Θέσεις και προτάσεις του Οικονομικού Επιμελητηρίου Τμήμα Δυτικής Κρήτης προς το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τη Δημόσια Διαβούλευση της νέας Νομοθετικής παρέμβασης για ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ (Σ.Α.O.)
Το κείμενο που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης και Τροφίμων και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, δεν αποτελεί ένα συγκροτημένο Νομικό πλαίσιο ρυθμίσεων, αλλά πρόκειται για Δελτίο Τύπου του Υπουργείου που αναφέρεται σε διάφορα κρίσιμα θέματα του Αγροτικού Τομέα (Συμβολαιακή Γεωργία, Δημοπρατήρια Αγροτικών Προιόντων, Διατροφικές Συμπράξεις κ.λ.π.), στους Αγροτικούς Συν/σμούς και σε άλλες νομικές οντότητες που αποσκοπούν στην οργάνωση της Αγροτικής Οικονομίας ( Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (Α.Ε.Σ., )Ομάδες Παραγωγών κ.λ.π.).
Για τον λόγο αυτό τα παραπάνω αποτελούν μια γενική πρόταση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης σημαντική, αλλά που κατά την άποψή μας πρέπει να πάρει την μορφή συγκεκριμένου νομοσχεδίου για να μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να εκφράσει ολοκληρωμένη άποψη για πληρότητα του.
Αναμένουμε λοιπόν :
α) Τις συγκεκριμένες διατάξεις, του υπό συζήτηση νομοσχεδίου για τα δύο βασικά κεφάλαια της πρωτοβουλίας της πρόσφατης δημόσιας διαβούλευσης του Υπουργείου όπως και
β) Τις συγκεκριμένες τροποποιήσεις του υπάρχοντος νομικού πλαισίου (Ν.2810/2000) που υποσχέθηκε το Υπουργείο ότι θα γίνουν ύστερα από την προηγούμενη Δημόσια Διαβούλευση το περασμένο καλοκαίρι.
Μέχρι τότε όμως μπορούμε να κάνουμε τις παρακάτω γενικές παρατηρήσεις:
1) Οι παρακάτω πρόσφατες δηλώσεις των καθ ύλη αρμόδιων παραγόντων δείχνουν ότι έχουν αντιληφθεί την σοβαρότητα της κατάστασης στον Αγροτικό χώρο. Και αυτό είναι κατ΄αρχήν θετικό.
α) Υπουργός:
« Θέλω να είμαι καθαρός : Η κύρια ευθύνη βαρύνει την πολιτική εξουσία. Μια πολιτική εξουσία, μιλώ για την πολιτική εξουσία στο σύνολο της εννοώντας και διαφορετικές κυβερνήσεις που ενώ θέσπισε λεπτομερειακό θεσμικό πλαίσιο, με πλήθος θετικών διατάξεων που δεν εμποδίζει την ανάπτυξη πρωτοβουλίας από τους Συνεταιρισμούς ή αν θέλετε και την ανάπτυξη πολιτικών στους Συνεταιρισμούς, δεν είχε μια κατευθυντήρια γραμμή και σταθερή πολιτική που να υπερβαίνει τον κομματισμό, τον κρατισμό και την πελατειακή σχέση. Δεν υπήρχε πουθενά αξιολόγηση, εποπτεία και έλεγχος παρά την εξαιρετικά ενισχυμένη αρμοδιότητα του Υπουργού Γεωργίας να παραγγέλνει ελέγχους χρησιμοποιώντας και τον τελευταίο οικονομολόγο του Οικονομικού Επιμελητηρίου. Και δεν υπάρχει αυθεντική εκπροσώπηση των παραγωγών που αδύναμοι να διαπραγματευθούν το προϊόν τους γίνονται έρμαιο των διαθέσεων της αγοράς και των εμπόρων.»
