H αναρχική συλλογικότητα Οκτάνα, μέλος της Αναρχικής Ομοσπονδίας, με αφορμή την καταγγελία δύο εργαζόμενων γυναικών για σεξουαλική παρανόχληση προκειμένου να προσληφθούν έδωσε στη δημοσιότητα το παρακάτω κείμενο:
Πριν από λίγες μέρες, δύο εργαζόμενες κατήγγειλαν στο Εργατικό Κέντρο Λασιθίου, ότι δέχθηκαν σεξουαλικές προτάσεις-παρενοχλήσεις προκειμένου να προσληφθούν ή να μην απολυθούν. Φυσικά δεν είναι οι μόνες που έχουν βιώσει κάτι τέτοιο, απλά οι συγκεκριμένες βρήκαν το θάρρος να το καταγγείλουν. Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες χτυπιούνται πιο σκληρά από την ανεργία σε σχέση με τους άντρες, γι’ αυτό και η εργοδοτική «ασέλγεια» σε βάρος τους είναι μεγαλύτερη. Ενδεικτικά, σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση του ΟΑΕΔ (3ο τρίμηνο) για το 2016 για την εγγεγραμμένη ανεργία, οι γυναίκες είναι για άλλη μια φορά πρωταθλήτριες και μάλιστα σε ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τους άντρες. Στο σύνολο λοιπόν των εγγεγραμμένων ανέργων, οι γυναίκες καταλαμβάνουν το 62,3% (569.282 χιλ.), ενώ οι άντρες το 37,6% (343.762 χιλ.).
Τα εργατικά κάτεργα της Κρήτης
Στην Κρήτη όπως και παντού, έχει στηθεί στα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης μια τεράστια βιομηχανία εργασιακής εκμετάλλευσης. Νέοι και νέες, μεσήλικες, ακόμα και έφηβοι, εργάζονται 10ωρα και 12ωρα για 300 ευρώ τον μήνα, με απλήρωτες υπερωρίες, καθυστερήσεις μισθών, ακόλλητα ένσημα, στέρηση αδειών, μεταθέσεις πόστων, ανύπαρκτα δώρα. Το ντόπιο προλεταριάτο χάνει τη ζωή του στα κάτεργα του τουρισμού, των κατασκευών, του λιανικού εμπορίου και των υπηρεσιών καθαριότητας και κάποιοι κατηγορούν όσους διαμαρτύρονται και αγωνίζονται για «υπερβολές».
Η εργοδοτική βαρβαρότητα όμως δεν εξαντλείται στην τρομοκρατία αλλά φτάνει μέχρι τα εργοδοτικά εγκλήματα εις βάρος της ζωής και της ακεραιότητας, σωματικής και ψυχικής: ντόπιοι και μετανάστες οικοδόμοι, καθαρίστριες, ηλεκτρολόγοι, σερβιτόρες και κάθε είδους εργαζόμενοι και εργαζόμενες, πέφτουν από σκαλωσιές, χτυπιούνται από απορριμματοφόρα, κεραυνοβολούνται από καλώδια της ΔΕΗ, χάνουν τις αισθήσεις τους από αναθυμιάσεις, ακρωτηριάζονται από ιμάντες, παθαίνουν εγκαύματα στις λάντζες, τρομοκρατούνται από τις φωνές των αφεντικών και την απειλή της απόλυσης. Η Κρήτη μετράει τα τελευταία 3 χρόνια (2014-2016), πάνω από 440 εργατικά ατυχήματα εκ των οποίων 9 τουλάχιστον ήταν θανατηφόρα και περισσότερα από 100 χαρακτηρίστηκαν σοβαρά (ακρωτηριασμοί, εντατική, μόνιμες βλάβες κλπ.).
