Στοχασμός ή επικίνδυνη απλούστευση; Ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης ασκεί τεκμηριωμένη κριτική στη νέα παρέμβαση του Μπιλ Γκέιτς για την κλιματική αλλαγή, θέτοντας τις ηθικές και επιστημονικές διαστάσεις που απουσιάζουν από το τεχνοκρατικό αφήγημα του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου.
Μια νέα παρέμβαση του Μπιλ Γκέιτς μέσω της προσωπικής του πλατφόρμας GatesNotes επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, προκαλώντας συζητήσεις παγκοσμίως. Στο άρθρο του με τίτλο «Three Tough Truths About Climate», ο ιδρυτής της Microsoft προτείνει έναν ρεαλιστικό αλλά αντισυμβατικό τρόπο θεώρησης της κρίσης, υποστηρίζοντας πως, αν και η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι σοβαρή, δεν σημαίνει την κατάρρευση του πολιτισμού όπως τον γνωρίζουμε.
Στην Ελλάδα, το άρθρο σχολίασε ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, Απόστολος Βουλγαράκης, διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας για την έρευνά του στις Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής και στις Πυρκαγιές, ο οποίος εντοπίζει αδυναμίες στη συλλογιστική του Γκέιτς, τονίζοντας ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης δεν μπορεί να περιορίζεται σε «τακτικές άμυνας».
Οι «τρεις αλήθειες» του Μπιλ Γκέιτς για το κλίμα
Ο Γκέιτς παρουσιάζει τρία βασικά σημεία που, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, αποτελούν προϋποθέσεις για μια πιο ρεαλιστική παγκόσμια πολιτική για το κλίμα:
-
Η κλιματική αλλαγή είναι σοβαρή αλλά όχι μοιραία.
Όπως σημειώνει, η υπερθέρμανση του πλανήτη θα φέρει τεράστιες προκλήσεις, ιδιαίτερα για τις φτωχότερες χώρες, χωρίς ωστόσο να οδηγήσει στην «εξαφάνιση της ανθρωπότητας». -
Η θερμοκρασία δεν είναι το μόνο μέτρο — η ανθρώπινη ευημερία είναι.
Ο Γκέιτς θεωρεί πως η εμμονή στους βαθμούς ανόδου της θερμοκρασίας παραβλέπει το ουσιώδες: την υγεία, το εισόδημα και την ανθεκτικότητα των κοινωνιών. Κατά τον ίδιο, η βελτίωση αυτών των δεικτών θα ενισχύσει την προσαρμοστικότητα απέναντι στις περιβαλλοντικές πιέσεις. -
Η μάχη πρέπει να δοθεί με καινοτομία και προσαρμογή.
Επικεντρώνεται στην ανάγκη επενδύσεων σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, αγροτικής ανθεκτικότητας και δημόσιας υγείας, υποστηρίζοντας ότι η μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων θα έχει άμεσο θετικό αντίκτυπο και στην κλιματική ανθεκτικότητα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, παρά τις διεθνείς δεσμεύσεις για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 °C, οι ρεαλιστικές προβλέψεις δείχνουν ότι ο πλανήτης οδεύει προς αύξηση 2 – 3 °C έως το 2100, κάτι που απαιτεί, όπως γράφει, «προσαρμογή της στρατηγικής μας στην πραγματικότητα».
Απ. Βουλγαράκης: Δεν υπάρχει δίλημμα φτώχεια ή κλίμα — είναι σύμπτωμα και αιτία
Η παρέμβαση του Μπιλ Γκέιτς πυροδότησε αντιδράσεις στην επιστημονική κοινότητα. Ανάμεσα σε όσους τοποθετήθηκαν είναι και ο Δρ. Απόστολος Βουλγαράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, διεθνώς αναγνωρισμένος για το έργο του στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και κάτοχος της Έδρας AXA για τις Πυρκαγιές και το Κλίμα.
Σε δήλωσή του στην εφημερίδα μας, ο κ. Βουλγαράκης επισημαίνει δύο βασικές αστοχίες στη συλλογιστική του Μπιλ Γκέιτς.
Όπως είπε:
“α) Δεν αναγνωρίζει ότι η φτώχεια αποτελεί και συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, μεταξύ άλλων αιτιών, ιδιαίτερα σε μη αναπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες χώρες. Συνεπώς, δεν πρόκειται στην ουσία για κάποιο δίλημμα, αλλά για μια άρρηκτη συσχέτιση.
β) Η στρατηγική της “άμυνας” —όπως η ενίσχυση των υποδομών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής— δεν μπορεί να σταθεί μακροπρόθεσμα. Όσο δεν λαμβάνονται επαρκή μέτρα για την αιτία του προβλήματος, τόσο αυτό θα επιδεινώνεται. Αυτό το υπαγορεύει η απλή φυσική: η συνεχής αύξηση των εκπομπών θα οδηγήσει νομοτελειακά σε έναν ολοένα θερμότερο πλανήτη και, κατά συνέπεια, σε ολοένα περισσότερα προβλήματα. Δεν υπάρχει άλλη πιθανή έκβαση.»
Με άλλα λόγια, ο καθηγητής απορρίπτει τη λογική του «πραγματιστικού σχεδιασμού» που προτείνει ο Γκέιτς, υπενθυμίζοντας ότι όσο δεν θίγονται οι δομικές αιτίες της κλιματικής αλλαγής — δηλαδή οι παγκόσμιες εκπομπές — κάθε στρατηγική προσαρμογής θα καταρρέει μεσοπρόθεσμα.
