Του Κώστα Γιαννακίδη

Η Ελλάδα στέλνει φρεγάτες έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης προκειμένου να αποτρέψει την αύξηση των μεταναστευτικών ροών από τις ακτές της βόρειας Αφρικής. Η κυβερνητική γραμμή, όπως διοχετεύεται ανεπισήμως, περιγράφει ένα σχέδιο αντίστοιχο με εκείνο που εφαρμόστηκε στον Εβρο, το 2020, όταν η Τουρκία ώθησε στα σύνορα χιλιάδες μετανάστες.

Μόνο που τα σύνορα στον Εβρο είναι χερσαία, υπάρχει φράχτης και η Ελλάδα έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να αποτρέψει την παράνομη είσοδο στο έδαφος της. Οι φρεγάτες τι ακριβώς θα κάνουν κοντά στη Λιβύη; Διότι, αν μιλήσουμε με όρους νομιμότητας, το pushback απαγορεύεται. Δεν μπορείς, δηλαδή, να απωθήσεις βιαίως ένα σκάφος για να αποτρέψεις την είσοδο του στα εθνικά χωρικά ύδατα. Αλλωστε οι ελληνικές φρεγάτες θα πλέουν σε διεθνή ύδατα.

Συνεπώς; Τι μπορούν να κάνουν τα ελληνικά πλοία στα πλαίσια της διεθνούς νομιμότητας;

Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι εντοπίζουν ένα αλιευτικό χωρίς σημαία, το οποίο μεταφέρει ανθρώπους. Ναι, έχουν το δικαίωμα να το σταματήσουν σε διεθνή ύδατα, να επιβιβάσουν άνδρες στο υπό έλεγχο πλοίο και να διαπιστώσουν τι ακριβώς συμβαίνει. Ωραία. Ανεβαίνουν οι άνδρες μας στο πλοίο και βλέπουν ότι είναι γεμάτο με ανθρώπους, από το αμπάρι μέχρι τα κατάρτια. Τώρα πρέπει να μάθουν τι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Αν ανάμεσα τους υπάρχουν αιτούντες άσυλο, απαγορεύεται η επαναπροώθηση τους σε μη ασφαλή χώρα. Και η Λιβύη θεωρείται μη ασφαλής χώρα. Συνεπώς οφείλει να τους καταγράψει και να τους μεταφέρει σε ασφαλές σημείο, δηλαδή στην Ελλάδα.

Και αν στο πλοίο επιβαίνουν παράτυποι μετανάστες; Δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί, άλλωστε πολλοί εξ αυτών θα έχουν πετάξει τα χαρτιά τους στη θάλασσα και θα δηλώνουν ότι ζητούν άσυλο. Αλλά ας υποθέσουμε ότι το πλήρωμα της φρεγάτας μας είναι απολύτως βέβαιο ότι οι άνθρωποι που εντόπισαν είναι παράτυποι μετανάστες. Μπορούν να στείλουν το πλοίο πίσω στη Λιβύη; Ναι, αρκεί να το δεχθεί η Λιβύη. Τι πιθανότητες έχει αυτή η εκδοχή; Μικρές ως ανύπαρκτες.

Εκτός των άλλων, αν το σκάφος εκπέμψει σήμα κινδύνου μόλις συναντηθεί με τη φρεγάτα, το ελληνικό πλοίο είναι υποχρεωμένο να προβεί σε επιχείρηση διάσωσης και να μεταφέρει τους επιβάτες σε ασφαλές σημείο.

Πρακτικά, λοιπόν, πάντα μέσα στο πλαίσιο της νομιμότητας, οι φρεγάτες μπορούν να παίξουν αποτρεπτικό ρόλο συλλαμβάνοντας το πλήρωμα και τους διακινητές -έχουν δικαίωμα να το κάνουν. Θεωρητικά, ο φόβος της σύλληψης θα μπορούσε να λειτουργήσει κατασταλτικά. Μέχρι εκεί. Αρκεί βέβαια μέσα στο τεράστιο πέλαγος να υπάρξει η συνάντηση της φρεγάτας με το σκάφος. Αλλά όπως σημειώνουν άνθρωποι που έχουν εμπειρία από αντίστοιχες επιχειρήσεις, στα σκάφη αυτά δεν επιβαίνουν οι διακινητές, αλλά αχυράνθρωποι τους. Πολύ συχνά δε, όταν τα σκάφη ελέγχονται, είναι αδύνατο να εντοπιστεί ακόμα και ο καπετάνιος.

Και βέβαια υπάρχει και ο κίνδυνος ακραίων ενεργειών που δεν καταγράφονται, δεν επιβεβαιώνονται και δεν ελέγχονται – πράγματα που συμβαίνουν στη σιωπή του πελάγους. Μόνο που εδώ δεν θα μιλάμε για πολιτική αποτροπής, αλλά θα απαντάμε σε κατηγορίες για κοινό έγκλημα. Οι φρεγάτες πλέουν προς τη Λιβύη κυρίως για επικοινωνιακούς λόγους, για να λάβει η κοινή γνώμη το σήμα μίας αποφασιστικής πολιτικής αποτροπής. Φανταστείτε, όμως, τι πρόκειται να συμβεί αν ένα σκάφος με παράτυπους μετανάστες βυθιστεί κοντά σε σημείο που βρίσκεται ελληνική φρεγάτα. Υπάρχουν δεκάδες εκδοχές κατά τις οποίες τα πράγματα μπορούν να πάρουν στραβό δρόμο.

Η μεταστροφή στο Μεταναστευτικό, με σκοπό τον κατευνασμό των αντιδράσεων στο εσωτερικό της χώρας, ενδέχεται να οδηγήσει τη χώρα σε περιπέτειες στις νομικές υπηρεσίες των Βρυξελλών και να την εκθέσει, για άλλη μια φορά, διεθνώς. Και, εν τέλει, αυτό μας διδάσκει η εμπειρία είναι ότι η προσέγγιση Καιρίδη, όταν ήταν στο υπουργείο Μετανάστευσης, αποδείχθηκε πιο αποτελεσματική. Διάλογος και συνεργασία με την Τουρκία, σε άμεσο συντονισμό με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες. Αντίθετα αυτό που συμβαίνει τώρα, είναι άσκοποι λεονταρισμοί με τους βρυχηθμούς να ακούγονται μόνο στο εσωτερικό της χώρας.

Το ίδιο ισχύει και με τις εξαγγελίες του νέου υπουργού Μετανάστευσης. «Οποιος εισέρχεται παράνομα στη χώρα θα επιστρέφει στην πατρίδα του ή θα πηγαίνει φυλακή». Μόνο που για να επιστρέψει στην πατρίδα του, θα πρέπει να μάθουμε ποια είναι και έπειτα αν τον δέχεται πίσω. Οσον αφορά τη φυλακή, οι αριθμοί έχουν άλλη άποψη. Στα ελληνικά σωφρονιστικά καταστήματα κρατούνται 12.500 άνθρωποι. Αν φυλακίζονται όσοι βρίσκονται παρανόμως στη χώρα, τότε πρέπει να βρεθούν κελιά για περίπου 70.000 ανθρώπους. Σας φαίνεται εφικτό; Το ακούτε ως λογικό;

news247.gr