Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το TikTok έχει ήδη πάρει τη μορφή του ψηφιακού “εχθρού”, ενώ αρκετοί νομοθέτες και αξιωματούχοι το χαρακτήρισαν “ψηφιακό ναρκωτικό”. Η κινεζική εφαρμογή έχει αποκλειστεί από τα κινητά τηλέφωνα ομοσπονδιακών υπαλλήλων, ολοένα και περισσότερες Πολιτείες απαγορεύουν τη χρήση της συσκευές πολιτειακής ιδιοκτησίας και διαχείρισης, ενώ το ενδεχόμενο καθολικής απαγόρευσης βρίσκεται ήδη πάνω στο τραπέζι.
Την ίδια ώρα, η καχυποψία έχει περάσει και στην… από ‘δω πλευρά του Ατλαντικού, όπου εγείρονται φόβοι για την ασφάλεια των παιδιών που το χρησιμοποιούν, τη στιγμή που οι αναφορές για την παρακολούθηση δημοσιογράφων πληθαίνουν. Αποτέλεσμα; Να διατυπώνονται σοβαρές ενστάσεις για την ανεμπόδιστη εξάπλωση της πλατφόρμας, την οποία πάντως χρησιμοποιούν ήδη πάνω από 250 εκατομμύρια Ευρωπαίοι.
Όλα αυτά μπαίνουν στο μικροσκόπιο του Politico, σήμερα, Τρίτη, σε μία διόλου τυχαία στιγμή και μία σημαντική συγκυρία, λόγω της επίσκεψης του CEO του TikTok, Shou Zi Chew στις Βρυξέλλες και της προγραμματισμένης συνάντησής του με την Εκτελεστική Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με ρόλο “Ευρώπη έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή”, Margrethe Vestager.
Η συζήτησή τους έρχεται εν μέσω πολλών νομικών και κανονιστικών προκλήσεων αλλά και έντονων επικρίσεων για τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί -και κυρίως αντιμετωπίζει- την εξάπλωση της εφαρμογής εντός του μπλοκ. Από τους πιο σφοδρούς επικριτές της “ανεξέλεγκτης” πορείας του TikTok υπήρξε (και παραμένει) ο Εμανουέλ Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος έχει χαρακτηρίσει την εφαρμογή “παραπλανητικά αθώα” και αιτία “πραγματικού εθισμού”, προειδοποιώντας με περιορισμούς. Την ίδια γραμμή ακολούθησαν και πολλά γνωστά Μέσα Ενημέρωσης της Γαλλίας, όπως η εφημερίδα Le Parisien” που την αποκάλεσε “πραγματικό κίνδυνο για τον εγκέφαλο των παιδιών μας”.
Η ίδια η κινεζική εταιρεία από την πλευρά της πάντως, μαζί με την εξάπλωσή του στις προτιμήσεις και τις οθόνες των νεανικών κοινών και κινητών, συνεχίζει να διαβεβαιώνει πως το TikTok δεν είναι επιβλαβές για τα παιδιά, άποψη όμως που δεν βρίσκει μόνο τον Μακρόν απέναντί της, αλλά και ολόκληρη τη νομοθετική “οχύρωση” της Ε.Ε. στις ψηφιακές υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, εκτός από δύο πανευρωπαϊκές έρευνες απορρήτου που πρόκειται να ολοκληρωθούν τους επόμενους μήνες, το TikTok βρίσκεται αντιμέτωπο με νέες απαιτήσεις σχετικά με την εποπτεία του περιεχομένου του, όπως ορίζει η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες και αγορές (Digital Services Act package και Digital Markets Act).
Χαρακτηριστική είναι άλλωστε και η δήλωση του Επιτρόπου Εσωτερικής Αγοράς Thierry Breton, ο οποίος, σχολιάζοντας την επίσκεψη του CEO του TikTok στις Βρυξέλλες, κάλεσε την εταιρεία “να σεβαστεί την ακεραιότητα των κανόνων μας”.
Φόβοι κατασκοπείας και το ενδεχόμενο απαγόρευσης
Την ώρα που η κινεζική εταιρεία πάντως κινδυνεύει ακόμη και με σοβαρό πρόστιμο από την Ε.Ε. σε περίπτωση που οι έρευνες καταλήξουν στο συμπέρασμα σοβαρών παραβιάσεων (έως και 4% του παγκόσμιου τζίρου της), το χρηματικό σκέλος ίσως και να είναι δευτερευούσης σημασίας για την επιχείρηση. Και φυσικά για την ίδια την Ευρώπη.
Δεν είναι λίγοι οι Ευρωπαίοι νομοθέτες που ακολουθούν τη ρητορική και το παράδειγμα των Αμερικανών ομολόγων τους ζητώντας πολύ αυστηρότερους περιορισμούς στην εφαρμογή, λόγω σοβαρών ανησυχιών αλλά και ενδείξεων ότι δεδομένα της χρησιμοποιούνται (ή ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν) για κατασκοπεία.
Ήδη το TikTok ερευνάται για αποστολή δεδομένων από χρήστες της ΕΕ στην Κίνα, με τις υποψίες και τους φόβους για κατασκοπεία να εντείνονται μετά την αποκάλυψη πως υπάλληλοι της εταιρείας χρησιμοποίησαν την πλατφόρμα για να παρακολουθήσουν δύο δυτικούς δημοσιογράφους. Για την ιστορία, τέσσερις υπάλληλοι απολύθηκαν από το TikTok όταν η εταιρεία παραδέχτηκε το περιστατικό.
Από τη Γερμανία εκφράζεται έντονος προβληματισμός για την “έλλειψη ασφάλειας και προστασίας δεδομένων”, με ορισμένους βουλευτές της Bundestag μάλιστα να κρίνουν ως “κατανοητή” την απαγόρευση της εφαρμογής για τα τηλέφωνα Αμερικανών ομοσπονδιακών υπαλλήλων, ενώ κάποιοι δεν δίστασαν να το πάνε και ένα βήμα παρακάτω προτείνοντας αυτή τη λύση και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ίδια άποψη έχει διατυπωθεί και στην Ελβετία,
Τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω; Ότι η μεγαλύτερη απειλή του TikTok στην Ευρώπη σχετίζεται με το απόρρητο, το οποίο με τη σειρά του αποτελεί και τη μεγαλύτερη “απειλή” για την ίδια την εφαρμογή στην ευρωπαϊκή της επέλαση.
Από τις δύο έρευνες που διεξάγονται αυτή την περίοδο και εξετάζουν τους κινδύνους για την ασφάλεια των παιδιών αλλά και των προσωπικών δεδομένων θα καθοριστεί και η ψηφιακή πολιτική που θα χαράξει η Ένωση. Δεν αποκλείεται για παράδειγμα, η επόμενη μέρα του TikTok στην Ευρώπη να βρει τους νέους απέναντι σε ερώτηση για επαλήθευση της ηλικίας.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, καμία ευρωπαϊκή κυβέρνηση ή δημόσιος φορέας δεν έχει ακολουθήσει τις ΗΠΑ στην απαγόρευση της χρήσης TikTok στα τηλέφωνα αξιωματούχων. Για κάτι τέτοιο άλλωστε, όπως δήλωσε στο Politico, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής “θα απαιτηθεί πολιτική απόφαση που θα βασίζεται στην προσεκτική αξιολόγηση των ανησυχιών για την προστασία των δεδομένων στον κυβερνοχώρο”.