Του Ευτύχη Πιτσικουλάκη
Η άνοδος της αμφισβήτησης στην ιδεολογική και πνευματική εξουσία του δυτικού κόσμου, η κυριαρχία της διευθυντικής γραφειοκρατίας στην άρχουσα τάξη, η απολιτικότητα, η έλλειψη εμπιστοσύνης του ενός προς τον άλλο δημιούργησαν ένα κόσμο κενό περιεχομένου για το άτομο στην δύση.O φόβος και η δουλοπρέπεια δείχνουν να είναι ο κανόνας της επιβίωσής μας. Τι θα συνέβαινε άραγε στο μυαλό ενός φοβισμένου ανθρώπου αν έβλεπε από το ύψος των 300 μέτρων του τροχού του Πράτερ της Βιέννης τους ανθρώπους σαν μυρμήγκια, πόσα τέτοια μυρμήγκια θα έβαζε στο τάσι της ζυγαριάς του για να ισορροπήσει την σιγουριά για την δική του ατομική επιβίωση ;
Στις 22 του Μάρτη με τις απολύσεις τέθηκε άλλη μια φόρα το ερώτημα αν έχουμε σαν κοινωνία αξιοπρέπεια ή όχι αξιοπρέπεια. ΤΙ είναι όμως ; Οι απαραίτητοι όροι για κάθε κοινωνικό σχηματισμό που εξασφαλίζουν την αξιοπρεπή επιβίωση. Η αξιοπρέπεια όπως τέθηκε από τις αστικές επαναστάσεις περιλαμβάνει:
. το δικαίωμα στην δουλειά
. το δικαίωμα στην στέγη
. το δικαίωμα στο φαΐ
. το δικαίωμα στην πρόνοια και την παιδεία
. το επίδομα ανεργίας κ.τ.λ
Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι για τους θεωρητικούς των θηλυκών- απελευθερωτικών ιδεών η αιτία της εξέγερσης για το άτομο. Μόνο με την βοήθεια της το άτομο μπορεί να αντιδράσει σε ότι συμβαίνει σε αυτό και στους γύρω του, να ψάξει συμμάχους να αλλάξει την μοίρα του να επιβιώσει ο ίδιος και κατά συνέπεια η κοινωνία. Αντίθετα από τους οπαδούς αρσενικών -αντιδραστικών ιδεών( σταλινικοί ,οπαδοί του Μπακουνιν, φασίστες) που θεωρούν ότι ο άνθρωπος εξεγείρετε μόνο στην βάση της μερικής καταστροφής του. Αντιγράφουμε “….ο άνθρωπος στερημένος από κάθε γνώση και χάνοντας τους υλικούς όρους της ύπαρξης του θα ξεσηκωθεί με βάση το καθαρό ένστιχτο…….” 1
Πως αντέδρασαν τα κινήματα τους τελευταίους 8 μήνες που κάθε μέρα έμπαινε το ζήτημα της αντίστασης στην βάση της αξιοπρέπεια; Πως μπορούν να σταματήσουν να μας περνούν όλο και περισσότερα αφού δεν κάναμε το αυτονόητο; Αν δεν κάνουμε τίποτα για την δυστυχία του διπλανού μας πως μπορούμε να αγωνιστούμε για οτιδήποτε; Πρακτικά μια μικρή ομάδα ανθρώπων και σωματείων αγωνίστηκε για μια στοιχειώδη ενότητα. Μια ενότητα που δεν έγινε πράξη παρά την δήθεν αντίθεση στο μνημόνιο, καπιταλισμό κ.τ.λ. Ενώ η ενότητα θεωρήθηκε αυτονόητη για ζητήματα που δεν αφορούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια όπως π.χ. Χημικά, Φασισμός. Να πω εδώ πως μόνο στην βάση της ενότητας για τις ανθρώπινες ανάγκες αντιμετωπίζετε ο φασισμός και δεν μας θεωρούν σκουπιδότοπο χημικών.
