Η κλιματική αλλαγή, δηλαδή η μεταβολή του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα οι μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα, αποτελεί μια μεγάλη παγκόσμια υπαρξιακή απειλή.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου προκαλεί την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη λόγω πρωτίστως της τρομακτικής αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο έχει αυξηθεί από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης κατά 35%. Και βέβαια τη μερίδα του λέοντος στη μόλυνση της ατμόσφαιρας με το 50% του συνόλου του διοξειδίου του άνθρακα έχουν η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική. Όλες οι υπόλοιπες χώρες μαζί ευθύνονται για το άλλο μισό, ενώ οι πιο φτωχές χώρες ευθύνονται λιγότερο από όλες. Ωστόσο, οι άνθρωποι που κατοικούν σε αυτές τις χώρες είναι εκείνοι που θα υποστούν πιο έντονα τις συνέπειες.
Οι αιτίες της κλιματικής αλλαγής εντοπίζονται κυρίως στην καύση των ορυκτών καυσίμων (κάρβουνο, πετρέλαιο, βενζίνη, φυσικό αέριο κ.λ.π.) που ευθύνονται για το 50% των συνολικών εκπομπών, στην παραγωγή και χρήση συνθετικών χημικών ουσιών, στην αποψίλωση δασικών εκτάσεων η οποία συμβάλλει στην παραγωγή επιπρόσθετων αερίων στην ατμόσφαιρα και βέβαια στο φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 15% και στη συμβατική γεωργία και την κτηνοτροφία που ευθύνονται για το 15% των εκπομπών.
Οι ειδικοί επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και προειδοποιούν ότι αν δεν υπάρξει επείγουσα παγκόσμια συντονισμένη δράση των πολιτικών ηγετών, των κυβερνήσεων, των βιομηχανιών και των πολιτών σ’ ολόκληρο τον κόσμο, η θερμοκρασία του πλανήτη είναι πιθανόν να αυξηθεί πάνω από 2°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα έως το 2060 και η αύξηση θα μπορούσε να φτάσει ακόμη και τους 5°C έως το τέλος του εικοστού πρώτου αιώνα, γεγονός που θα καταστήσει προβληματική τη ζωή των επερχόμενων γενεών.
Μια τέτοια αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας θα έχει ολέθριο αντίκτυπο στη φύση, επιφέροντας μη αναστρέψιμες αλλαγές σε πολλά οικοσυστήματα και συνακόλουθη απώλεια βιοποικιλότητας, δηλαδή του συνόλου των ζωντανών οργανισμών και των ειδών που αποτελούν τη ζωή στον πλανήτη, δηλαδή τα ζώα, τα πουλιά, τα ψάρια και τα φυτά (πανίδα και χλωρίδα). Πολλά είδη αναμένεται να εξαφανιστούν από τις περιοχές οι οποίες θα επηρεαστούν άμεσα και καταλυτικά από τις αλλαγές του κλίματος.
Σήμερα, σε σχέση με το 1850 -απ’ όταν άρχισε η καταγραφή στοιχείων-παρατηρείται αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,1°C. Είναι, λοιπόν, ζωτικής σημασίας, η αύξηση να μην ξεπεράσει τον 1,5 °C, καθώς, όπως εκτιμούν οι επιστήμονες, απ’ αυτό το καθοριστικό σημείο και πέρα δεν θα υπάρχει δρόμος επιστροφής.
Η κλιματική αλλαγή, ωστόσο, η οποία οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες, είναι μια απτή δυσοίωνη πραγματικότητα και επηρεάζει ήδη αρνητικά τον πλανήτη μας. Οι τομείς που ευθύνονται για την παραγωγή των αερίων του θερμοκηπίου είναι πρωτίστως ο τομέας παραγωγής ενέργειας (μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, διυλιστήρια) αλλά και η βιομηχανική δραστηριότητα, τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς (αυτοκίνητα, αεροπλάνα κ.λπ.) και οι δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα παραγωγής.
Έτσι, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές σε δάση όπως του Αμαζονίου που έχει χαρακτηριστεί ως ο «πνεύμονας» του πλανήτη, οι καύσωνες, οι έντονες βροχοπτώσεις, οι παρατεταμένες ξηρασίες που δημιουργούν σοβαρά διατροφικά προβλήματα στις πληγείσες περιοχές του πλανήτη, οι πολύ ισχυροί τυφώνες, γίνονται ολοένα συχνότερα και εντονότερα, στοιχίζοντας τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο και προκαλώντας τεράστιες καταστροφές.
Οι πάγοι, ταυτόχρονα, και το χιόνι στους πόλους λιώνουν, με την Αρκτική να είναι το μεγαλύτερο θύμα μέχρι τώρα, και η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, με αποτέλεσμα να προκαλούνται πλημμύρες και διάβρωση στις ακτές και τις πεδινές παράκτιες περιοχές και να δημιουργούνται περιβαλλοντικοί πρόσφυγες. Αν συνεχιστεί αυτή η δυσμενής εξέλιξη, περιοχές όπως η Ολλανδία και η Βενετία θα κινδυνέψουν να χαθούν για πάντα κάτω από τα νερά της θάλασσας σαν νέες Ατλαντίδες.
