Του Νίκου Μπογιόπουλου
Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς την εξέλιξη της «λίστας των δισεκατομμυριούχων» του πλανήτη από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και μετά.
Θα διαπιστώσει ότι:
- Το 2008, προ κρίσης δηλαδή, οι δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη, κατά τη «λίστα Forbes», αριθμούσαν τους 793 και η συνολική περιουσία τους ανερχόταν στα 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια.
- Το 2011 οι δισεκατομμυριούχοι ανήλθαν στους 1.216 και η περιουσία τους ανήλθε στα 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια.
- Το 2013 ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων ανέβηκε στους 1.645 και η περιουσία τους ανήλθε στα 6,4 τρισεκατομμύρια δολάρια.
- Το 2015 ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων ανέβηκε στους 1.826 και η περιουσία τους στα 7,05 τρισεκατομμύρια δολάρια.
- Το 2017 ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων ανέβηκε στους 2.043 και η περιουσία τους ανήλθε στα 7,7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
- Το 2019 ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων ανέβηκε στους 2.153 και η περιουσία τους ανήλθε στα 8,7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Αυτό που προκύπτει από τα προηγούμενα είναι ότι στον κόσμο τους, στον κόσμο των κεφαλαιοκρατών, των πολυεθνικών, των μονοπωλίων, των τραπεζιτών, από τη στιγμή που ξέσπασε η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, συμβαίνουν τα εξής:
α) Την ίδια περίοδο κατά την οποία το βιοτικό επίπεδο δισεκατομμυρίων ανθρώπων συμπιέστηκε, ο αριθμός μιας χούφτας δισεκατομμυριούχων Κροίσων τριπλασιάστηκε και από 793 ανήλθαν στους 2.153….
β) Την ίδια περίοδο που το μέγεθος και η «ποιότητα» της φτώχειας που ταλανίζει δισεκατομμύρια ανθρώπους του πλανήτη πήραν απροσδιόριστες διαστάσεις, το μέγεθος της περιουσίας των δισεκατομμυριούχων του πλανήτη σχεδόν… τετραπλασιάστηκε και από 2,4 τρισ. δολάρια ανήλθε στα 8,7 τρισ. δολάρια…
γ) Στις ΗΠΑ, όπου ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με συσσίτια ανήλθε στα 50 εκατομμύρια και που οι φάκελοι κατασχέσεων και οι πλειστηριασμοί κατοικιών μόνο μέχρι το 2010 ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια, οι δισεκατομμυριούχοι από 359 που ήταν το 2008 ανήλθαν στους 607…
δ) Στην Ευρώπη των μνημονίων και της λιτότητας, εδώ που οι άνεργοι ξεπερνούν τα 30 εκατομμύρια και από το 2008 έχουν αυξηθεί κατά 10 εκατομμύρια, οι δισεκατομμυριούχοι – την ίδια περίοδο – από 196 ανήλθαν στους 580. Δηλαδή για κάθε έναν νέο δισεκατομμυριούχο αντιστοιχούν 25.000 νέοι άνεργοι. ..
ε) Στον κόσμο της κοινωνικής θηριωδίας, μέσα στα χρόνια της κρίσης, στα χέρια αυτών των 2.153 «Κροίσων» του διεθνούς επιχειρηματικού «τζετ σετ» και της «φιλανθρωπίας» συγκεντρώθηκαν τόσα πλούτη που
- ξεπερνούν ολόκληρο το ΑΕΠ της Ιαπωνίας και της Ινδίας μαζί,
- ισούνται με τα ΑΕΠ της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας μαζί,
- ξεπερνούν τα ΑΕΠ της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Βρετανίας και της Ισπανίας μαζί,
- ξεπερνούν έξι φορές το ΑΕΠ της Αυστραλίας, πέντε φορές του Καναδά, πάνω από το μισό του ΑΕΠ της Κίνας των 1,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων,
- ξεπερνούν κατά πέντε σχεδόν φορές το άθροισμα των ΑΕΠ των 65 χωρών που συγκροτούν μια ολόκληρη Ηπειρο, την Αφρική, των 1,3 δισεκατομμυρίων κατοίκων.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το 2019 που καταμετρήθηκαν οι 2.153 «Κροίσοι» με περιουσία 8,7 τρις (εκ των οποίων οι 500… πλουσιότεροι μοιράζονται τα 5,9 τρις εξ αυτών – Bloomberg)
- ήταν ακόμα μια χρονιά που 15.000 παιδιά κάτω των 5 ετών συνέχιζαν να πεθαίνουν κάθε μέρα(κάθε μέρα…) λόγω της φτώχειας και έλλειψης στοιχειώδους ιατρικής φροντίδας,
- ήταν ακόμα μια χρονιά που δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συνέχιζαν να εκτοπίζονται κάθε μέρα από τον τόπο τους εξαιτίας του πολέμου, των διώξεων και της ανέχειας, με τους μετανάστες να ξεπερνούν πλέον παγκοσμίως τα 270 εκατομμύρια,
- ήταν ακόμα μια χρονιά που στις ουρές της ανεργίας πετάχτηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι. Πάνω από 200 εκατομμύρια υπολογίζονταν στην αρχή του έτους οι ολοκληρωτικά άνεργοι στον κόσμο,
- ήταν μια ακόμα χρονιά που η ακραία φτώχεια (την υπολογίζουν στο 1,9 δολάρια την ημέρα….) «κατάπιε» 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους.
