Ο Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων κ. Μιχάλης Ανδριανάκης με νέο κείμενό του στην προσωπική του σελίδα στο facebook εξηγεί με στοιχεία και μέσω της εξέτασης αεροφωτογραφιών γιατί η περιοχή που ιδιωτικοποιείται από το Πολυτεχνείο Κρήτης στο Λόφο Καστέλι είναι η πιο σημαντική και ευαίσθητη της πόλης των Χανίων.
1) Όπως είναι γνωστό στο Καστέλι, μετά τις καταστροφές από τους βομβαρδισμούς του 1941, δόθηκε η ευκαιρία να διεξαχθούν εδώ και πολλά χρόνια εκτεταμένες ανασκαφικές έρευνες από την Εφορεία Προϊστορικών Αρχαιοτήτων (σήμερα ΕΦΑ Χανίων) σε συνεργασία σε κάποιες περιπτώσεις με το Σουηδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο υπό τη διεύθυνση των αρχαιολόγων Γιάννη Τζεδάκη, Erik Hallager και Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη. Η σημασία του μινωϊκού οικισμού και του ανακτόρου που βρέθηκε, είναι ο λόγος που τα Χανιά προτείνεται μαζί με άλλα μινωϊκά ανάκτορα για χαρακτηρισμό σε μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO. Μια προσεκτική παρατήρηση των αεροφωτογραφιών της Αερολέσχης Χανίων, δείχνουν τις διάφορες ανασκαφικές έρευνες στο Καστέλι και τη γειτνίασή τους με τα υπό συζήτηση κτήρια. Κάτω από τα κτήρια και στη συνεχόμενη πλατεία, συνεχίζονται ασφαλώς οι αρχαιότητες με αυξανόμενη πιθανώς σημασία, αφού εκεί είναι και το υψηλότερο σημείο της Ακρόπολης. Καθώς προχωρούν οι έρευνες και οι απαλλοτριώσεις σε διάφορα σημεία στο Καστέλι, η δημιουργία ενός μεγάλου και σημαντικού Αρχαιολογικού Πάρκου, όπως προβλέπεται ήδη από το 1977 στη μελέτη Ρωμανού-Καλλιγά δεν είναι κάτι μακρινό και υλοποιείται σταδιακά.
2) Τη σημασία του βυζαντινού τείχους και της Ακρόπολης της Κυδωνίας διαχρονικά μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, ανέδειξε πρώτος ο G.Gerola και στη συνέχεια οι έρευνες από τη 13η/28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (σήμερα επίσης ΕΦΑ Χανίων) υπό τη διεύθυνσή μου. Το Πρωτοβυζαντινό τείχος (7ος μ.Χ. αιώνας) είναι ένα από τα καλύτερα σωζόμενα του είδους του και έχει ενσωματώσει παλιότερες οικοδομικές φάσεις από την Ελληνιστική εποχή και οικοδομικό υλικό από την αρχαία Κυδωνία. Σώζονται επίσης, σε απόσταση περίπου 50 μέτρα νότια της Μεραρχίας, τα θεμέλια της παλαιοχριστιανικής μητρόπολης της Επισκοπής Κυδωνίας, κάτω από τα ερείπια του Βενετσιάνικου καθεδρικού ναού (Duomo). Στην ίδια περιοχή υπήρχαν τα σημαντικότερα (πάνω από 100) μέγαρα των χρόνων της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, τα περισσότερα από τα οποία καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς του 1941. Το Βενετσιάνικο Διοικητήριο, σώζεται ενσωματωμένο σε νεότερα κτήρια μέσα και σε συνέχεια με την πλατεία της Μεραρχίας. Βόρεια της πλατείας, η οποία οριοθετείται περιμετρικά από το Πρωτοβυζαντινό και το Παλαιοβενετσιάνικο τείχος, υπάρχουν τα ερείπια του Οθωμανικού Διοικητηρίου, τα θεμέλια του οποίου συνεχίζονται μέχρι το μέσο περίπου της πλατείας. Το κτήριο της Μεραρχίας χρησιμοποιήθηκε ως έδρα της Διοίκησης της Κρητικής Πολιτείας και αργότερα του Ελληνικού Κράτους.
