Σε ένα κλαμπ του ανατολικού Λονδίνου, πριν από λίγες μέρες, έγινε ένα πείραμα. Το στασίδι του DJ ήταν άδειο, τα πλατό των πικ απ έμειναν αχρησιμοποίητα, και οι θαμώνες διασκέδαζαν χορεύοντας διάφορα κομμάτια μουσικής που παράγονταν από Τεχνητή Νοημοσύνη.
Όλα αυτά έγιναν προκειμένου να διαπιστωθεί αν μια εφαρμογή της ΤΝ (Τεχνητή Νοημοσύνη), μπορεί να αντικαταστήσει το vibe και τη ζωντανή ατμόσφαιρα που μπορεί να δημιουργήσει ένας DJ με τους δίσκους, τα πικάπ, και τον μίκτη του.
Το πείραμα είχε τον τίτλο «Algorythms» και διενεργήθηκε για πρώτη φορά παγκοσμίως στο μπαρ «The Glove That Fits» από τον παραγωγό Τζορτζ Πίνεγκαρ.
Τον μουσικό παλμό της βραδιάς έδινε το Mubert, μια εφαρμογή που παράγει μουσική techno και διάφορους ρυθμούς drumbeat, και η οποία έχει σχεδιαστεί από Ουκρανούς και Ρώσους κομπιουτεράδες.
Δευτερογενής μουσική
Το Mubert, βέβαια, δημιουργεί δευτερογενή μουσική, αφού χρησιμοποιεί «μουσικές λούπες» και «μουσικά δείγματα» που έχουν φτιαχτεί από ανθρώπους, και τα χρησιμοποιεί για να συνθέσει καινούρια κομμάτια. Στη διάρκεια της βραδιάς οι χρήστες – χορευτές κάνουν «like» ή «dislike» κι έτσι η εφαρμογή προσαρμόζεται ανάλογα.
Στη συνέχεια, οι μουσικοί που έχουν φτιάξει αυτά τα μουσικά δείγματα υποτίθεται ότι θα αμείβονται παίρνοντας ένα ποσοστό για τα δείγματα που χρησιμοποιήθηκαν.
Ο πρόεδρος της Mubert, Πολ Ζγκορντάν, από το Ερεβάν της Αρμενίας, δήλωσε:
«Σίγουρα με την άνοδο της ΤΝ κάποιοι μουσικοί θα χάσουν τη δουλειά τους. Εμείς θέλουμε να σώσουμε τις δουλειές των μουσικών, αλλά με τον δικό μας τρόπο. Τους δίνουμε τη δυνατότητα να βγάλουν χρήματα μέσω της ΤΝ».
Στο πείραμα που έγινε, το booth του DJ που συνήθως είναι το σημείο αναφοράς κάθε πάρτι, είχε μείνει επίτηδες άδειο προκειμένου να δουν πώς θα αντιδρούσαν οι θαμώνες στην ιδέα ότι η μουσική θα παράγεται αποκλειστικά από ΤΝ.
Η 24χρονη Ρόουζ Κάθμπερτσον, η οποία κάνει μάστερ στην ΤΝ, δήλωσε:
«Μπορεί να γίνει ακόμη πιο σύνθετο. Σίγουρα έχει περιθώρια βελτίωσης. Δεν έχει ακόμη τη γνώση ή απλά δεν έχει ακόμη εγγεγραμμένα και άλλα είδη μουσικής ώστε να μπορεί να παράγει πιο ενδιαφέρουσα μουσική. Παρόλα αυτά είναι διασκεδαστικό να χορεύεις με αυτούς τους ρυθμούς».
Ένας άλλος θαμώνας, ο 26χρονος προγραμματιστής κομπιούτερ, Πιέτρο Καπέσε Γκαλεότα, δήλωσε:
«Το διασκέδασα αρκετά. Κάνει καλή δουλειά ως τώρα!»
