Μια σπάνια σκιά έπεσε φέτος πάνω σε μία από τις πιο εμβληματικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού στην Κίσσαμο, καθώς ο γνωστός Κρητικός καλλιτέχνης Αντώνης Μαρτσάκης εξέφρασε δημόσια τη βαθιά του λύπη και δυσαρέσκεια για τις καταγγελίες που οδήγησαν στη διακοπή του παραδοσιακού γλεντιού μετά την αναπαράσταση του Κρητικού Γάμου.

Σύμφωνα με τον ίδιο, φέτος, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, οι αρχές παρενέβησαν ύστερα από παράπονα – πιθανότατα από πολίτες ή τουρίστες – και ζήτησαν τη διακοπή της μουσικής, θέτοντας σε δοκιμασία έναν θεσμό που είναι συνυφασμένος με την ταυτότητα της Κισσάμου και της ευρύτερης Κρήτης.

Μια παράδοση δεκαετιών και η ξαφνική «Σιγή»

Η αναπαράσταση του Κρητικού Γάμου στο Καστέλι Κισσάμου πραγματοποιήθηκε φέτος για 49η φορά, συνεχίζοντας ένα λαογραφικό έθιμο που ξεκίνησε το 1970 από τους κατοίκους και τον τότε Δήμο Κισσάμου, για να το αναλάβουν αργότερα ο Δήμος και ο Σύλλογος Προβολής Κισσάμου «Η Γραμβούσα». Στο έθιμο συμμετείχαν πάντοτε κάτοικοι από όλα τα χωριά της περιοχής, μετατρέποντας τη διοργάνωση σε κορυφαία γιορτή τοπικής ταυτότητας κάθε Αύγουστο.

Όπως περιγράφει ο Αντώνης Μαρτσάκης στο κείμενο του, «όλα τα σπίτια στο Καστέλλι στολίζονταν με κουβέρτες, πατανίες, χειράμια, λουλούδια και ό,τι γιορτινό θα μπορούσε να στολιστεί σε έναν παραδοσιακό γάμο. Όλοι έβαζαν τα σαλβάρια τους, στόλιζαν τα κτήματα, φόρτωναν προικιά από τα σπίτια τους και συμμετείχαν στο δρώμενο όπως και φέτος».

Οι μουσικοί της Κισσάμου, σημειώνει, βρίσκονταν πάντα στην καρδιά της γιορτής, με ονόματα όπως ο θρυλικός βιολάτορας Νικόλαος Χάρχαλης, ο Γεώργιος Κουτσουρέλης, ο Κωνσταντίνος Παπαδάκης ή Ναύτης και πολλοί άλλοι να έχουν αφήσει το στίγμα τους στην παράδοση.

Φέτος, ωστόσο, κάτι άλλαξε…:

«Φέτος, μετά από 55 χρόνια, κάτι άλλαξε στον όμορφο τόπο μας. Ξαφνικά, η γιορτή στην πόλη της μουσικής με τους αμέτρητους μουσικούς και τα περίφημα συρτά της, σώπασε», γράφει ο κ. Μαρτσάκης. Καταγγελίες για ηχορύπανση οδήγησαν τις αρχές να ζητήσουν από τις τρεις ζυγιές οργάνων που διασκέδαζαν τον κόσμο να σταματήσουν τη μουσική, αφήνοντας μια πρωτόγνωρη σιγή στην καρδιά της γιορτής.

Ο ίδιος δεν κρύβει την πικρία του:

«Η στενοχώρια μου είναι μεγάλη για την ηθική αξία του τόπου μου, που με κατάθεση ψυχής προσπαθούμε να διατηρήσουμε τα έθιμα που μας χαρακτηρίζουν σαν περιοχή, τη σεμνότητα του Κισσαμίτικου συρτού, του ιδιαίτερου παιξίματος και τραγουδιού, και ξαφνικά από τα σπλάχνα αυτού του τόπου ζητούν σιωπή».

Να αγαπήσουμε ξανά την κουλτούρα μας

Ο Αντώνης Μαρτσάκης υπενθυμίζει πως η μουσική και το τραγούδι στην Κίσσαμο επιβιώνουν εδώ και τριακόσια χρόνια, αντηχώντας «από τα Παλιά Ρούματα έως το Σφηνάρι». Τονίζει επίσης πως οι επισκέπτες αγαπούν την κισσαμίτικη κουλτούρα και συμμετέχουν μαζικά στη γιορτή – καλώντας, με ταπεινότητα, και τους ίδιους τους Κισσαμίτες να επανασυνδεθούν με τις ρίζες και τα ήθη του τόπου τους.

«Με βαθιά εκτίμηση στον τόπο μου και στους ανθρώπους του», καταλήγει, ζητώντας να μην αποκοπεί η κοινότητα από την πολιτιστική της ταυτότητα για λόγους προσωρινής όχλησης, αλλά να προστατεύσει το πλούσιο μουσικό και λαογραφικό της αποτύπωμα.

Η σημασία της Παράδοσης – Ένα σημείο Στοχασμού για την τοπική κοινωνία

Το περιστατικό στην Κίσσαμο αναδεικνύει ένα βαθύτερο ερώτημα: πώς μπορεί μια τοπική κοινωνία να ισορροπήσει μεταξύ παραδοσιακής ζωής, σύγχρονων απαιτήσεων και σεβασμού στους επισκέπτες, χωρίς να απεμπολεί τα στοιχεία που την καθιστούν μοναδική;

Η φωνή του Αντώνη Μαρτσάκη υπενθυμίζει πως η πολιτιστική κληρονομιά και τα τοπικά έθιμα δεν είναι διακοσμητικές λεπτομέρειες, αλλά η ίδια η ψυχή της Κρήτης – και αξίζουν σεβασμό και προστασία.