Για τα παραπάνω, τα οποία συμβαίνουν σε έναν κόσμο όπου το οικονομικό και πολιτικό καθεστώς που τον διέπει λέγεται ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ, υπάρχουν δυο ερμηνείες.
ΠΡΩΤΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Όλα αυτά μπορεί να είναι δυσάρεστα, αλλά είναι «λογικά». Η συνύπαρξη της απόλυτης ένδειας με την ξετσιπωσιά της χλιδής είναι φαινόμενο διαχρονικό και ως εκ τούτου «αναπόφευκτο» και «αμετάλλακτο». Οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι χωρίζονται, από τη μια μεριά, στους «άξιους», στους «ικανούς» και στους «καπάτσους» που τα κατάφεραν στη ζωή (και που τυχαίνει αυτοί να είναι λίγοι). Από την άλλη μεριά, έχουμε τους πολλούς, τα δισεκατομμύρια δηλαδή των ανθρώπων, που λόγω «ανικανότητας», «αναξιότητας» ή εν πάση περιπτώσει λόγω «ατυχίας», δεν «προκόψανε». Οι πρώτοι, οι λίγοι, κερδίζουν. Κερδιζουν και όταν υπάρχει ανάπτυξη, αλλά και όταν υπάρχει κρίση. Οι δεύτεροι, οι πολλοί, χάνουν. Χάνουν και όταν υπάρχει ανάπτυξη και, φυσικά, όταν υπάρχει κρίση.
Συνεπώς, κατά τους θιασώτες της πρώτης ερμηνείας, μπορεί να μην είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; – είναι «λογικό», είναι «ρεαλιστικό» μόλις 5 άνθρωποι στην κορυφή της λίστας Forbes να διαθέτουν πλούτη που ξεπερνούν κατά σχεδόν 2 φορές ολόκληρο το ΑΕΠ της Ελλάδας των 10 εκατομμυρίων ψυχών…
Δεν είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; – είναι «λογικό» είναι «ρεαλιστικό» μόλις μια οικογένεια, η οικογένεια των πολυκαταστημάτων Walmatt στις ΗΠΑ, να κατέχει τόσο πλούτο όσο διαθέτουν αθροιστικά τα 100 εκατομμύρια των φτωχότερων Αμερικανών!
Δεν είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; – είναι «λογικό», είναι «ρεαλιστικό» το 2018 να έχει καταμετρηθεί ότι 42 υπερδισεκατομμυριούχοι κατείχαν όσα το 50% του πληθυσμού της Γης και όπως τονιζόταν στην επικαιροποιημένη έκθεση της Oxfam «τo 82% του παγκόσμιου πλούτου πήγε το 2017 στο 1% της οικονομικής ελίτ» την ίδια ώρα που το φτωχότερο μισό του κόσμου δεν είδε καμία αύξηση στο μερίδιό του
Εν κατακλείδι: Δεν είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; – είναι «μοιραίο», οι φτωχοί να γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι…
ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Τίποτα από αυτά δεν είναι «λογικό» και «ρεαλιστικό». Καθόλου «λογικό» δεν είναι το 95% των κερδών που παράχθηκαν από το 2009 μέχρι το 2012 στις ΗΠΑ να έχουν καταλήξει (κατά τον Στίγκλιτς) στο πλουσιότερο 1% του πληθυσμού, ούτε ότι από αυτό το 95% των κερδών που πήγε στο 1% των πολύ πλούσιων στην πραγματικότητα (κατά τον Κρούγκμαν) «περισσότερο από το 60% (να) έχει πάει στο κορυφαίο 0,1%»!
