Της Νικολέττας Κουσουρή *
Η εμμηνόπαυση είναι μια κατάσταση που συχνά συνδέεται με πολλές αλλαγές στη ζωή μίας γυναίκας και αποτελεί σημαντικό εξελικτικό στάδιο, το οποίο αναπόφευκτα προκαλεί αλλαγές στην διάθεση, στις σκέψεις, τα συναισθήματα αλλά και τη συμπεριφορά. Πρόκειται, λοιπόν, για μία χρονική περίοδο, όπου απαιτείται περισσότερη ψυχική ενέργεια και ψυχική ανθεκτικότητα. Με λίγα λόγια, μπορεί η ψυχική υγεία της γυναίκας να δοκιμαστεί ιδιαίτερα. Όσο νωρίς ή αργά κι αν έρθει η εμμηνόπαυση, ανατρέπει την σταθερότητα και τα δεδομένα που διαμόρφωναν τη ζωή μέχρι εκείνη τη στιγμή. Αποτελεί σημαντικό στάδιο στη ζωή και πολλές φορές ορίζει την έναρξη μιας περιόδου που μπορεί να είναι το ίδιο μακρά όσο και αυτή της εμμήνου ρύσεως.
Όμως, είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι οι αλλαγές στις οποίες καλείται να προσαρμοστεί η γυναίκα, δεν αφορούν μόνο την ψυχική της υπόσταση, αλλά και την κοινωνική και βιολογική, οι οποίες φυσικά είναι αλληλεξαρτώμενες και αναπόσπαστες η μία από την άλλη.
Οι αλλαγές που βιώνουν οι γυναίκες σε βιολογικό επίπεδο, είναι πάρα πολλές. Μπορεί να παρατηρηθεί ότι οι γυναίκες κουράζονται πιο εύκολα ή μπορεί να επηρεάζονται κάποιες φορές οι νοητικές λειτουργίες τους, όπως η συγκέντρωση ή η μνήμη. Παράλληλα, το σώμα αλλάζει σε διάφορα επίπεδα, όπως και η σεξουαλική ζωή. Αυτό συχνά μπορεί να ωθεί κάποιες γυναίκες να πιστεύουν ότι τελειώνει η σεξουαλική τους ζωή και η έντονη δραστηριότητα που είχε μέχρι εκείνη τη στιγμή ή μπορεί να αισθάνονται ότι το σώμα τους δεν είναι επιθυμητό ή ελκυστικό.
Κοινωνικά, οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης αντιμετωπίζονται πολλές φορές με σκληρό τρόπο και σπάνια εκπροσωπούνται. Είναι γεγονός, τουλάχιστον στην Ελλάδα, πως οποιοδήποτε θέμα που αφορά την έμμηνο ρύση θεωρείται ταμπού. Η ολοκλήρωση του αναπαραγωγικού κύκλου στη ζωή της γυναίκας, φυσικά, δεν είναι εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Σπάνια, η εμμηνόπαυση γίνεται αντικείμενο συζήτησης στον τύπο ή στον δημόσιο λόγο γενικότερα, παρόλο που ουσιαστικά αφορά τον μισό πληθυσμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες να δυσκολεύονται πολύ να μιλήσουν για τα θέματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν, να ντρέπονται να ζητήσουν βοήθεια και τελικά, να μην καταφέρνουν να προσφέρουν γνώσεις και εμπειρία στον υπόλοιπο πληθυσμό.
Επιπροσθέτως, φαίνεται ότι οι έμφυλοι ρόλοι που πολύ συχνά υιοθετούν οι γυναίκες, κατά την περίοδο την εμμηνόπαυσης, μπορεί να βιώνονται πιο απαιτητικοί. Φυσικά, αναφερόμαστε στον πιο βασικό ρόλο που έχουν οι γυναίκες σχεδόν σε όλες τις ηλικίες, εκείνον του φροντιστή. Πολλές γυναίκες φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς, ή τον σύζυγό/ σύντροφο τους αν έχει κάποιο πρόβλημα υγείας, ή τα παιδιά και εγγόνια, και κάποιες φορές ταυτόχρονα. Είναι συχνό φαινόμενο επίσης, να αναλαμβάνουν εξ ολοκλήρου τη φροντίδα του σπιτιού, ενώ παράλληλα εργάζονται. Είναι σαφές ότι οι συνθήκες αυτές γίνονται εξαιρετικά δύσκολες, όταν μία γυναίκα εισέρχεται στην περίοδο της εμμηνόπαυσης.
Με βάση τα παραπάνω, η ψυχική υγεία των γυναικών στην εμμηνόπαυση κάποιες φορές βρίσκεται σε τεντωμένο σκοινί. Είναι πιθανό να βιώνονται συναισθήματα απογοήτευσης, απελπισίας, θυμού, φόβου, μοναξιάς και τελικά θλίψης. Καμιά φορά παρατηρείται έντονη και επιθετική συμπεριφορά προς τους οικείους ή και συναδέλφους στη δουλειά. Τελικά, η εμμηνόπαυση καταλήγει να συμβολίζει για κάποιες γυναίκες την παραίτηση από τη ζωή.
Η λύση για την κατάσταση αυτή είναι η ολιστική αντιμετώπιση. Πρώτα απ’ όλα, η ενημέρωση για όλα τα θέματα που αφορούν την εμμηνόπαυση από τους επαγγελματίες και το άνοιγμα της συζήτησης για το θέμα αυτό χωρίς ντροπή και φόβο είναι μία πολύ σημαντική αρχή που πρέπει να γίνει, με πρωτοβουλίες από φορείς, συλλόγους και πολιτικούς εκπροσώπους. Η γνώση ότι η εμμηνόπαυση δεν είναι το τέρμα για καμία δραστηριότητα ούτε για τη σεξουαλική ζωή, αλλά η αρχή μίας νέας κατάστασης με πολλές δυνατότητες για κάθε γυναίκα είναι απαραίτητη.
Σε πιο ατομικό επίπεδο, η κοινωνικοποίηση, η ανάληψη πρωτοβουλιών και φυσικά, η εισαγωγή στην έννοια της φροντίδας του εαυτού, μπορεί να βοηθήσουν, ώστε οι γυναίκες να προσαρμοστούν στις νέες αλλαγές με μεγαλύτερη ευκολία. Αν τέλος, υπάρχουν ιδιαίτερες δυσκολίες που συνοδεύουν την περίοδο της εμμηνόπαυσης, όπως προβλήματα στη σωματική και ψυχική υγεία, αλλά και προβλήματα διαχείρισης καταστάσεων, είναι απαραίτητη η ψυχολογική υποστήριξη. Η παρέμβαση πρέπει να διαμορφώνεται εξατομικευμένα, είτε με την έναρξη ψυχοθεραπείας ή με την ένταξη σε ψυχοκοινωνικό πλαίσιο για βραχύχρονη και εστιασμένη υποστήριξη.
* Ψυχολόγος-Ομαδική Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονικός Συνεργάτης της Ελληνικής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης (ΕΛ.ΕΤ.ΕΜ)
www.eletem.org