β) ΠΑΣΕΓΕΣ
«Το Συνεταιριστικό Κίνημα με τη σημερινή του μορφή έκλεισε ένα κύκλο. Στα εκατόν δέκα χρόνια δράσης του πολλά (θετικά και αρνητικά) μπορεί να του καταλογίσει κανείς. Κανένας όμως δε μπορεί να αμφισβητήσει την ανεκτίμητη προσφορά του στον τόπο, γιατί αυτό έχει καταγραφεί και αποτιμηθεί ιστορικά. Τώρα έφτασε η στιγμή το Συνεταιριστικό Κίνημα να αλλάξει σε δομή, πρακτικές και νοοτροπία για να μπορεί να προσφέρει στον τόπο και για τα επόμενα χρόνια.»
2. Η πρόταση του Υπουργείου αφίνει να εννοηθεί ότι στις Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις που θα συνυπάρχουν με τους Συνεταιρισμούς στο υπό κατάρτηση νομοσχέδιο θα είναι :
α) Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις ( ΑΕΣ ) με την μορφή καθαρά κεφαλαιουχικής εταιρίας που μπορούν να συγκροτούνται και μόνο από ιδιώτες παραγωγούς. Δηλαδή δεν θα είναι πλέον μόνο οι Συνεταιριστικές Εταιρίες ως άρθρο 32 παρ.2 και 3. του Νόμου 2810/2000 (με πλειοφηφία μετοχών από Σ.Ο., και οι μετοχές ονομαστικές κ.λ.π.).
β) Οι Ομάδες Παραγωγών ( ΟΠ ) που πληρούν το κοινοτικό κανονιστικό πλαίσιο ανεξάρτητα νομικής μορφής (ΑΕ, ΕΠΕ, Συν/σμοί).
γ) Ακόμη για τον λόγο αυτό προβλέπεται ότι η σημερινή ΠΑΣΕΓΕΣ (Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών) μετατρέπεται σε ΠΑΣΑΓΟ (Πανελλήνια Ένωση Συλλογικών Αγροτικών Οργανώσεων).
Θεωρούμε ότι έτσι η πολιτεία δίνει την εντύπωση ότι εξομοιώνει τον Συνεταιριστικό θεσμό με τις καθαρές επιχειρήσεις ιδιωτικού κεφαλαίου γεγονός που δεν συνάδει με την Συνεταιριστική δεοντολογία.
Εκτιμούμε ότι οι κεφαλαιουχικές εταιρείες που συγκροτούνται μόνο από ιδιώτες παραγωγούς , δεν είναι Συν/κες Εταιρείες και δεν μπορούν να έχουν κοινή και ισότιμη αντιμετώπιση με τις Συν/κές Οργανώσεις και Εταιρείες τους.
3. Ιδρύεται στο Υπ.Α.Α.Τ. ΕΠΟΠΤΙΚΗ ΑΡΧΗ για την λειτουργία του Μητρώου της Εποπτείας και του Ελέγχου ως αυτοτελής Διοικητική μονάδα , μαζί με το Εποπτικό Συμβούλιο στο οποίο θα συμμετέχουν υπηρεσιακοί, ειδικοί επιστήμονες και εκπρόσωποι (ΣΑΟ).
Πολύ σωστή διάταξη που αν μη τι άλλο δείχνει ότι η πολιτεία δεν θέλει να επαναλάβει την αδιαφορία του παρελθόντος στο θέμα της εποπτείας και του ελέγχου των Σ.Ο. μετά την σταδιακή αποδυνάμωση και την τελική κατάργηση της Εποπτικής Υπηρεσίας της Α.Τ.Ε.