Τους τελευταίους μήνες γίνεται μεγάλη κουβέντα για το ChatGPT, ένα chatbot που βασίζεται σε κείμενα, το οποίο δημιούργησε και παρουσίασε στο κοινό η εταιρεία OpenAI, και το οποίο έχει εντυπωσιάσει αφού μπορεί να γράψει πρόζα και ποίηση.
Είναι, άραγε, πιθανό να δούμε μια εφαρμογή ΤΝ να φτιάχνει τα δικά της ολοκληρωμένα μουσικά κομμάτια;
Ο Πολ Ζγκοργκάν, ο οποίος είναι μουσικός αλλά και DJ, απαντά:
«Δεν μπορεί να υπάρξει ακόμη ChatGPT για μουσική, διότι η μουσική είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Μέχρι στιγμής, η τεχνολογία δεν έχει φτάσει σ’ αυτό το επίπεδο».
Καλλιτέχνες ενάντια στην ΤΝ
Οι καλλιτέχνες βλέπουν ότι η ΤΝ έχει μπει στα χωράφια τους και ότι θα πρέπει να αγωνιστούν για να μην υποτιμηθεί η καλλιτεχνική δουλειά τους, αλλά και η Τέχνη γενικότερα.
Πέρα από το Mubert που παράγει χορευτική μουσική, και το ChatGPT που παράγει κείμενα (πεζά και ποιήματα), υπάρχει και το Dall – E, το οποίο παράγει πίνακες ζωγραφικής. Ο χρήστης δίνει στην εφαρμογή μερικές λέξεις – κλειδιά και σε λίγα δευτερόλεπτα η μηχανή αρχίζει να δημιουργεί μια εικόνα.
Για παράδειγμα, αν πληκτρολογήσουμε στη μηχανή «ο Μπραντ Πιτ, σε βάρκα με κουπιά στο διάστημα, στο στυλ του Μοντριάν», η μηχανή θα αρχίσει, σε λίγα δεύτερα, να παράγει εικόνες του διάσημου σταρ να κάνει κουπί ανάμεσα στ’ αστέρια!
Πολλοί εκπρόσωποι εταιρειών μιλούν για «εκδημοκρατισμό της Τέχνης», αλλά η ιστορικός Τέχνης και ειδική σε θέματα ΤΝ, Έμιλι Σπρατ, διαφωνεί:
«Η άποψη του ‘’εκδημοκρατισμού της Τέχνης’’ είναι απλοϊκή και αφελής. Όλο αυτό το κόλπο δεν έχει καμία σχέση με την Τέχνη. Αυτές οι εφαρμογές, κι αυτά τα εργαλεία στοχεύουν απλά στη ‘’διασκέδαση και στο κυνήγι των κλικ’’. Είναι άλλος ένας τρόπος ώστε να προσελκύσουν τους καταναλωτές για να συνδεθούν με τις συγκεκριμένες πλατφόρμες. Πράγμα που ευνοεί μόνο τις εταιρείες».
Βεβαίως, πέρα από αυτές τις απλοϊκές online εφαρμογές, υπάρχουν σοβαροί καλλιτέχνες οι οποίοι πειραματίζονται με τους δικούς τους αλγορίθμους και τις δικές τους βάσεις δεδομένων.
Ένας από αυτούς, είναι ο Γερμανός καλλιτέχνης, Μάριο Κλίνγκεμαν, του οποίου τα έργα «Hyperdimensional Attraction Series, Bestiary» αποτελούν έργα υψηλής αισθητικής αυτού του είδους.
Η Έμιλι Σπρατ, μιλώντας για το έργο του Κλίνγκεμαν, λέει:
«Πρόκειται για ένα βίντεο με κάποιες φόρμες που μοιάζουν οργανικές και οι οποίες συνεχίζουν να μορφοποιούνται και να εξελίσσονται σε διαδοχικές οργανικές οντότητες, που κάθε τόσο παίρνουν στιγμιαία τη μορφή κάποιου γνωστού ζώου. Είναι πράγματι λίγο παράξενο, αλλά λειτουργεί τόσο σαν αφήγηση, όσο και σαν σχόλιο για τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ του υλικού και του άϋλου, και τις δυνατότητες της ΤΝ να μιμείται τον φυσικό κόσμο».