Καθόλου «λογικό» δεν είναι οι 2.153 δισεκατομμυριούχοι της υφηλίου να διαθέτουν περισσότερα χρήματα από ό,τι το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού, ούτε η περιουσία του 1%, των πλουσιότερων πολιτών του κόσμου να «αντιστοιχεί σε ποσό υπερδιπλάσιο του αθροιστικού πλούτου» των 6,9 δισεκατομμυρίων λιγότερο πλούσιων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο (έκθεση Oxfam, Ιανουάριος 2020).
Αυτός ο κοινωνικός δαρβινισμός, δεν είναι προιόν της «λογικής» αλλά αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης και των ταξικών ανισοτήτων. Η απανθρωπιά της φτώχειας, ο πόνος της ανέχειας, η δυστυχία της ανημπόριας, από τη μια, και ο αμύθητος πλούτος από την άλλη, δεν προκύπτουν σαν «φυσικός» ή «θεικός» νόμος αλλά έχουν ως μήτρα εκδήλωσής τους την αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, δηλαδή την κατίσχυση του κεφαλαιοκράτη – καπιταλιστή πάνω στον προλετάριο – εργαζόμενο, την οικοδόμηση μιας κοινωνίας με βάση τον κανόνα της μετατροπής του ανθρώπου σε εμπόρευμα. Ένα εμπόρευμα που, όποτε το επιθυμούν και με τους όρους που το επιθυμούν, τα αφεντικά το πωλούν και το αγοράζουν φορώντας του τη σιδερένια μπάλα της μισθωτής σκλαβιάς ή το στοιβάζουν στον εφεδρικό στρατό της ανεργίας αποδίδοντάς του την «ελευθερία» της ανέχειας.
Εν ολίγοις: Δεν είναι ούτε «λογικό», ούτε «ρεαλιστικό» η κοινωνία να χωρίζεται σε μια χούφτα «ιδιοκτήτες», από τη μια, και σε έναν ωκεανό πληβείων, από την άλλη, που η μόνη τους ιδιοκτησία είναι το σαρκίο τους και το σαρκίο των παιδιών τους και που το μόνο τους «δικαίωμα» είναι να προσφέρουν το σαρκίο τους στον «αφέντη» – εκμεταλλευτή τους.
«Πόσοι φτωχοί παράγουν έναν πλούσιο;»
Έχουμε μπροστά μας μια πραγματικότητα, σύμφωνα με την οποία οι Κροίσοι του πλανήτη, σε συνθήκες κρίσης, πολλαπλασιάζουν τα μυθώδη πλούτη τους την ώρα που δισεκατομμύρια άνθρωποι καταστρέφονται.
Την πραγματικότητα αυτή, ο Πορτογάλος ποιητής Αλμέιντα Γκαρέτ, ήδη από τον 18ο αιώνα, την περιέγραψε έτσι: «Κι εγώ ρωτώ τους οικονομολόγους, τους πολιτικούς, τους ηθικολόγους: υπολόγισαν ποτέ τον αριθμό των ατόμων που υποχρεωτικά καταδικάζονται σε αθλιότητα, σε άνιση εργασία, σε εξαχρείωση, σε αφροσύνη, σε διεφθαρμένη άγνοια, σε ανίκητη δυστυχία, σε απόλυτη ένδεια, για να παραχθεί ένας πλούσιος;».
Ε, λοιπόν, τίποτα από όλα αυτά που συνιστούν τη γύρω μας πραγματικότητα της βαρβαρότητας δεν είναι «λογικά». Οχι! Παρά την μεγαλοφυία του, εδώ ο Χέγκελ έκανε λάθος: Το πραγματικό δεν είναι και λογικό, όπως ισχυριζόταν. Που πάει να πει: Τίποτα από αυτά που συνθέτουν την πραγματικότητα της απανθρωπιάς δεν είναι «καλώς καμωμένο».