Στο σημείο αυτό προτείνουμε το Προεδρικό Διάταγμα 355/1989 ΦΕΚ 160/1989 που προέβλεπε την σύσταση ειδικού αυτοδιοικούμενου σώματος ελεγκτών ΑΣΟ το οποίο θα ασκούσε εποπτεία και έλεγχο σε αυτές (και το οποίο ουδέποτε εφαρμόσθηκε λόγω αδιαφορίας της πολιτείας ), να αποτελέσει την βάση για τη θεσμοθέτηση της παραπάνω Εποπτικής Αρχής
4. «Το προσωπικό των Α.Σ.Ο. πρέπει να αντιμετωπίζεται όσον αφορά στην σχέση εργασίας του με τον εργοδότη του, δηλαδή την Σ.Ο. , όχι με όρους διατάξεων του Δημοσίου, αλλά με όρους εργασίας του ιδιωτικού τομέα, αφού ο Συν/σμός ενεργεί και αναπτύσσεται στην ελεύθερη αγορά και ανταγωνίζεται τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.»
Αναγκαία διάταξη που προέκυψε από την σχετική διαβούλευση και τον άνισο ανταγωνισμό που αντιμετώπιζαν μέχρι σήμερα οι Συν/σμοί με το καθεστώς μονιμότητας του προσωπικού που προβλέπονταν από τον Κ.Υ.ΚΑ.Π. και τους στερούσε κάθε ευελιξία.
5. Οι Α.Σ.Ο. μπορούν και εφαρμόζουν, σε αντίθεση με το σημερινό μονιστικό, το δυαδικό σύστημα διοίκησης στο οποίο θα υπάρχει Όργανο Διεύθυνσης (από διορισμένα εξειδικευμένα Διευθυντικά στελέχη) και όργανο Εποπτείας αποτελούμενο από αιρετούς εκπροσώπους των μελών.
Με τη σημαντική αυτή διάταξη, (που υπάρχει και στο Νόμο 2810/2000 αλλά και στην προηγούμενη διαβούλευση του καλοκαιριού), ανοίγει ο δρόμος να χρησιμοποιηθούν από τους Συν/σμούς – και ιδιαίτερα από τους μεγάλους συνεταιριστικούς φορείς- επαγγελματίες με σύγχρονη επιστημονική κατάρτιση στη διοίκηση των Α.Σ.Ο.
Γιατί ας μη γελιόμαστε, την ώρα που οι ανταγωνιστικοί φορείς των Συν/σμών χρησιμοποιούν εξειδικευμένο προσωπικό, είναι αδύνατον να τους συναγωνιστούν οι εκλεγμένες Διοικήσεις των Συν/σμών που αποτελούνται στην πλειοψηφία τους από αγρότες που δεν γνωρίζουν τα πολύπλοκα θέματα της σημερινής οικονομίας.
Στο σημείο αυτό θα προτείναμε αν είναι δυνατόν να θεσμοθετηθούν συγκεκριμένα κίνητρα για τις Συνεταιριστικές Οργανώσεις που θα εφαρμόσουν το παραπάνω σύστημα διοίκησης γιατί ενώ υπήρχε ανάλογη διάταξη και στον προηγούμενο νόμο, στην πράξη δεν εφαρμόσθηκε σχεδόν πουθενά.
6. Η θεσμοθέτηση της Συμβολαιακής Γεωργίας , η επαναδιατύπωση της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης με σύγχρονους όρους και η δυνατότητα που δίδεται στην Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση να συστήνει :
α) Διατροφικές Συμπράξεις με την μορφή Αστικής μη κερδοσκοπικής Εταιρείας και
β) Δημοπρατήριο Αγροτικών Προϊόντων με την μορφή Α.Ε. είναι μια προσπάθεια προς την σωστή κατεύθυνση για τον εκσυγχρονισμό της αγοράς Αγροτικών προϊόντων και την σταθερότητα των τιμών τους. Οι νέες αυτές μορφές που προτείνονται είναι αξιόλογες και γνωστές. Το θέμα είναι να υπάρξει πολιτική βούληση και οι αναγκαίοι πόροι για να εφαρμοσθούν.
7. Υπάρχει ακόμη η προτεινόμενη από την προηγούμενη διαβούλευση δυνατότητα εισόδου στο Συνεταιρισμό μελών-επενδυτών. Τα μέλη επενδυτές, είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία δεν χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του Συν/σμού (μη χρηστές), αλλά μπορούν να αποκτούν μερίδες του Συνεταιρισμού, προαιρετικές με ειδικά προνόμια, τα οποία θα καθορίσει το καταστατικό.
