Στην εποχή της κρίσης και των μνημονίων, φαντάζει πολυτέλεια να μιλάει κανείς για την αναγκαιότητα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Η Παιδεία όμως είναι επένδυση στο μέλλον και η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι επένδυση σε ένα βιώσιμο μέλλον, στην προστασία της φύσης για την επιβίωση τη δική μας και την οικολογική ισορροπία.
Τα τελευταία χρόνια επιχειρείται η εξαφάνιση ακόμη και του όρου «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» και η αντικατάστασή του από αοριστολογίες περί «Εκπαίδευσης για την Αειφορία» και άλλα παρόμοια. Η έννοια της «αειφορίας» αλλά και της «βιώσιμης ανάπτυξης» έχουν κατακριθεί ότι επιχειρούν να μεταμφιέσουν τα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων, τα οποία βρίσκονται στη βάση της οικολογικής κρίσης. Σήμερα, η συζήτηση σε αναπτυγμένες χώρες στρέφεται προς την «αποανάπτυξη», την ανάγκη δηλαδή να εγκαταλείψουμε τον καταναλωτισμό και ορισμένες επικίνδυνες τεχνολογίες όπως τα πυρηνικά, τα μεταλλαγμένα που κρύβουν τεράστιους κινδύνους για τον άνθρωπο και την οικολογική ισορροπία, είναι ανεξέλεγκτες στο δημοκρατικό έλεγχο, συγκεντρώνουν δύναμη και εξουσία στα χέρια λίγων πολιτικών και πολυεθνικών. Παρομοίως, ο τουριστικός τομέας σε μας δε χρειάζεται «ανάπτυξη», δηλαδή μεγέθυνση, καθώς η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού εξαρτά τη χώρα από τα παιχνίδια των μεγάλων διεθνών τουριστικών γραφείων και κυκλωμάτων. Οπότε μια ισορροπημένη οικονομία είναι αναγκαία, έτσι ώστε να παράγουμε αυτά που καταναλώνουμε τουλάχιστον σε επίπεδο βασικών ειδών διατροφής, να παράγουμε την ενέργεια που χρειαζόμαστε χωρίς μόλυνση με τη χρήση του ήλιου, του άνεμου και μεθόδων εξοικονόμησης, ώστε να μην εξαρτιόμαστε από το εισαγόμενο πετρέλαιο. Έτσι ώστε να δεχόμαστε επισκέπτες που θα έρχονται να θαυμάζουν και να γνωρίζουν τη φύση, την παράδοση, τον πολιτισμό και την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του τόπου μας, στοιχεία που πρέπει να τα προστατεύουμε, για μας και γι’ αυτούς.
Για όλα αυτά, για τη στροφή σε μια τέτοια οικονομία, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία, με προγράμματα στα σχολεία αλλά και με Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε κάθε Δήμο, ώστε να επιμορφώνονται όχι μόνο τα παιδιά κι οι εκπαιδευτικοί αλλά κι οι αγρότες στις βιολογικές καλλιέργειες, οι ντόπιοι στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην αξία της τοπικής διατροφής, στη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, στη μείωση των σκουπιδιών και την ανακύκλωση, στην προστασία των υδάτινων αποθεμάτων και των υγροτόπων.
Οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων μείωσαν τα χρήματα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση από 2.500 ευρώ (με τη χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων) για κάθε πρόγραμμα σχολείου που ήταν πριν λίγα χρόνια σε …20 ευρώ (!), δείχνοντας ότι προτεραιότητά τους ήταν το ξεπούλημα του φυσικού πλούτου για fast track επενδύσεις μεγάλων ξένων και ντόπιων ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Η κρίση όμως και το ενάμισι εκατομμύριο συμπολίτες μας που ζητάνε να επιστρέψουν στην επαρχία αποτελούν μια κραυγή προειδοποίησης για να σχεδιάσουμε αλλιώς το μέλλον μας χωρίς μνημόνια κι εξαρτήσεις, βοηθώντας τους να ζωντανέψουν την ύπαιθρο στρεφόμενοι στη βιολογική καλλιέργεια τοπικών προϊόντων, στην αναστήλωση παραδοσιακών οικισμών, στις εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κι εκεί χρειαζόμαστε την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση τόσο στα σχολεία όσο και στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που πρέπει να διατηρήσουμε και να διευρύνουμε.
Φώτης Ποντικάκης
Υποψήφιος των Οικολόγων Πράσινων στα Χανιά