Στις 7 Οκτωβρίου ο ισραηλινός στρατός ενεργοποίησε την οδηγία “Hannibal”, ένα αμφιλεγόμενο στρατιωτικό πρωτόκολλο για την αποτροπή της απαγωγής ισραηλινών στρατιωτών από τη Χαμάς, το οποίο προβλέπει τη χρήση ακραίων μέτρων.
Βασικός στόχος του σχεδίου “Hannibal είναι η αποτροπή της απαγωγής, ακόμη και αν αυτό σημαίνει την έκθεση του ατόμου σε σοβαρό κίνδυνο. Συγκεκριμένα, το σχέδιο επιτρέπει τη χρήση βίας και βαριού οπλισμού, ακόμα κι αν χρειάζεται να χτυπηθεί το όχημα ή το κτίριο όπου βρίσκεται με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του.
Σύμφωνα με τη Haaretz το επιχειρησιακό σχέδιο Hannibal, χρησιμοποιήθηκε σε τρεις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις οποίες διείσδυσε η Χαμάς, θέτοντας σε κίνδυνο και τις ζωές αμάχων.
Η επίθεση της Χαμάς και η άμεση αντίδραση
Εκείνη την ημέρα, σε μια αστραπιαία επίθεση οι μαχητές της Χαμάς κατάφεραν να διεισδύσουν στο Ισραήλ περάσουν τα σύνορα Ισραήλ-Γάζας και να απαγάγουν αρκετούς στρατιώτες. Σύμφωνα με αναφορές, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) ενεργοποίησαν γρήγορα την “Εντολή Hannibal”, που είχε στόχο την αποτροπή των απαγωγέων, με καταστροφικά όμως αποτελέσματα.
Περιστατικά σημειώθηκαν σε διάφορες τοποθεσίες. Στο συνοριακό πέρασμα Erez σε διάστημα μισής ώρας η “Εντολή Ηannibal δόθηκε δύο φορές και στάλθηκε μη επανδρωμένο αεροσκάφος που επιτέθηκε στο πέρασμα και τη βάση. Στη στρατιωτική βάση Re’im όπου βρισκόταν το αρχηγείο της μεραρχίας, και το φυλάκιο Nahal Oz στο οποίο υπηρετούσαν γυναίκες παρατηρητές, επίσης στάλθηκαν μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα αποκαλούμενα “Ζικ” και έλαβαν χώρα έντονες μάχες. Αυτό δεν εμπόδισε την απαγωγή επτά ισραηλινών στρατιωτών, τη δολοφονία 15 παρατηρητών και 38 άλλων στρατιωτών.
Παρά την πρόθεση να αποτραπέι η απαγωγή Ισραηλινών στρατιωτών, η ενεργοποίηση της “οδηγίας” προκάλεσε πολυάριθμους θανάτους στρατιωτών αλλά και ομήρων. Ένα από τα πιο συγκλονιστικά επεισόδια συνέβη όταν μονάδες του IDF βομβάρδισαν ένα σπίτι στο κιμπούτς Be’eri, όπου πιστευόταν ότι κρατούνταν όμηροι. Από τους 14 ανθρώπους που βρίσκονταν εκεί, οι 13 έχασαν τις ζωές τους πέθαναν.
Έγγραφα που έλαβε η Haaretz, καθώς και μαρτυρίες στρατιωτών, μεσαίων και ανώτερων αξιωματικών του IDF, αποκαλύπτουν μια σειρά από εντολές που δόθηκαν και υλοποιήθηκαν από τη Μεραρχία της Γάζας, τη Νότια Διοίκηση και το Γενικό Επιτελείο του Ισραηλινού Στρατού από τις πρώτες ώρες της επίθεσης μέχρι τις απογευματινές ώρες εκείνης της ημέρας σε διάφορα σημεία κατά μήκος των συνόρων, πράγμα που καταδεικνύει πόσο διαδεδομένη ήταν αυτή η διαδικασία, από τις πρώτες ώρες μετά την επίθεση
Η Haaretz δεν γνωρίζει εάν και πόσοι πολίτες και στρατιώτες χτυπήθηκαν λόγω αυτών των διαδικασιών, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι πολλοί από τους απαχθέντες κινδύνευσαν, εκτεθειμένοι σε ισραηλινά πυρά, ακόμη και αν οι ίδιοι δεν ήταν ο στόχος.
Πολλές οι επιθέσεις
Παρόμοιες, ωστόσο, επιθέσεις έλαβαν χώρα, όπως αποδεικνύεται, όχι μόνο μέσα σε φυλάκια ή βάσεις. Στις 10:32 π.μ., την ίδια μέρα υπήρξε διαταγή, όλα τα τάγματα στην περιοχή να εκτοξεύσουν όλμους προς την κατεύθυνση της Λωρίδας της Γάζας. Σύμφωνα με πηγές της Haaretz από τον ισραηλινό στρατό, αυτή η εντολή, που αποδίδεται στον ταξίαρχο Rosenfeld, επικρίθηκε έντονα, αφού εκείνη την ώρα ο στρατός δεν είχε την πλήρη εικόνα όλων των στρατιωτικών δυνάμεων που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή, αλλά ούτε και των πολιτών που βρισκόταν εκεί. Κάποιοι από αυτούς ήταν διασκορπισμένοι στην ύπαιθρο ή σε δασώδεις εκτάσεις κατά μήκος των συνόρων, προσπαθώντας να κρυφτούν από τους μαχητές της Χαμάς.