Τίποτα «θεϊκό» ή «φυσικό» δεν επιβάλλει την «αναπόφευκτη» διαιώνιση αυτής της βαρβαρότητας. Δεν είναι «λογικό», ούτε «μοιραίο», ούτε «αναπόφευκτο» οι άνθρωποι να συνεχίσουν να χωρίζονται σε εκείνους που αγοράζουν ανθρώπους και στους άλλους που πωλούνται σε άλλους ανθρώπους.
Τίποτα σε αυτή την πραγματικότητα που λέει ότι ένας Κροίσος θα έχει εισόδημα πάνω από 10 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα (!) και ταυτόχρονα 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα «ζουν» με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα, δεν είναι προιόν και αποτέλεσμα της «λογικής». Αυτό είναι ο ορισμός της ταξικής παραφροσύνης.
***
Θα μας επιτραπεί, λοιπόν, να μην είμαστε τόσο απαισιόδοξοι ώστε να υποταχτούμε στους κήρυκες της πρώτης ερμηνείας. Να υποταχτούμε, δηλαδή, σε μια «λογική» που αν ίσχυε τότε θα έπρεπε οι δούλοι να ήταν ακόμα δούλοι, οι δουλοπάροικοι να ήταν ακόμα δουλοπάροικοι, οι κολίγοι να ήταν ακόμα κολίγοι.
Θα μας επιτραπεί σε ό,τι το σύστημα της εκμετάλλευσης βαφτίζει «λογικό» εμείς να βλέπουμε το παράλογο, εκείνο που και πρέπει και μπορεί να ανατραπεί. Η’ μήπως το «λογικό» είναι να διατηρηθεί ένα καθεστώς που κάθε μέρα, όταν μια χούφτα Κροίσοι αυξάνουν τα δισεκατομμυριά τους, πάνω από 15.000 παιδιά πεθαίνουν από την πείνα;
Θα μας επιτραπεί στο «ρεαλισμό» ενός συστήματος που όσο μεγαλώνει η δυστυχία δισεκατομμυρίων ανθρώπων τόσο αυξάνεται η περιουσία μιας χούφτας δισεκατομμυριούχων, εμείς να βλέπουμε ως μόνη ρεαλιστική προοπτική ανθρώπινης επιβίωσης και αξιοπρέπειας την ανατροπή αυτού του συστήματος – φυλακή.
Το μόνο Λογικό που υπάρχει απέναντι σε αυτή την «κανονικότητα» της ταξικής παραφροσύνης και του κοινωνικού κανιβαλισμού, στην οποία «το κεφάλαιο γεννιέται βουτηγμένο από την κορυφή ως τα νύχια στο αίμα και στη βρωμιά στάζοντας αίμα απ’ όλους τους πόρους» (Καρλ Μαρξ «Κεφάλαιο», τόμος Α’, σελίδα 785), είναι η συντριβή της.
Είναι η οικοδόμηση μιας άλλης πραγματικότητας. Μιας άλλης κοινωνίας. Χωρίς δεσμά και χωρίς αλυσίδες. Που ο πλούτος των λίγων δεν θα γίνεται πακτωλός που θα προκύπτει από την φτώχεια των πολλών, αλλά που ο πλούτος από τη δουλειά, τη δημιουργικότητα, τα ταλέντα, τις ικανότητες των πολλών θα ακυρώνει και θα καταργεί τη φτώχεια όλων!
Μπορεί να συμβεί ή μήπως «δεν υπάρχει εναλλακτική»; Είναι ρεαλιστικό να υπάρξει τέτοια κοινωνία όπου ο πλούτος θα είναι μέτρο όχι της ιδιοτέλειας αλλά της συλλογικής εξύψωσης; Που δεν θα έχει ως προυπόθεση την μαζική φτώχεια, αλλά θα συνιστά προσδιοριστικό της κοινωνικής ευημερίας;
Ο Μπαλζάκ δεν ήταν… κομμουνιστής, γεννήθηκε πολύ πριν από τον Μάρξ και τον Λένιν, ήταν αριστοκράτης και συντηρητικός, δεν άκουσε ποτέ τον Καζαντζίδη να τραγουδάει «Με τον ιδρώτα του φτωχού πώς βγαίνουνε τα πλούτη», αλλά το είχε αντιληφθεί περίφημα: «Οταν η μάζα των φτωχών γίνει πιο ισχυρή από τη μάζα των πλουσίων, η κοινωνία – έλεγε – θα χτιστεί σε άλλη βάση».
real.gr