Σκοπός της διάταξης είναι η περαιτέρω ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης των συνεταιρισμών, από τα προαναφερόμενα πρόσωπα, τα οποία μπορούν να επενδύουν σε κεφάλαια του συνεταιρισμού, να αποκτούν προαιρετικές μερίδες, δικαίωμα ψήφου, εφόσον το επιτρέπει το καταστατικό, υπό την προϋπόθεση ότι ο συνολικός αριθμός των ψήφων των μελών αυτών δεν υπερβαίνει το 25% του συνολικού αριθμού των ψήφων των μελών του συνεταιρισμού.
Σήμερα ο Νόμος 2810/2000 προβλέπει την απόκτηση προαιρετικών μερίδων από μέλη χρήστες χωρίς ψήφο, αλλά με τόκο και προνόμια από το καταστατικό όπως:
α) Συμμετοχή κατά προτεραιότητα στα πλεονάσματα χρήσης.
β) Σε περίπτωση εκκαθάρισης, οι προαιρετικές μερίδες , να εξοφλούνται πριν από τις υποχρεωτικές.
Παρόλα αυτά η παραπάνω νομοθετική πρωτοβουλία εξ όσων γνωρίζομε δεν «περπάτησε», και εκτιμούμε ότι ανάλογη ανταπόκριση θα έχει και η πρόσφατη έστω και αν τους δίδεται το δικαίωμα ψήφου.
8. Τέλος όσον αφορά την διαδικασία της καταγραφής, αξιολόγησης και νομιμοποίησης των Συλλογικών Αγροτικών Οργανώσεων Σ.Α.Ο. ( μέσο ΜΗΤΡΩΟΥ) το Υπουργείο θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι σε πολλές περιπτώσεις ανα την Ελλάδα (όπως για παράδειγμα στα ΧΑΝΙΑ και Ρέθυμνο ) υπάρχει ο κίνδυνος μέσω των εκκαθαρίσεων που θα ακολουθήσουν να χαθούν σημαντικές εγκαταστάσεις και δραστηριότητες πολύ χρήσιμες για τους παραγωγούς στο νέο τους ξεκίνημα.
Επιβάλλεται επομένως να φροντίσει το Υπουργείο για να περισώσει ότι είναι δυνατόν, ύστερα μάλιστα από την γενναία αυτοκριτική που έκανε πρόσφατα για την κατάντια του Συνεταιριστικού κινήματος. Στο σημείο αυτό βρίσκουμε σωστή την τοποθέτηση του κ. Καραγκιοζόπουλου, μέλους του Δ.Σ. της ΠΑΣΕΓΕΣ, που λέει στο Υπουργείο :
«Ανασυγκρότηση στα λόγια και τις ευχές δεν πραγματοποιείται. Την ψήφιση του νομοσχεδίου πρέπει να ακολουθήσει ένα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης. Έτσι θα δοθεί νέο πνεύμα και νέα ώθηση.»
Εμείς θα συμπληρώναμε ότι αν το παραπάνω Πανελλαδικό Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης είναι άμεση υποχρέωση του Υπουργείου, για τα ανάλογα τοπικά προγράμματα πρέπει άμεσα να δραστηριοποιηθούν και οι τοπικές υγιείς δυνάμεις των Σ.Ο. , των ΟΤΑ των Επιστημονικών φορέων κλπ. Για το σκοπό αυτό το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα Δυτικής Κρήτης είναι διατεθειμένο να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε όποιον το ζητήσει.
Ο Πρόεδρος: Παντελής Πετσετάκης
Ο Γεν. Γραμματέας: Δημήτρης Ντοκάκης
Σ.Σ.: Ακολουθεί αύριο το κείμενο των προτάσεων του Οικονομικού Επιμελητηρίου για τη δημόσια διαβούλευση στο θεσμικό πλαίσιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς