Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων σε συνεργασία με το Δίκτυο Συνεργατικών Σχολείων Χανίων με την Παιδαγωγική Φρενέ παρουσιάζουν την ταινία ΤΟ ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ σε Σκηνοθεσία: Jean–Paul Le Chanois την Κυριακή 26 Μαρτίου 2023 στις 17:15 στον κινηματογράφο ΑΤΤΙΚΟΝ στα Χανιά.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ιστορία διαδραματίζεται στη Γαλλία λίγο μετά το τέλος του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας δάσκαλος, ο κ. Πασκάλ φτάνει σε ένα μικρό χωριό για να αντικαταστήσει τον προηγούμενο δάσκαλο που βγαίνει σε σύνταξη. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό χωριό με πατριαρχική δομή. Ο δάσκαλος, έχει στο μυαλό του νέες παιδαγωγικές μεθόδους που επιθυμεί να εφαρμόσει. Είναι αντίθετος με την αυστηρή πειθαρχία και την αποστήθιση. Στο δικό του σύστημα, οι μαθητές είναι αυτόνομες προσωπικότητες κι ο δάσκαλος έχει καθήκον να τους οδηγήσει στη γνώση μέσα από την ανακάλυψη της φύσης και της κοινωνίας. Οι χωρικοί αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη τις νέες μεθόδους. Ανάμεσα στα παιδιά υπάρχει ένα «μαύρο πρόβατο»: ο Αλμπέρ, που έχει αποτύχει τρεις φορές στις εξετάσεις για το απολυτήριο του δημοτικού. Όταν η σύγκρουση του δασκάλου με τους συντηρητικούς προύχοντες του χωριού κορυφώνεται κι αυτοί ζητούν την απομάκρυνσή του, το δημοτικού συμβούλιο τον βάζει μπροστά στην εξής πρόκληση: θα διατηρήσει τη θέση του μόνο αν ο Αλμπέρ περάσει τις εξετάσεις.
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ
Αν και δεν αναφέρεται πουθενά, γνωρίζουμε ότι η ταινία στηρίζεται στη ζωή του μεγάλου μεταρρυθμιστή της παιδείας Σελεστέν Φρενέ. Παρ όλα αυτά δεν πρόκειται για ταινία ντοκιμαντέρ αλλά για ταινία μυθοπλασίας.
Το σενάριο βασίστηκε πάνω στις σημειώσεις της γυναίκας του Φρενέ, Ελίζας. Όλα τα πρόσωπα της ιστορίας (εκτός από αυτό του δασκάλου) είναι φανταστικά αλλά οι καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν πραγματικές. Η ιστορία εκτυλίσσεται στη διάρκεια μιας σχολικής χρονιάς αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί συμπύκνωση 8 χρόνων διδακτικού έργου του Φρενέ στην πόλη Bar-sur-Loup. Σε αυτήν διορίστηκε για πρώτη φορά το 1920. Η ιδέα για το τυπογραφείο στο σχολείο, που βλέπουμε στην ταινία, υλοποιήθηκε το 1924 ενώ η διασχολική αλληλογραφία ξεκίνησε το 1926.
Η ταινία τελειώνει αισιόδοξα, με ένα «χάπυ έντ» όπως λένε στον κινηματογράφο, με τον δάσκαλο να καταφέρνει να κάνει αποδεκτές τις πρωτοποριακές μεθόδους του. Η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Ο Φρενέ, ειδικά την περίοδο που ανερχόταν ο φασισμός στην Ευρώπη, 1932-34, δέχτηκε ανηλεή πόλεμο από τους αντιδραστικούς κύκλους και υποχρεώθηκε μα εγκαταλείψει τη δημόσια εκπαίδευση. Το 1935 άνοιξε ένα ιδιωτικό, «προλεταριακό» όπως το ονόμαζε, σχολείο στη πόλη Vence.
Αναφερόμενος στην ταινία ο Φρενέ, σε ένα άρθρο του στο 10ο τεύχος του περιοδικού του Κινήματος Φρενέ «L’Éducateur» (5 Φεβρουαρίου 1949), ενημερώνει τους συναδέλφους του ότι δεν πρόκειται για μια ταινία πάνω στις τεχνικές μεθόδους του συστήματός του, όπως πιθανόν αυτοί να περίμεναν, αλλά «μια ταινία που απευθύνεται στο ευρύ κοινό». Γι αυτό ο σκηνοθέτης «της έδωσε μυθοπλαστική διάσταση και κυρίως αφαίρεσε σημαντικά στοιχεία του δράματος όπως τη σύγκρουση της δημόσια εκπαίδευση με την εκκλησία ή την πολεμική των αντιδραστικών κύκλων, για να αποφύγει το μποϊκοτάρισμα της»
«Ο σκηνοθέτης, γράφει, επικεντρώνεται στο να παρουσιάσει στον κόσμο τα ψυχικά και ανθρωπιστικά προτερήματα της τεχνικής μας, στην ανανέωση και την επανεκτίμηση της παιδαγωγικής μεθόδου που βασίζεται στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των παιδιών. Και κατά τη γνώμη, μου τα καταφέρνει περίφημα».
ΤΟ ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ
Σκηνοθεσία: Jean–Paul Le Chanois
Σενάριο: Elise Freinet, Jean–Paul Le Chanois
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Andre Dumaitre, Marc Fossard, Maurice Pecqueux
Μοντάζ: Emma Le Chanois
Μουσική: Joseph Kosma
Παραγωγή: Cooperative Generale du Cinema Francais Union Generale Cinematographique (UGC)
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 89 min
Έτος Παραγωγής: 1949
Γλώσσα: Γαλλικά
Υπότιτλοι: Ελληνικά
Ηθοποιοί: Bernard Blier, Juliette Faber, Eduard Delmont