Πριν εξετάσουμε τις δομές, την λειτουργιά και τις ιδέες των κινημάτων θα αναφερθούμε στην φύση του καπιταλισμού για το άτομο. Ο καπιταλισμός είναι το πρώτο κοινωνικό σύστημα που κάνει το άτομο υπεύθυνο για την ζωή του άρα ικανό να αλλάξει τον κόσμο. Πρώτη φόρα στην ιστορία ο θάνατος του ατόμου από έλλειψη δουλειάς ,στέγης, φαγητού δεν θεωρείται κάτι φυσικό. Αυτή η δυνατότητα είναι συγχρόνως και η πηγή της δυστυχίας του ατόμου. Ποτέ ένας δούλος δεν θα αυτοκτονούσε επειδή δεν έχει να θρέψει την οικογένεια του αφού υπεύθυνος για την ζωή του και των δικών του ήταν ο δουλοκτήτης. Η εξουσία στα πλαίσια του καπιταλισμού ακολουθεί αντικοινωνική πολιτική η αύξηση π.χ. της ανεργίας είναι αντικαπιταλιστική πολιτική ,γιατί καταστρατηγεί την βασική κοινωνική του σχέση την μισθωτή εργασία. Για να επιβάλλεται (η εξουσία) το άτομο πρέπει να θεώρει την δουλεία σαν αποτελεσματικότερο τρόπο επιβίωσης. Τα παραπάνω δεν επιβάλλονται από κάποιο αιματοβαμμένο καπιταλιστή αλλά από τις κοινωνικές σχέσεις. Το άτομο πρέπει να μένει συναισθηματικά ανώριμο να μην εμπιστεύεται τους άλλους να νιώθει μόνο του και άμοιρο να αντιδράσει σε οτιδήποτε. Αυτό στα κινήματα επιβάλετε από την κυριαρχία σε αυτά της φασιστικής οντολογίας . Οντολογία σημαίνει ο τρόπος με τον όποιο κατανοεί το άτομο την θέση του στην κοινωνία και με βάση αυτήν κοινωνικοποιείται (πολιτικοποιείται). Η κινηματική οντολογία περιλαμβάνει:
α) Απολιτικότητα
Το σύγχρονο άτομο λόγο της έλλειψης προοπτικής μπορεί να κατανοήσει σαν συμφέρον μόνο το ατομικό του και της ‘ομάδας” του άρα καταφεύγει στην συντεχνιακή λογική και θεώρει εχθρικό προς αυτό την πολιτικοποίηση του. Έτσι το άτομο αδύναμο να ” δει ” την κοινωνία πάνω από το ατομικό του “συμφέρον” νοιώθει μόνο του ανάμεσα σε λύκους και ψάχνει σωτήρες.
β) Κυριαρχία του “αυθόρμητου” στο συνειδητό.
Εδώ το αυθόρμητο δεν είναι του ταξικά συνειδητοποιημένου ανθρώπου (κλασσικος αναρχισμός πλην Μπακούνιν) αλλά το αυθόρμητο γενικά (καθαρό ενστιχτο1). Έτσι το άτομο λειτουργώντας μόνο με το ένστιχτο της αυτοσυντήρησης που στης ανταγωνίστηκες κοινωνίες είναι το ένστιχτο της υποταγής δεν μπορεί να πάρει την ζωή του στα χέρια του. Αναγκαστικά ψάχνει να “αποθέσει” την ευθύνη της επιβίωσης του στον ηγέτη (φασισμός) είτε στον θεματοφύλακα της ηθικής (κινηματική, “αντιεξουσιαστική” λογική).
γ) Αντίθεση στον “σεξισμό”
Διαστροφή δηλαδή της ερωτικής αγάπης Το άτομο όπως ακριβώς και το μέλος ενός μοναστικού τάγματος δαιμονοποιεί τον ερώτα θεωρώντας τον επιβολή. Ο έρωτας είναι το μοναδικό μέσο που δίνει νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη, παρηγοριά και το αίσθημα που κάνει το άτομο να αντιστέκεται σε ότι του συμβαίνει. Άρα πάλι έχει την ανάγκη του εξουσιαστή για να επιβιώσει.
δ) Ηθική
Το άτομο πρέπει να θεώρει αυτό που του συμβαίνει σαν κάτι φυσικό και να μην μπορεί να αντιδράσει στις εξουσιαστικές δομές
Θα αναφερθώ τώρα στην συντεχνιακή δομή των κινημάτων που σε πολλά αντιγράφει την φασιστική συντεχνία του μεσοπόλεμου. Είναι μια ακόμα πηγή δυστυχίας για το άτομο. Η δομή αύτη περιλαμβάνει
α) Άμεση “δημοκρατία”
Μια δημοκρατία που νομοθετεί ηθικούς κανόνες και όχι πολιτικές θέσεις ,οι αποφάσεις δεν ισχύουν μόνο μέχρι την επομένη συνέλευση . Έτσι η είσοδος στο κίνημα του νέου μέλους μοιάζει με την είσοδο του νεοσύλλεχτου στο κέντρο εκπαίδευσης . Η αμφισβήτηση είναι πρακτικά αδύνατη αφού η ηθική έχει πάντα δίκιο και αποτελεί τρόπο ζωής . Αντιγράφουμε “….το νέο μέλος μπαίνει εθελοντικά στην οργάνωση αλλά από τότε παύει να ανήκει στον εαυτό του και ανήκει στην οργανωση……”2
β) Συντεχνιακοί στόχοι
Ενότητα στην βάση του επιμέρους κινηματικού στόχου χωρίς πολιτική ενότητα δηλαδή ισοτιμία Έτσι λειτουργούν με βάση την φυσική επιλογή και τον ανταγωνισμό.