3) Τα τρία μεγάλα κτήρια και η πλατεία, που παραχωρήθηκαν, ή αγοράστηκαν από το Πολυτεχνείο Κρήτης σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή, βρίσκονται σε γειτνίαση με τα μνημειακά κτήρια του Μεγάλου Αρσεναλιού (ΚΑΜ), του Τελωνείου (Θέατρο) που ήδη αξιοποιήθηκαν ή αξιοποιούνται για πολιτιστικούς σκοπούς και τα επτά νεώρια, που και αυτά φαίνεται ότι μπαίνουν σε σχετική διαδικασία. Η άμεση γειτνίασή τους με την πλατεία και τα τρία προς ιδιωτικοποίηση κτήρια, καθιστούν μονόδρομο την αξιοποίησή και αυτων για ανάλογους σκοπούς (όπως ήταν και αυτοί για τους οποίους αποκτήθηκαν), για τη δημιουργία μιας μεγάλης πολιτιστικής ενότητας με δυνατότητα οικονομικής εκμετάλλευσης και ανάμιξης ιδιωτικών κεφαλαίων σε επιτρεπτές χρήσεις. Στο κτήριο της Μεραρχίας θα έπρεπε να στεγαστεί το άστεγο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης μαζί με μια μόνιμη έκθεση για την Κρητική Πολιτεία. Σωστό λοιπόν θα ήταν να είχε εξεταστεί πρώτα η δυνατότητα ανάκτησης, χωρίς ζημιά του Πολυτεχνείου,των κτηρίων και της πλατείας από το Δήμο, ο οποίος όφειλε στην περίπτωση αυτή να έκανε τα πάντα για να τα ανακτήσει. Έτσι θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα μεγάλο κέντρο Πολιτισμού, Συνεδρίων και άλλων δράσεων διεθνούς εμβέλειας, αλλά και με οικονομικό όφελος.
4) Τέταρτο, αλλά όχι τελευταίο, είναι ότι το Καστέλι είναι η μόνη περιοχή της παλιάς πόλης, που δεν έχει πάρει τη στρεβλή υπερανάπτυξη της υπόλοιπης από τους ιδιώτες. Η Μελέτη για την παλιά πόλη των Ρωμανού-Καλλιγά προβλέπει καταρχήν τη δημιουργία στο Καστέλι ενός Αρχαιολογικού Πάρκου και γενικότερα ήπιες χρήσεις. Καλό θα ήταν ένα Εκπαιδευτικό και Πνευματικό Ίδρυμα να μην είναι αυτό που θα συμβάλλει στην πλήρη τουριστικοποίησή της με μόνο κριτήριο κάποιο οικονομικό όφελος, όταν μάλιστα έχει στην ιδιοκτησία του ένα πλήθος από ακίνητα (αγορές, ή κληροδοτήματα) από τα οποία θα μπορούσε να έχει πολλαπλάσια έσοδα.
Ασχολήθηκα ίσως με το παραπάνω με ένα θέμα, το οποίο θα έπρεπε να είχε απασχολήσει καταρχήν το ίδιο το Πολυτεχνείο, το Δήμο Χανίων, αλλά και τους άλλους φορείς της πόλης, που για μια ακόμη φορά προχωρούν σε κάποιες αλλαγές σχεδιασμών, χωρίς να λογαριάζουν κάποιους παλιότερους σχεδιασμούς, που έγιναν με άλλα, ωφέλιμα για την πόλη κριτήρια. Η αδιαφορία και η αμέλεια κάποιων όλα αυτά τα χρόνια οδήγησε στην παρατεινόμενη επί χρόνια στρεβλή χρήση του χώρου, που επιχειρείται δυστυχώς να “νομιμοποιηθεί” από κάποιους.
Ούτε η κατάληψη με σαθρά επιχειρήματα, ούτε η στυγνή εκμετάλλευση σαν αντίβαρο στην πρώτη είναι η λύση.
Λέω λοιπόν για μια τελευταία φορά την άποψή μου,που δεν είναι προσωπική, αλλά συνεπής σε κάποιες αρχές και παλιότερες ενέργειες, όταν σε αυτή την πόλη υπήρχαν κάποια άλλη νοοτροπία και ένας σχεδιασμός, που δεν είχε μέχρι σήμερα σαν μόνο κριτήριο το χρήμα, αλλά και τους πολίτες και την Ακαδημαϊκή Κοινότητα. Και αυτό για να παίρνει ο καθένας τις ευθύνες του και να μην επιχειρούμε με σαθρά επιχειρήματα (όπως ο τίτλος της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ “Κατάληψη στα Χανιά ….. έγινε μνημείο”, αλλά και το ανάλογο παραπλανητικό περιεχόμενο) να πείσουμε ότι αυτό που γίνεται είναι σωστό.
Ε, δεν είναι.
