Επτά στους δέκα πρόσφυγες και μετανάστες έχουν πέσει θύματα trafficking στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν τη κεντρική Μεσόγειο. Στην ανατολική Μεσόγειο (Ελλάδα, Σερβία, ΠΓΔΜ και Ουγγαρία) τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλότερα, με το 14% των ατόμων να έχουν υποστεί εκμετάλλευση.
Αυτά προκύπτουν από έρευνα που διεξήγαγε ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης σε δείγμα 4.328 ανθρώπων που επιχείρησαν να προσεγγίσουν τη Μεσόγειο, συγκεκριμένα την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ουγγαρία, τη Σερβία και την ΠΓΔΜ, από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2016.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, στην ανατολική Μεσόγειο το 14% των ερωτηθέντων απάντησε θετικά σε έναν από τους δείκτες trafficking που αφορούσε σε άμεση δική του εμπειρία, ενώ ένα 0,8% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι μέλος της οικογένειάς τους με το οποίο συνταξίδευαν αντιμετώπισε αντίστοιχη κατάσταση.
Οι εμπειρίες που καταγράφηκαν με βάση τους δείκτες trafficking και άλλων πρακτικών εκμετάλλευσης έλαβαν χώρα, κατά κύριο λόγο, στην Τουρκία, αλλά επίσης στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Τα υψηλότερα ποσοστά θετικών απαντήσεων είναι μεταξύ Μαροκινών (18%), Αλγερινών (18%), Αφγανών (15%), Σύρων (12%) και Ιρανών (12%). Περισσότερες θετικές απαντήσεις έδωσαν οι έφηβοι (18%) από ό,τι οι ενήλικες (12%). Η μέση ηλικία των ατόμων που ανταποκρίθηκαν θετικά είναι 27 ετών. Ως προς το φύλο, θετικές απαντήσεις δόθηκαν περισσότερο από άνδρες (15%) από ό,τι γυναίκες (9%). Τέλος, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που ταξιδεύουν μόνοι είχαν ένα πολύ υψηλότερο ποσοστό ανταπόκρισης (27%) σε σχέση με τους δείκτες των ερωτηθέντων που ταξιδεύουν σε μία ομάδα (10%).
Το 6% των ερωτηθέντων απάντησε ότι κρατήθηκαν σε μία τοποθεσία παρά τη θέλησή τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους από μη κυβερνητικές Αρχές. Οι ερωτηθέντες διευκρίνισαν ότι αυτές οι καταστάσεις κράτησης περιλαμβάνουν αιχμαλωσία, περιορισμούς σωματικής κίνησης αλλά και απαγωγή. Υποδείχθηκε ότι οι διακινητές έπαιξαν ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία. Οι ενέργειες που αναφέρθηκαν λαμβάνουν χώρα στη Βουλγαρία, την ΠΓΔΜ και την Τουρκία.
Το 7% δήλωσε ότι έχουν εργαστεί χωρίς να λάβουν την πληρωμή που νόμιζαν ότι θα λάμβαναν, ενώ το 4% των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι είχαν αναγκαστεί να εκτελέσουν μία εργασία ή άλλες δραστηριότητες παρά τη θέλησή τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες (76%) που εξαναγκάστηκαν να εργαστούν, ανέφεραν πως αυτή η κατάσταση έλαβε χώρα στην Τουρκία. Το 3% των ερωτηθέντων απάντησε ότι τους προσέγγισε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους άτομο που τους πρόσφερε απασχόληση. Η Τουρκία και η Ελλάδα ήταν οι κύριες χώρες, στις οποίες οι μετανάστες και πρόσφυγες ανέφεραν ότι έλαβαν προσφορά εργασίας.
Το 2% του συνόλου των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι τους προσφέρθηκε προσυμφωνημένος γάμος (για τον ίδιο ή για ένα στενό μέλος της οικογένειας). Επίσης, το 1% του συνόλου ανέφερε ότι γνωρίζουν περιπτώσεις όπου κάποιοι συνταξιδιώτες τους είχαν προσεγγιστεί από κάποιον που τους πρόσφερε μετρητά σε αντάλλαγμα για αίμα, όργανα ή ένα μέρος του σώματος. Αυτές οι περιπτώσεις έχουν αναφερθεί ότι συμβαίνουν σε πέντε χώρες: Την Τουρκία, την Ελλάδα, την Αλβανία, την ΠΓΔΜ και τη Σερβία.