Κάτω από τον ήλιο, τις θάλασσες και τα γραφικά σοκάκια της Κρήτης, υπάρχει ένας αόρατος κόσμος εκμετάλλευσης και καταπίεσης, που συντηρείται με την καθοδήγηση της Ε.Ε, του ΣΕΒ, της ΓΣΒΕΕ, του ΣΕΤΕ, των αφεντικών και των ενώσεων τους, και την ανοχή της ΓΣΕΕ, της ντόπιας γαλαζοπράσινης (πλέον και ροζ) κομματοκρατίας, των ξεπουλημένων Εργατικών Κέντρων και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Από κοντά φυσικά και οι φασίστες της Χρυσής Αυγής που χρηματοδοτούνται άλλωστε από βιομήχανους, εφοπλιστές, ναρκέμπορους και αποτελούν μεταφορικά και κυριολεκτικά τους μπράβους των αφεντικών.
Παράλληλα όμως με την εκμετάλλευση που βιώνουν οι εργαζόμενοι/ες ανεξαρτήτως φύλου, οι γυναίκες εργαζόμενες έχουν να αντιμετωπίσουν κι άλλον ένα βραχνά σε σχέση με τους άντρες συναδέλφους τους: τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις των αφεντικών τους. Τις γλοιώδεις ατάκες, τα σιχαμένα βλέμματα, τα «φιλικά» πιασίματα, ακόμα και τις απόπειρες βιασμού από εργοδότες μέσα ή έξω από τους χώρους εργασίας.
Για τον σεξισμό ως δομικό πλαίσιο της κοινωνίας
Συμπεριφορές σαν τις παραπάνω, σε βάρος της αξιοπρέπειας των εργαζόμενων γυναικών, είναι προϊόντα του γενικευμένου σεξισμού και της πατριαρχικής αντίληψης που ενυπάρχει σε κάθε θεσμό της σημερινής καπιταλιστικής κοινωνίας. Της αντίληψης που θέλει τη «γυναίκα να είναι υποτελής στον άντρα», που συνοδεία με το κυνήγι του κέρδους εμπορευματοποιεί το γυναικείο σώμα στην υπηρεσία των αντρών-πελατών.
Είναι ένα σύστημα που διαχωρίζει τους ρόλους σε γυναικείους και αντρικούς, μια αντίληψη που «διδάσκεται» σε άτομα διαφορετικών φύλων σε κάθε στάδιο της ζωής τους, στο σπίτι, στο σχολείο, στη δουλειά, στην συζυγική ζωή. Το κεφάλαιο καθορίζει ανάλογα με το συμφέρον του, ποιες δραστηριότητες είναι σε κάθε εποχή εξ ολοκλήρου αντρικές και γυναικείες. Παλιότερα ο πατέρας διάλεγε τον σύζυγο της κόρης και οι γυναίκες δεν δούλευαν μόνες εκτός σπιτιού. Έπειτα, αυτά άλλαξαν με μία διαφορά: οι γυναίκες συνεχίζουν να είναι υπεύθυνες για το σπίτι παρόλο που είναι πλέον υποχρεωμένες να δουλεύουν και εκτός. Τόσο στο εργασιακό όσο και στο πολιτισμικό πεδίο λοιπόν, η εκμετάλλευση και οι έμφυλες ανισότητες καλά κρατούν. Οι γυναίκες δεν οδηγάνε αγροτικά, οι γυναίκες δεν κερνάνε στα καφενεία, οι γυναίκες δεν κρατάνε όπλα. Την ίδια στιγμή όμως πλένουν τα πιάτα, βάζουν πλυντήριο, μαγειρεύουν, σερβίρουν στα γιορτινά τραπέζια, μεγαλώνουν τα παιδιά και φυσικά πεθαίνουν στα 8ωρα, τα 10ωρα και τα 12ωρα στη δουλειά.