Εκείνη την ώρα ο στρατός δεν γνώριζε ούτε τον αριθμό των ανθρώπων που είχαν απαχθεί. «Νομίζαμε ότι αριθμούσαν δεκάδες», δήλωσε στρατιωτική πηγή στη Haaretz. Η εκτόξευση όλμων στη Λωρίδα της Γάζας θα έθετε σε κίνδυνο και αυτούς. Επιπλέον, μια άλλη διαταγή που δόθηκε στις 11:22 π.μ., σύμφωνα με την οποία κανένα όχημα δεν θα επιτρεπόταν να επιστρέψει στη Γάζα, πήγε το πράγμα ένα βήμα παραπέρα.
«Όλοι γνώριζαν ότι τέτοια οχήματα θα μπορούσαν να μεταφέρουν απαχθέντες πολίτες ή στρατιώτες», δήλωσε πηγή στη Haaretz. «Κανείς δεν μπορούσε να ξέρει αν κάποιο από τα οχήματα της Χαμάς μετέφερε και ομήρους. Δεν μπορώ να πω ότι υπήρχε σαφής οδηγία, αλλά όλοι ήξεραν τι σήμαινε να μην αφήσουμε κανένα όχημα να επιστρέψει στη Γάζα».
Η απόφαση για τη διεξαγωγή επιθέσεων μέσα σε φυλάκια, λέει ένας ανώτερος αξιωματούχος άμυνας, θα στοιχειώνει τους ανώτερους διοικητές όλη τους τη ζωή. «Όποιος έπαιρνε μια τέτοια απόφαση ήξερε ότι θα μπορούσαν να χτυπήσουν και τους δικούς μας στρατιώτες».
Στις 2:00 μ.μ. οι ισραηλινές δυνάμεις έλαβαν οδηγίες να μην εξέλθουν από τις παραμεθόριες κοινότητες προς τα δυτικά, προς την κατεύθυνση των συνόρων, κυνηγώντας μαχητές της Χαμάς . Σε εκείνο το σημείο, η παραμεθόρια περιοχή δεχόταν σφοδρά πυρά, κατευθυνόμενα προς οποιονδήποτε βρισκόταν σε εκεί, καθιστώντας την επικίνδυνη ζώνη.
«Η οδηγία», λέει η ίδια πηγή «είχε ως στόχο να μετατρέψει την περιοχή γύρω από τον συνοριακό φράχτη σε ζώνη θανάτου, κλείνοντάς την προς τα δυτικά».
Στις 6:40 μ.μ., η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών πίστευε ότι πολλοί τρομοκράτες σκόπευαν να διαφύγουν μαζί πίσω στη Λωρίδα της Γάζας, με οργανωμένο τρόπο από μια περιοχή κοντά στα Kibbutz Be’eri, Kfar Azza και Kissufim. Μετά από αυτό, το πυροβολικό ξεκίνησε επιδρομές στην περιοχή του συνοριακού φράχτη, πολύ κοντά σε αυτές τις κοινότητες. Λίγο αργότερα, εκτοξεύτηκαν οβίδες στο συνοριακό πέρασμα του Ερέζ. Ο ισραηλινός στρατός λέει ότι δεν γνωρίζει την ύπαρξη αμάχου που να τραυματίστηκε σε αυτούς τους βομβαρδισμούς.
Εσωτερικές Έρευνες και Ευρύτερη Κριτική
Μια περίπτωση στην οποία είναι γνωστό ότι χτυπήθηκαν άμαχοι και η οποία έλαβε μεγάλη κάλυψη από τα Μέσα, ήταν αυτή στο σπίτι του Pessi Cohen στο Kibbutz Be’eri. Τις επόμενες εβδομάδες, αναμένεται η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας του ισραηλινού στρατού για το περιστατικό. Αυτά θα απαντήσουν στο ερώτημα εάν ο ταξίαρχος Barak Hiram, διοικητής της Μεραρχίας 99 που ήταν υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις στο Be’eri στις 7 Οκτωβρίου, έκανε χρήση του πρωτοκόλλου Hannibal. Διέταξε το άρμα μάχης να προχωρήσει ακόμη και με κόστος τις απώλειες αμάχων, όπως δήλωσε σε συνέντευξη που έδωσε αργότερα στους New York Times; Οι ενέργειες του Hiram μπορεί απλώς να ήταν σύμφωνες με τον τρόπο που λειτουργούσε ο ισραηλινός στρατός εκείνη την ημέρα.
Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των μηνών, ο ισραηλινός στρατός δεν έχει διευκρινίσει εάν αυτή η διαδικασία χρησιμοποιήθηκε εναντίον άμαχων ομήρων. Η έρευνα που διεξάγεται αφορά τις επιχειρησιακές αποφάσεις που ελήφθησαν υπό πίεση και στοχεύει να διαπιστώσει αν η εφαρμογή της “Οδηγίας Hannibal” ήταν δικαιολογημένη, αν υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις, και αν τηρήθηκε η δέουσα επιμέλεια στην προστασία της ζωής των ομήρων.
Ενώ αναμένονται τα αποτελέσματα των ερευνών, υπάρχει πλήθος έντονων αντιδράσεων. Η απαίτηση για διαφάνεια και λογοδοσία αυξάνεται πιέζοντας τον ισραηλινό στρατό να αντιμετωπίσει ανοιχτά το θέμα.