Σχετικά με τη διαδρομή της κεντρικής Μεσογείου, το 71% των ερωτηθέντων που έφτασαν στη Σικελία της Ιταλίας απάντησαν θετικά σε τουλάχιστον έναν από τους δείκτες trafficking και άλλων πρακτικών εκμετάλλευσης σχετικά με τη δική τους προσωπική εμπειρία. Ένα επιπλέον 4% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι συγγενικό τους πρόσωπο, με το οποίο συνταξίδευαν, αντιμετώπισε αντίστοιχη κατάσταση. Το 52% των ερωτηθέντων απάντησε θετικά σε τουλάχιστον δύο από τους πέντε δείκτες. Υψηλότερα ποσοστά θετικών απαντήσεων παρουσίαζαν οι μετανάστες από τη Γκάμπια, τη Νιγηρία, τη Γουινέα και άλλες χώρες της δυτικής Αφρικής, σε σχέση με μετανάστες από το Κέρας της Αφρικής και από τη δυτική και νότια Ασία. Τα μικρότερα ποσοστά θετικών απαντήσεων για δείκτες trafficking είχαν οι μετανάστες από τη Βόρεια Αφρική (υπήκοοι Μαρόκου, Αλγερίας, Τυνησίας, Λιβύης, Αιγύπτου και Σουδάν).
Σχεδόν οι μισές από τις θετικές αποκρίσεις (49%) δόθηκαν από μετανάστες μεταξύ 18 και 25 ετών. Συνολικά, οι ενήλικες αποκρίθηκαν περισσότερο θετικά από ό,τι οι έφηβοι (71,5% έναντι 69%). Τέλος, το ποσοστό θετικής απόκρισης ήταν υψηλότερο στους άνδρες (74%) από ό,τι στις γυναίκες (47%).
Το 49% των ερωτηθέντων (52% των ανδρών και 33% των γυναικών) ανέφεραν ότι κρατήθηκαν παρά τη θέλησή τους σε κάποιο στάδιο του ταξιδιού τους από ένοπλα άτομα ή ομάδες που δεν ανήκαν σε σχετικές κυβερνητικές Αρχές. Κατά πλειοψηφία, τα αναφερόμενα περιστατικά εμπίπτουν στην κατηγορία της απαγωγής με σκοπό την εξαγορά με λύτρα ή της κράτησης από ενόπλους και του περιορισμού κινήσεων σε κλειστό χώρο.
Το 50% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι εργάστηκαν ή ότι παρείχαν υπηρεσίες σε κάποια φάση του ταξιδιού τους χωρίς να λάβουν τη συμφωνηθείσα αμοιβή, υπό τον φόβο απειλών από ένοπλα άτομα ή την υπόσχεση ότι η απλήρωτη εργασία συνδεόταν με πιθανή απελευθέρωσή τους όταν ήταν υπό κράτηση. Επίσης, το 47% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι εξαναγκάστηκαν να εργαστούν παρά τη θέλησή τους και 10% των μεταναστών δήλωσε ότι κάποιος τούς προσέγγισε στη διάρκεια του ταξιδιού προσφέροντάς τους εργασία.
Επίσης, αναφέρθηκε ότι γνωρίζουν περιπτώσεις ατόμων, τα οποία πλησίασαν προσφέροντας μετρητά σε αντάλλαγμα για αίμα (5%), όργανα (3%) ή ανθρώπινα μέλη (1%). Λιγότερο από 1,5% ανέφερε ότι τους προτάθηκε προσυμφωνημένος γάμος. Σχεδόν 6% τόνισε ότι γνώριζαν ή βίωσαν περιστατικά, όπως ότι τους πήραν αίμα παρά τη θέλησή τους και σε συνθήκες αιχμαλωσίας και άλλοι ότι γνώριζαν την πιθανότητα να χρειαστεί να πληρώσουν με όργανα ένα τμήμα του ταξιδιού τους.
Τα περιστατικά που καταγράφηκαν έλαβαν χώρα, κατά κύριο λόγο, στη Λιβύη. Χώρες, όπως Αλγερία, Αίγυπτος, Σουδάν, Νίγηρας, Μπαγκλαντές, Μάλι, Νιγηρία, Μπουρκίνα Φάσο, Αιθιοπία, Μαυριτανία, Νότιο Σουδάν, Μπενίν, Ακτή Ελεφαντοστού, Γκάνα, Τσαντ, Σενεγάλη και Γκάμπια, επίσης, αναφέρονται, αλλά σε λιγότερες περιπτώσεις.
ΑΠΕ – ΜΠΕ