Παράλληλα με όλα αυτά, μην ξεχνάμε ότι πρέπει να είναι εμφανίσιμες και ελκυστικές προς τον άντρα. Όχι πολύ τολμηρές όταν πρόκειται για τις γυναίκες μας, τις μάνες μας, τις αδερφές μας (αυτό είναι προσβολή..), αλλά αν πρόκειται για άλλες τις θέλουμε «φωτιά». Για να μπορούν οι κλαρινογαμπροί να σφυρίζουν στον δρόμο, να τις «πειράζουν» στη δουλειά, να τις κοιτάνε όταν λικνίζονται στα μπαρ και στα τηλεοπτικά κανάλια.
Ποιοι είναι υπεύθυνοι για όλα αυτά;
Το καπιταλιστικό σύστημα και οι στυλοβάτες του: το κράτος, τα ΜΜΕ και η εκκλησία. Είναι πρώτα απ’ όλα το κυνήγι του κέρδους που μετατρέπει την ανισότητα ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα σε χρήμα στις τσέπες βιομηχάνων και καναλαρχών. Κι έπειτα η πατριαρχία που συντηρείται από τον εθνικισμό, τη θρησκεία και τον φιλελευθερισμό όπου χρειαστεί. Κανένα προϊόν δεν πωλείται χωρίς το κατάλληλο σαγηνευτικό μοντέλο, πάντα στην υπηρεσία των έμφυλων ρόλων που κυριαρχούν. Γυναικεία τρυφερότητα όταν διαφημίζουμε πάμπερς, γυναικεία σεξουαλικότητα όταν διαφημίζουμε ρούχα και κολόνιες, αρρενωπότητα και «αυτοπεποίθηση» όταν διαφημίζουμε αμάξια και ξυριστικές μηχανές.
Για την κουλτούρα του βιασμού
Η κουλτούρα του βιασμού δεν σχετίζεται πάντα με σωματική βία και με την στενή έννοια του «βιασμού» σαν ολοκληρωμένη εξαναγκασμένη σεξουαλική πράξη, αν και τα εμπεριέχει. Είναι το «φυσικό» δικαίωμα του άντρα να κοιτάει, να σφυρίζει, να αγγίζει χωρίς τη συγκατάθεση της γυναίκας, εκμεταλλευόμενος τα προνόμια και την ασφάλεια που έχει κληρονομήσει από το φύλο του· το δικαίωμα να προσβάλει, να παραβιάζει τον χώρο μιας γυναίκας, είτε με χυδαίες εκφράσεις είτε με υποτιθέμενα γλυκόλογα, ξέροντας ότι ο ίδιος δεν θα υποστεί ποτέ από το θύμα του μια βία που δεν μπορεί να αντικρούσει: μια γυναίκα συνήθως δεν μπορεί να τον πειράξει (στην πραγματικότητα μπορεί αλλά δεν το ξέρει).
Η κουλτούρα του βιασμού όμως δεν εξαντλείται στον προφορικό λόγο. Μετατρέπει τις εξουσιαστικές αντρικές αγκυλώσεις σε σωματική βία εις βάρος των γυναικών. Μαθαίνει στον αντρικό πληθυσμό ότι όποια «τα δείχνει», «τα θέλει» κιόλας… με αποτέλεσμα να δίνει το πράσινο φως στους επίδοξους βιαστές. Οι φυσικοί αυτουργοί δεν είναι «ψυχικά διαταραγμένοι» ούτε «εξαθλιωμένοι», είναι απλά άντρες διαπαιδαγωγημένοι στη βία, από την οικογένεια, τα ΜΜΕ, το κράτος, τον εθνικισμό. Η κουλτούρα του βιασμού, εμφανίζεται ως κάτι φυσιολογικό, ως δικαίωμα και συχνά ως ανδρική υποχρέωση, που μάλιστα «αρέσει» στις γυναίκες. Το τελευταίο νομιμοποιείται στην αντίληψη των σεξιστών επειδή συχνά οι γυναίκες δεν αντιδρούν ή δεν αντιδρούν όπως θα ήθελαν, λόγω φόβου και αμηχανίας.
Υπερβολές?
