετά, οπότε δρομολογήθηκε η άνοδός του στη διακυβέρνηση της χώρας, δεν έκανε σχεδόν τίποτε για να αλλάξει το κόμμα. Ιδίως στο θέμα των προσώπων και της νοοτροπίας απέφυγε οποιαδήποτε παρέμβαση – πόσο μάλλον αλλαγή. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι άφησε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν και στο τέλος τον έπνιξαν τα αγριόχορτα. Ούτε καν μετά τη μεγάλη ήττα δεν χτύπησε το καμπανάκι του κινδύνου.
Από εδώ και πέρα τίποτε δεν είναι απλό για τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος καλείται να αποφασίσει πάρα πολλά πράγματα – ίσως πολύ περισσότερα απ’ όσα αντέχει:● Ποιος θα είναι ο επόμενος αρχηγός, με ποια κριτήρια θα επιλεγεί και τι θα πρέπει να σηματοδοτεί.
● Ποια θα είναι η επόμενη φυσιογνωμία – μια και η σημερινή δεν αντέχει στο πολιτικό ανταγωνισμό, όπως απέδειξαν οι δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.
● Αν θα επιλέξει την αριστερή «καθαρότητά» του και θα περιοριστεί σε ό,τι μπορεί να λάβει στο μέλλον ως «αμόλυντη Αριστερά» ή θα κάνει όσες πολιτικές θυσίες απαιτούνται για να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τα μεσαία στρώματα.
● Αν θα επικοινωνήσει με τα λαϊκά στρώματα και θα ακούσει τις απόψεις, τις αγωνίες και τις ανάγκες τους ή θα τα αφήσει έρμαια της Άκρας Δεξιάς όταν κάποτε θα επέλθει ένα κύμα δυσαρέσκειας προς τη Νέα Δημοκρατία.
● Αν θέλει να διαμορφώσει μια στρατηγική συνεργασιών που, έστω σε κάποιο βάθος χρόνου, θα υπερβεί τον σημερινό κατακερματισμό του άξονα Αριστερά / Κεντροαριστερά ή θα επιδοθεί σε έναν αγώνα αλληλοεξόντωσης με τους δυνάμει στρατηγικούς εταίρους του – κάποιοι εκ των οποίων, για να είμαστε ειλικρινείς, θεωρούν ότι έχει η ώρα να κατασπαράξουν τον ΣΥΡΙΖΑ.
● Αν, εν τέλει, σκοπεύει να τελειώνει με όσα και όσους τον πληγώνουν και χτίζουν τις καριέρες τους δυσφημώντας τον ΣΥΡΙΖΑ και περιορίζοντάς του τη δυνατότητα να ανακάμψει.
Προφανώς τα «αν» είναι πολύ περισσότερα απ’ όσα καταγράφουμε εδώ. Ωστόσο αυτή η μικρή λίστα είναι απολύτως ενδεικτική του Γολγοθά που έχει να ανέβει ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε πρώτη φάση πάντως θα χρειαστεί ολόκληρος ο κομματικός οργανισμός να αντιληφθεί ότι η κοινωνία δεν θα τους περιμένει για πάντα – ίσως ούτε καν για πολύ. Στην πολιτική δεν υπάρχουν κενά.
Ο δε Τσίπρας θα πρέπει να δώσει όποια βοήθεια κριθεί απαραίτητη, εφόσον βεβαίως του ζητηθεί…