γ) Διάσπαση της δράσης σε πολλούς επιμέρους στόχους.
Σε κάθε επιμέρους στόχο αντιστοιχεί μια ομάδα δουλειάς ,έτσι ώστε να αυξάνονται οι εξουσιαστικές θέσεις. Μα αυτό τον τρόπο το άτομο έχει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να επιβιώσει είτε ως δούλος είτε ως δουλοκτήτης .
Ας έρθουμε τώρα στον τρόπο ζωής που απορρέει από τέτοιες αντιλήψεις . Εδώ έχουμε τον ορισμό του κομφορμισμού ένα άθροισμα εθιμοτυπικών εκδηλώσεων συνήθως στην ίδια ημερομηνία. Οι εκδηλώσεις με βάση την επικαιρότητα σχετίζονται μόνο με τους επιμέρους κινηματικούς στόχους. Στην πράξη δεν ενδιαφέρονται για την λύση των κοινωνικών προβλημάτων αφού η πρακτική τους λύση είναι ενάντια στον τρόπο που κατανοούν το ατομικό τους συμφέρον. Αν π.χ. φτιάξω ένα κίνημα άστεγων χωρίς άστεγους η λύση του προβλήματος της στέγης θα είχε σαν αποτέλεσμα την κατάργηση μου ως κίνημα. Η επιβίωση τους είναι συνυφασμένη με την λειτουργιά των κινηματικών δομών ως εξουσιαστικά κέντρα. Στα κινήματα εξαιτίας του συντεχνιακού τους χαρακτήρα υπάρχει και η καταστολή της σκέψης. Κάθε συζήτηση που ξεφεύγει από τον άμεσο συντεχνιακό στόχο προκαλεί υπαρξιακό φόβο αφού το άτομο μπορεί να γενικεύσει και να πολιτικοποιηθεί, να σταθεί κριτικά απέναντι στον συντεχνιακό στόχο άρα να αμφισβητήσει τον τρόπο επιβίωσης. Έτσι ” αυθόρμητα” η ενότητα στην βάση των κοινωνικών προβλημάτων και η εξ υποθέσεως μείωση των “πρακτικών” στόχων δεν περνά καν από το μυαλό τους. Ενώνονται στην βάση ζητημάτων που το κάθε κίνημα αυτοεπιβεβεώνεται ως εξουσιαστική δομή π.χ. Χημικά, Φασισμός. . Αν δηλαδή οι συνάδελφοι μας που απολύθηκαν ηταν ψάρια, δέντρα ή σκυλιά θα μπόρεσαν να περιμένουν συμπαράσταση.
Οι παραπάνω γραμμές δεν εχουν στόχο να δείξουν την δικιά μου πολιτική και ηθική ανωτερότητα. Αλλά να αναφερθώ στην πηγή της δυστυχίας των ανθρώπων που σε συνθήκες κρίσης αν δεν υπερβούν τον εαυτό τους και δεν εμπιστευτούν το δίπλα τους και όχι την δομή της υποχρεωτικής αλληλεγγύης, έχουν λίγα εφόδια επιβίωσης . Κύρια όμως για να “δείξω ” της αναγκαίες εκείνες αλλαγές που πρέπει να γίνουν στα κινήματα για να είναι χρήσιμα σε μας τα μέλη τους και στην κοινωνία.
Δηλαδή:
α) Να λειτουργούν στην βάση της ισότητας και της ισοτιμίας
β) Να στοχεύουν στην ενότητα τους και στην ενότητα με το εργατικό κίνημα
γ) Να στοχεύουν στην πολιτικοποίηση
δ) Να πάψουν να λειτουργούν στην συντεχνιακή λογική
ε) Να αρνηθούν την φασιστική οντολογία.
1.Μ.Μακουνιν “Πρόγραμμα του συνδέσμου σοσιαλιστική δημοκρατία”
2.Μ.Μπακουνιν “Προκήρυξη στους αξιωματικούς του Ρωσικού Στρατού”
Υ.Γ Τα παραπάνω δεν αφορούν τα κινήματα που δεν λειτουργούν με αυτό τον τρόπο και κυρίως τις μορφές αυτοδιαχείρισης που αναπτύχτηκαν π.χ.
