Ανεπαρκής στελέχωση, αυθαίρετες ρυθμίσεις και εξαναγκασμοί εκπαιδευτικών υπονομεύουν το δικαίωμα στην ίση πρόσβαση στη γνώση

Σε μια εποχή όπου η συμπερίληψη αποτελεί θεμέλιο της παιδαγωγικής ισότητας, η κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία αποδεικνύει πως οι θεσμοί της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης βρίσκονται στο χείλος της αποδόμησης. Όπως υπογραμμίζει η ΕΛΜΕ Χανίων σε ανακοίνωσή της, «σχεδόν σε κάθε σχολική μονάδα φοιτούν πλέον μαθητές με διαγνωσμένες εκπαιδευτικές ανάγκες», όμως η έλλειψη προσωπικού, οι υπερφορτωμένες τάξεις και οι ανεπαρκείς υποδομές «αναιρούν το ίδιο το νόημα της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης».

Η εκπαιδευτική κοινότητα δηλώνει ότι στηρίζει απολύτως το σχολείο για όλα τα παιδιά, ωστόσο στην πράξη η κατάσταση στα Τμήματα Ένταξης και την Παράλληλη Στήριξη δημιουργεί όρους κοινωνικού αποκλεισμού και όχι ισότητας.

Από το γράμμα του νόμου στην παιδαγωγική υποβάθμιση

Ο Νόμος 3699/2008 για την Ειδική Αγωγή θεμελιώνει ως υποχρεωτική και δωρεάν την εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, διασφαλίζοντας τη συνεχή της αναβάθμιση. Όμως, σύμφωνα με την ΕΛΜΕ Χανίων, η πραγματικότητα «πόρρω απέχει από αυτές τις πανηγυρικές εξαγγελίες».

Σχολικές δομές όπως τα ΣΜΕΑΕ, τα ΕΝΕΕΓΥΛ και τα ΕΕΕΕΚ βρίσκονται ήδη σε δυσχερή θέση, υποστελεχωμένες, με σοβαρές ελλείψεις εξοπλισμού και ανεπαρκές πλαίσιο λειτουργίας. Ενδεικτική είναι η εικόνα των δομών ειδικής αγωγής στην περιοχή των Χανίων, οι οποίες αντιμετωπίζουν εκρηκτικά προβλήματα.

Η ίδρυση νέων Τμημάτων Ένταξης, αντί να δώσει λύση, επιτείνει την κρίση. Πολλά παραμένουν κενά από προσωπικό, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να λειτουργήσουν. «Τα Τμήματα Ένταξης ξεκινούν τη χρονιά με σοβαρές ελλείψεις, οδηγούνται σε απαξίωση και στην πράξη καταργούνται», τονίζει η Ένωση. Στα τέλη Οκτωβρίου, τα κενά στις σχολικές μονάδες παραμένουν δεκάδες, αφήνοντας αρκετά σχολεία να «υπολειτουργούν».

Παρέμβαση εντός τάξης: από παιδαγωγική αρχή σε διοικητικό άλλοθι

Η νέα Υπουργική Απόφαση 91357/Δ3 (ΦΕΚ Β’ 3955/23-07-2025) αλλάζει ριζικά τον τρόπο υλοποίησης των παρεμβάσεων της ειδικής αγωγής. Ορίζει ως κατεξοχήν χώρο υποστήριξης των μαθητών το γενικό τμήμα και όχι διακριτό χώρο, προκρίνοντας τη συνδιδασκαλία. Όμως, η ΕΛΜΕ Χανίων προειδοποιεί: «Η συνδιδασκαλία έχει νόημα μόνον όταν γίνεται σε ολιγομελή τμήματα, με δυνατότητα διαφοροποίησης και εξατομικευμένης υποστήριξης».

Σε πολυμελή τμήματα των 25-27 μαθητών, η συνύπαρξη εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής μετατρέπεται σε θορυβώδη συνύπαρξη χωρίς ουσιαστικό παιδαγωγικό αποτέλεσμα, καθώς «δυσχεραίνεται η παρέμβαση του εκπαιδευτικού και τίθεται εν αμφιβόλω η αποτελεσματικότητά της».