Η Σπρατ, πιστεύει ότι η τέχνη του Κλίνγκεμαν θέτει ερωτήματα για την ΤΝ ως μέσον, και γενικότερα για την ίδια τη φύση της δημιουργικότητας.
Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει τέχνη ΤΝ (ΑΙart) δίχως να υπάρχει μια «βάση δεδομένων» ή «source material». Αυτό άλλαξε εδώ και μια δεκαετία όταν άρχισαν να δημιουργούνται τεράστιες δεξαμενές με ψηφιακές εικόνες, οι οποίες αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργική έξαρση που παρατηρείται σήμερα.
Πώς καλύπτεται όμως ένας καλλιτέχνης; Πώς ένας μουσικός θα ξέρει ότι χρησιμοποιούνται οι λούπες του από ένα μηχάνημα που παίζει μουσική σε κάποιο κλαμπ; Πώς θα αποζημιωθεί;
Το 2018, η καλλιτεχνική ομάδα Obvious, από τη Γαλλία, πούλησε ένα έργο που είχε δημιουργηθεί μέσω ΤΝ, για παραπάνω από 400.000 δολάρια. Το έργο έπιασε την υψηλή αυτή τιμή, επειδή ακριβώς η κολεκτίβα Obvious το διαφήμισε ως το πρώτο έργο Τεχνητής Νοημοσύνης.
Τελικά η αγοραπωλησία αυτή προκάλεσε μεγάλη διχογνωμία, ειδικά όταν μαθεύτηκε πως ο αλγόριθμος που χρησιμοποίησε η ΤΝ, είχε γραφτεί από τον καλλιτέχνη και προγραμματιστή Ρόμπι Μπάρατ.
Μετά από αυτό, οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών έργων τέχνης Christie’s και Sotheby’s, δημιούργησαν διαφορετικές πλατφόρμες προκειμένου να πωλούν καλλιτεχνικά έργα ΤΝ.
Η καθηγήτρια Έμιλι Σπρατ, υπογραμμίζει:
«Είναι εμφανές ότι οι μεγάλοι οίκοι δεν θέλουν να εξισώσουν τα έργα υψηλής Τέχνης με τους ψηφιακούς πειραματισμούς της ΤΝ».
Έτσι κι αλλιώς, η ΤΝ είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αντιμετωπίζουμε με ελαφρότητα. Σίγουρα οι μεγάλες εταιρείες θέλουν να εστιάσουν στη διασκεδαστική πλευρά της, για να εξοικειωθούμε μαζί της.
Πριν από δύο περίπου χρόνια, εμφανίστηκε στο YouTube ένα «νέο τραγούδι» των Nirvana, ενώ ο Κερτ Κομπέιν έχει πεθάνει εδώ και 27 χρόνια. Το τραγούδι έχει τίτλο «Drowned In The Sun» και έχει κατασκευαστεί μιμητικά από την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Σίγουρα ένα από τα βασικά προβλήματα της ΤΝ, είναι ότι με την παραγωγή μιμητικών δημιουργημάτων θέτει σε κίνδυνο τη συλλογική μας μνήμη. Ένα άυλο, αλλά τόσο πολύτιμο αγαθό για την Ανθρωπότητα.
Όμως τα πράγματα ίσως αποδειχθούν ακόμη χειρότερα, όταν άνθρωποι σαν τον Έλον Μασκ, που γνωρίζουν παραπάνω πράγματα για το αντικείμενο, υποστηρίζουν ανοιχτά, ότι:
«Η ΤΝ είναι πολύ πιο επικίνδυνη για την Ανθρωπότητα, από τα πυρηνικά όπλα».
Η υπόθεση, λοιπόν, έχει μέλλον.