Η ειρωνεία της πραγματικότητας: Όταν ο τυφώνας διαψεύδει το αφήγημα
Ο καθηγητής Βουλγαράκης δεν παραλείπει να υπογραμμίσει την συγκυρία που αποκαλύπτει τη διάσταση ανάμεσα στη ρητορική και την πραγματικότητα:
«Μεγάλη ειρωνεία: Το άρθρο δημοσιεύθηκε την ίδια ημέρα που η Τζαμάικα επλήγη από τον τυφώνα Melissa»
Ο τυφώνας Melissa είναι ένας από τους ισχυρότερους καταγεγραμμένους τυφώνες του Ατλαντικού — που μόλις χθες προκάλεσε τεράστιες ζημιές σε δημόσιες υποδομές και άφησε το μεγαλύτερο μέρος του νησιού της Τζαμάικα χωρίς ρεύμα. Ο ίδιος τυφώνας προκάλεσε 30 νεκρούς στην Ταϊτη.
Οι «προβλέψεις» του GatesNotes και το όριο της τεχνοκρατικής αισιοδοξίας
Μία ακόμη σημαντική παρανόηση του κειμένου του Γκέιτς αφορά την παρουσίαση ενός πίνακα που δημιουργει εύλογες παρερμηνείες. Ο πίνακας που εμφανίζει μείωση κατά 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, δεν αποτυπώνει μια ήδη επιτευχθείσα πρόοδο, όπως εξηγεί ο Δρ. Βουλγαράκης:
«Αυτό που φαίνεται στον πίνακα δεν είναι ότι οι εκπομπές έχουν ήδη μειωθεί κατά 40%. Αυτό που δείχνει είναι ότι αν συνεχιστεί ο τρέχων ρυθμός εφαρμογής των μέτρων —όπως η αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας— τότε προβλέπεται αθροιστική μείωση των εκπομπών κατά 40% μέχρι τα τέλη του αιώνα. Πρόκειται ασφαλώς για πρόοδο, αλλά δεν αρκεί για να επιτευχθεί ο στόχος περιορισμού της ανόδου της θερμοκρασίας στους 2°C.»
Το πολιτικό και πολιτισμικό φόντο: Η ευαισθησία εκτός μόδας
Τέλος, ο Δρ. Βουλγαράκης σχολιάζει και το πολιτικό κλίμα που καθιστά τέτοιες τοποθετήσεις αποδεκτές και δημοφιλείς:
«Ζούμε σε μια περίοδο όπου η ευαισθητοποίηση για τέτοια ζητήματα είναι εκτός “μόδας”, ειδικά κατά την εποχή Τραμπ — και άλλων αντίστοιχων προσώπων τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά.»
Ο παραγκωνισμός της περιβαλλοντικής ευαισθησίας από την πολιτική ατζέντα —ή η αποψίλωσή της μέσω τεχνοκρατικών και φαινομενικά “ρεαλιστικών” αφηγήσεων— συνιστά κατά τον καθηγητή ένα από τα πλέον ανησυχητικά σημάδια της εποχής.
Πέρα από τα αφηγήματα: Η επιστροφή στο ουσιώδες διακύβευμα
Η διαφωνία του Απόστολου Βουλγαράκη με τον Μπιλ Γκέιτς δεν είναι απλώς μια ακαδημαϊκή ή τεχνική αντιπαράθεση.
Είναι μια υπενθύμιση ότι η κλιματική κρίση δεν είναι πρόβλημα που μπορεί να αποσυνδεθεί από την κοινωνική δικαιοσύνη και τη διανομή της εξουσίας.
Η φτώχεια, η ανισότητα και η περιβαλλοντική κατάρρευση δεν είναι παράλληλες απειλές — είναι το ίδιο νόμισμα. Η περιβαλλοντική κατάρρευση απειλεί κυρίως τους φτωχούς, όχι τους πλούσιους όπως τον Μπιλ Γκέιτς.
Το ξέρουμε…
Το να βλέπετε αυτά τα μηνύματα μπορεί να είναι κουραστικό. Και να είστε σίγουροί ότι ούτε κι εμείς βρίσκουμε κάποια ευχαρίστηση από το να τα γράφουμε... Όμως αυτό το μήνυμα δεν αφορά εμάς. Αφορά κάτι πολύ πιο σημαντικό: την επιβίωση της ανεξάρτητης, μαχητικής δημοσιογραφίας στην Kρήτη.
Η στήριξη σας είναι σημαντική γιατί μας επιτρέπει να:
- - Κάνουμε ρεπορτάζ χωρίς φόβο και εξαρτήσεις. Κανείς δεν μας υπαγορεύει τι να πούμε ή τι να αποσιωπήσουμε.
- - Κρατάμε τη δημοσιογραφία μας προσβάσιμη σε όλους, ακόμη και σε αυτούς που δεν έχουν την ικανότητα να πληρώσουν. Χωρίς paywall, χωρίς προνόμια μόνο για όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα.
Η απλή αλήθεια είναι ότι τα έσοδα διαρκώς συρρικνώνονται. Αν πιστεύετε ότι μια πραγματικά ελεύθερη ενημέρωση είναι ζωτικής σημασίας για τη δημοκρατία και τον έλεγχο της εξουσίας, τότε δώστε μας τη δύναμη να συνεχίσουμε.
Σας ευχαριστούμε θερμά.