Υποβάθμιση των γνωματεύσεων του ΚΕΔΑΣΥ

Η πιο επικίνδυνη αλλαγή, σύμφωνα με την ΕΛΜΕ, αφορά την υποβάθμιση των γνωματεύσεων του ΚΕΔΑΣΥ. Με βάση τις οδηγίες του νόμου 3699/2008, επιτρέπεται «κατά περίπτωση» η στήριξη ενός μαθητή από διαφορετική δομή από αυτή που έχει οριστεί στη γνωμάτευση: εκπαιδευτικός Τ.Ε. να αναλαμβάνει παιδί που έχει γνωμάτευση για Παράλληλη Στήριξη και αντιστρόφως.

Η ΕΛΜΕ τονίζει με έμφαση: «Αυτό καταστρατηγεί το επιστημονικό και θεσμικό κύρος των γνωματεύσεων», ενώ «θολώνει τα όρια ρόλων και υποβαθμίζει την παιδαγωγική εξατομίκευση». Η επιλογή παροχής υποστήριξης κινδυνεύει πλέον να γίνεται με βάση «συγκυριακούς, οικονομικούς ή διοικητικούς παράγοντες και όχι τις πραγματικές μαθησιακές ανάγκες του παιδιού».

Εκπαιδευτικοί σε ρόλο «αναπληρωτή παντός καιρού»

Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής καλούνται να καλύψουν μαθήματα της γενικής παιδείας σε περιπτώσεις απουσίας. Αυτό προβάλλεται ως υπηρεσιακή τους υποχρέωση, παρά το ότι έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την Υ.Α. 27922/Γ6/8-3-2007 και τις οδηγίες του ν. 3699/2008, που ξεκαθαρίζουν:

«Ο/η εκπαιδευτικός ΕΑΕ δεν αναπληρώνει τον/την εκπαιδευτικό γενικής εκπαίδευσης στα διδακτικά του/της καθήκοντα.»

Η ΕΛΜΕ Χανίων διαμηνύει ότι τέτοιοι εξαναγκασμοί όχι μόνο παραβιάζουν τη νομιμότητα, αλλά υπονομεύουν και την αποτελεσματικότητα της ειδικής αγωγής.

Μεταφορά μαθητών και «εξορθολογισμός» στήριξης με το ζόρι

Η αύξηση του χιλιομετρικού ορίου στα 3 χιλιόμετρα για μεταφορά μαθητών με αναπηρία και μαθητών που μετακινούνται με πούλμαν έχει δημιουργήσει επιπρόσθετα εμπόδια στην πρόσβαση στο σχολείο. Την ίδια στιγμή, η εγκύκλιος 49942/Δ3/08-05-2025 επιβάλλει ότι δεν μπορεί να εγκριθεί πάνω από μία μορφή στήριξης για το ίδιο παιδί στο ίδιο σχολικό έτος.

Η ΕΛΜΕ είναι κατηγορηματική:

«Καλείται ο γονέας – ωμά και απροκάλυπτα – να επιλέξει τι είδους στήριξη θα λάβει το παιδί του. Να “εξορθολογίσει” (;), δηλαδή, τις ανάγκες του παιδιού του.»

Ενιαίο αίτημα: Πλήρης στελέχωση, σεβασμός στις γνωματεύσεις, καμία υποχώρηση

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η ΕΛΜΕ Χανίων απευθύνει έκκληση και προβάλλει σαφή αιτήματα:

• Να μην εφαρμοστούν τα νέα μέτρα για την Παράλληλη Στήριξη και τα Τμήματα Ένταξης.

• Άμεση κάλυψη όλων των κενών σε ΕΑΕ, Ειδικό Βοηθητικό και Εκπαιδευτικό Προσωπικό.

• Καμία περικοπή στην Παράλληλη Στήριξη.

• Σεβασμός στις γνωματεύσεις του ΚΕΔΑΣΥ και κάλυψη των ωρών που αυτές ορίζουν.

• Μείωση του αριθμού μαθητών στα τμήματα με Τ.Ε., ώστε να ενισχυθεί η ουσιαστική συνεκπαίδευση.

Το κλείσιμο της ανακοίνωσης είναι σαφές:

«Καμία συναίνεση! Καμιά ανοχή! Στεκόμαστε δίπλα στους γονείς και στους μαθητές και τις μαθήτριές μας. Διεκδικούμε σύγχρονο, δημόσιο, δωρεάν σχολείο της ολόπλευρης μόρφωσης και της εργασιακής αξιοπρέπειας!»