Η κλιματική αλλαγή, επίσης, αυξάνει παγκοσμίως τις ήδη υπάρχουσες ασθένειες αλλά δημιουργεί και νέες, ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε πρόωρο θάνατο. Πάρα πολλές ασθένειες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην αλλαγή της θερμοκρασίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται μεταδιδόμενες ασθένειες όπως ο κίτρινος πυρετός, η ελονοσία, η εγκεφαλίτιδα και ο δάγκειος πυρετός, αλλά και διατροφικές διαταραχές, ψυχικές ασθένειες, καρδιαγγειακές παθήσεις καθώς και ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος.
Η κλιματική αλλαγή θα επιφέρει αρνητικές συνέπειες και στις οικονομίες των χωρών δεδομένου ότι οι υψηλές θερμοκρασίες υπονομεύουν την παραγωγικότητα των περισσότερων τομέων της οικονομίας, από τον αγροτικό τομέα μέχρι τη μεταποίηση. Έγκυροι επιστήμονες προβλέπουν ότι έως το τέλος του αιώνα, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα έχει μειωθεί κατά 7,22% σε σχέση με αυτό που θα ήταν χωρίς την κλιματική αλλαγή.
Η έφηβη Σουηδή ακτιβίστρια κατά της κλιματικής αλλαγής Γκρέτα Τούνμπεργκ, κατάφερε με τον πλέον έντονο και ηχηρό τρόπο να περάσει η συζήτηση γι’ αυτό το τεράστιο πρόβλημα, από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων και τον δημόσιο διάλογο, στην κοινωνία και στις παρέες, κινητοποιώντας εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, ιδίως νέους, που άρχισαν να διαδηλώνουν ζητώντας από τις κυβερνήσεις την άμεση λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Σωστά, λοιπόν, Σουηδοί βουλευτές την πρότειναν για το Νόμπελ Ειρήνης. Και φυσικά έχει μεγάλο δίκιο η Γκρέτα Τούνμπεργκ όταν λέει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και προπαντός του διοξειδίου του άνθρακα δεν είναι επαρκή.
Ποια είναι, λοιπόν, τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν χωρίς χρονοτριβή ούτως ώστε να περιοριστούν αποτελεσματικά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2050 και να κρατηθεί το ποσοστό της θερμοκρασίας στον +1,5°C;
Οι βασικές πολιτικές για την αποφασιστική μετρίαση του προβλήματος συνίστανται στην προώθηση και αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή, βιομάζα κ.λπ.), την ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας, τη δραστική μείωση της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου και την επιβολή φόρων άνθρακα προκειμένου να περιοριστεί η χρήση ορυκτών καυσίμων και έτσι να αμβλυνθούν σημαντικά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2030 και να εκμηδενιστούν το αργότερο μέχρι το 2050, την ταχεία περικοπή εκπομπών μεθανίου, αιθάλης και άλλων βραχείας ζωής ρύπων που επιβαρύνουν το κλίμα, την αποκατάσταση και προστασία των οικοσυστημάτων και προπαντός των δασών.
Η Συμφωνία του Παρισιού, η πρώτη οικουμενική, νομικά δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, τέθηκε σε ισχύ το 2016 με μεγάλη αισιοδοξία και έκδηλες φιλοδοξίες, παρά την επίσημη δήλωση αποχώρησης από αυτήν των ΗΠΑ, οι οποίες είναι ένας από τους μεγαλύτερους ρυπαντές. Έκτοτε έχουν περάσει τέσσερα χρόνια και δεν υπάρχουν ουσιαστικά αποτελέσματα, γεγονός που δημιουργεί σοβαρά ερωτηματικά για το αν υπάρχει πράγματι η πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση αυτού του ιδιαίτερα απειλητικού παγκόσμιου προβλήματος.
Κλείνοντας θα ήθελα με έμφαση να τονίσω ότι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα είναι τόσο δραματικές που θα κινδυνέψει να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος ο ανθρώπινος πολιτισμός. Γι’ αυτό, λοιπόν, απέναντι σ’ αυτήν την εξαιρετικά επικίνδυνη κλιματική κρίση οι πολίτες σ’ όλον τον κόσμο θα πρέπει να αυξήσουν ακόμα περισσότερο την κινητοποίησή τους και οι πολιτικοί ηγέτες να σταθούν επιτέλους στο ύψος των περιστάσεων και να λάβουν άμεσα τα απαραίτητα δραστικά μέτρα, πριν να είναι πολύ αργά, ούτως ώστε να αναστραφεί αυτή η μη βιώσιμη πορεία και να διασωθεί ο πλανήτης.
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Ισίδωρος Καρδερίνης γεννήθηκε στο Χαϊδάρι το 1967. Είναι μυθιστοριογράφος, ποιητής και αρθρογράφος. Έχει σπουδάσει οικονομικές επιστήμες και έχει πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές στην τουριστική οικονομία. Άρθρα του έχουν αναδημοσιευθεί σε εφημερίδες, περιοδικά και sites σε πολλές χώρες. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά και έχουν δημοσιευθεί σε ποιητικές ανθολογίες και λογοτεχνικά περιοδικά. Έχει εκδώσει επτά ποιητικά βιβλία και τρία μυθιστορήματα. Βιβλία του έχουν εκδοθεί στις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ιταλία και την Ισπανία.
E-mail: skarderinis@hotmail.gr
Facebook: Karderinis Isidoros
Twitter: isidoros karderinis