Οι πράξεις σεξιστικής βίας, μέσα και έξω από τους εργασιακούς χώρους δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, αλλά χιλιάδες καθημερινά γεγονότα που μένουν στο σκοτάδι από φόβο, ντροπή και ενοχές. Όπως και στους περισσότερους βιασμούς, τα θύματα δεν το καταγγέλλουν γιατί ντρέπονται συγγενείς και φίλους ή νιώθουν ένοχες ότι με κάποιο τρόπο «το προκάλεσαν».
Όποιοι νομίζουν ότι όλα αυτά είναι υπερβολές ή και μακριά από τις μικρές «σεμνές» μας κοινωνίες, ας κάνουν απλά τον κόπο να ρωτήσουν τις κοπέλες τους, τις συζύγους τους, τις κόρες τους και τις φίλες τους, τις ξαδέρφες τους, τις συναδέλφους τους, τις συμφοιτήτριές τους και θα καταλάβουν. Δεν υπάρχει κανένας από μας που να μην γνωρίζει κάποια κοπέλα που έχει βιώσει ένα ή παραπάνω περιστατικά στον τόπο διαμονής της και στους χώρους τους οποίους κινείται: στην Ελλάδα, στην Κρήτη, στο Ηράκλειο, στη δουλειά, στο γυμναστήριο, στον δρόμο, στο χωριό, ακόμα και στο σπίτι.
Ας ρωτήσουν για τις αντροπαρέες που κυκλοφορούν αργά τα βράδια το Σάββατο στα Λιοντάρια, στην Αστόρια και στη Μιλάτου και παρενοχλούν χυδαία όποια κοπέλα περάσει από μπροστά τους, για τους νοικοκύρηδες που τη στήνουν στ’ αμάξια τους τη νύχτα στη Γερωνυμάκη και το Κομμένο Μπεντένι και αυνανίζονται επιδεικτικά μόλις δουν γυναίκα να περνάει από δίπλα, για τα τζάμια που κατεβαίνουν στα φανάρια της 62 Μαρτύρων για να «πειράξουν» την κοριτσοπαρέα στο διπλανό αμάξι και την ακολουθούν μέχρι το σπίτι, για τις απόπειρες βιασμού στη Ρομαντική Γωνιά και τα στενά του ΟΤΕ, για τους βιασμούς στα χωριά του Ηρακλείου.
Αλληλεγγύη στις εργαζόμενες γυναίκες στο Λασίθι
Οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις γυναικών εργαζομένων δεν θα μείνουν αναπάντητες. Πρέπει όσες εργαζόμενες βιώνουν αντίστοιχα περιστατικά να τα καταγγέλλουν στα ΕΚ, τα σωματεία και τις συλλογικότητες της περιοχής τους. Να αντιδρούν, να μιλάνε και να ξέρουν ότι δεν είναι μόνες.
Το λιγότερο που είχε να κάνει το Εργατικό Κέντρο Λασιθίου ήταν να βγάλει στη φόρα τα ονόματα των αφεντικών-νταβατζήδων και όχι να τους προσφέρει έμμεσα συγκάλυψη. Ο πρόεδρος του ΕΚΛ το είπε καθαρά, «εμείς ξέρουμε αλλά όταν δεν έχουμε επώνυμες καταγγελίες δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι». Από τους πρασινοφρουρούς των Εργατικών Κέντρων όμως δεν περιμέναμε τίποτα παραπάνω. Την απάντηση θα τη δώσουμε εμείς, ο κόσμος της εργασίας και του αγώνα.
ΤΕΡΜΑ ΣΤΗ ΣΙΩΠΗ, ΚΑΜΙΑ ΣΥΝΕΝΟΧΗ
ΑΦΕΝΤΙΚΑ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ, ΣΕΞΙΣΤΕΣ, ΟΛΑ ΤΑ ΚΑΤΑΚΑΘΙΑ ΔΟΥΛΕΥΟΥΝΕ ΜΑΖΙ