“Κλείνει” ο δρόμος μπροστά από το ανάκτορο της Κνωσού και εκτρέπεται η κυκλοφορία από τον παλαιό δρόμο που οδηγεί στις Αρχάνες, προκειμένου να αλλάξει το υπόβαθρο της περιοχής και το αίτημα για σειριακή ένταξη της Κνωσού και άλλων ανακτόρων από την Κρήτη στην UNESCO να μη συναντήσει άλλα προβλήματα.
Αυτό προβλέπει, σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας “Νέα Κρήτη” και του neakriti.gr, η μελέτη που εκπόνησε η Περιφέρεια Κρήτης συνεπικουρικά στις ενέργειες του υπουργείου Πολιτισμού για την κατάθεση του οριστικού φακέλου υποψηφιότητας στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Μάλιστα, πληροφορίες αναφέρουν ότι την προσεχή εβδομάδα 6 με 8 Μαρτίου θα επισκεφτεί το Ηράκλειο γι’ αυτόν τον λόγο η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και θα υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις για την οριστικοποίηση και κατάθεση του φακέλου υποψηφιότητας της Κνωσού και άλλων μινωικών ανακτόρων της Κρήτης για σειριακή εγγραφή.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποια προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και μάλιστα τάχιστα, όπως η εκτροπή κυκλοφορίας από τον υφιστάμενο δρόμο στον προϋφιστάμενο δυτικότερα, που περνάει από το Ενετικό Υδραγωγείο. Και όλα αυτά θα γίνουν το 2024, ώστε το 2025, που θα επισκεφτεί τον χώρο της Κνωσού κλιμάκιο της UNESCO, να έχει αλλάξει άρδην η εικόνα της περιοχής, με ριζικές αλλαγές στην κυκλοφορία, τα πάρκινγκ έξω από το ανάκτορο και τις όψεις των καταστημάτων.
Τα “αγκάθια”
Ειδικότερα, ο δρόμος που διέρχεται μπροστά από την Κνωσό και οι όψεις των καταστημάτων στην είσοδο του μινωικού ανακτόρου στο Ηράκλειο φαίνεται ότι αποτελούν το μεγάλο “αγκάθι” για τη συμπλήρωση και ολοκλήρωση του φακέλου που θα κατατεθεί ο οριστικός φάκελος της υποψηφιότητας σε έντυπη και ψηφιακή μορφή στην έδρα του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς στο Παρίσι, δηλαδή για τη σειριακή εγγραφή των μινωικών ανακτόρων στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει ήδη ολοκληρωθεί μελέτη από πλευράς της Περιφέρειας Κρήτης, ύψους 200.000 ευρώ, σύμφωνα με την οποία ο υφιστάμενος δρόμος που συνδέει το Ηράκλειο με τις Αρχάνες και διέρχεται μπροστά από την Κνωσό καταργείται και αντί αυτού θα αναβαθμιστεί και θα επαναχρησιμοποιηθεί ως κύρια οδός η παλαιότερη, η οποία διέρχεται δυτικότερα του οικισμού της Κνωσού, περνάει από το Ενετικό Υδραγωγείο και καταλήγει σε Σπήλια και Αρχάνες.
Η νέα διαδρομή είναι η παλιά!
Ουσιαστικά πρόκειται για μια πεταλοειδή διαδρομή προϋφιστάμενη της κείμενης, που παρακάμπτει όχι μόνο το ανάκτορο, αλλά και τον οικισμό, ενώ κάποιος μπορεί να την ακολουθήσει από την παράκαμψη έναντι του Βενιζελείου, που οδηγεί προς το κοιμητήριο της Φορτέτσας και αποτελεί και τμήμα αγροτικής οδοποιίας, που προφανώς θα αναβαθμιστεί με ευθύνη της Περιφέρειας και χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού.
Η εξέλιξη αυτή θεωρείται εξαιρετικά σημαντική και για τον λόγο αυτό, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, έχει ήδη προγραμματιστεί επίσκεψη στο Ηράκλειο από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κατά το διήμερο 6 με 8 Μαρτίου, στο πλαίσιο της οποίας αναμένονται σημαντικές ανακοινώσεις για τις εξελίξεις γύρω από την ένταξη της Κνωσού στην UNESCO, αλλά και την Περιφέρεια Κρήτης, η οποία συνεπικουρεί στις διαδικασίες, ώστε αυτές να “τρέξουν” γρηγορότερα και να απεμπλακούν από τυχόν ζητήματα που αποτελούν ανυπέρβλητα προβλήματα.
Κατά την παραμονή της, η κ. Μενδώνη θα προβεί σε αυτές τις ανακοινώσεις, ενδεχομένως να αναγγείλει και την κατάθεση του οριστικού φακέλου για τη σειριακή εγγραφή των μινωικών ανακτόρων της Κρήτης, αφού μέχρι τώρα έχει γίνει γνωστό ότι έχει κατατεθεί ο προκαταρκτικός φάκελος από τις 29 Σεπτεμβρίου.
Ο οριστικός φάκελος επρόκειτο να είχε κατατεθεί πριν από την 1η Φεβρουαρίου 2024, ωστόσο, όπως όλα δείχνουν, υπήρξε καθυστέρηση που είχε να κάνει με το παραδοτέο της μελέτης για την παράκαμψη της Κνωσού, ώστε να αρθούν τυχόν αντιρρήσεις του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς για τη διέλευση της οδού από την είσοδο του ανακτόρου της Κνωσού. Μάλιστα, εκτός από τον δρόμο, η μελέτη που έχει καταρτίσει η Περιφέρεια Κρήτης έχει προβλέψεις τόσο και για τα πάρκινγκ έξω από το ανάκτορο, που αλλάζουν και χωροθέτηση και όψη, ενώ αναμένονται και αρχιτεκτονικές μελέτες για την αισθητική αναβάθμιση των κτηρίων έναντι της Κνωσού και των στεγαζόμενων σε αυτά καταστημάτων, εστιατορίων και τουριστικών ειδών προς πώληση.
Με αυτές τις αλλαγές, που η ίδια η Περιφέρεια Κρήτης προτείνει και το υπουργείο Πολιτισμού υιοθετεί, που δεν αποκλείεται να προχωρήσει και σε γενναίες απαλλοτριώσεις, γίνεται ένα ουσιαστικό βήμα για την πολυσυζητημένη ένταξη της Κνωσού στην UNESCO, που επί δεκαετίες συζητείται, αλλά για πρώτη φορά κατατίθενται επίσημο και ολοκληρωμένο αίτημα ένταξής της.
Αυτοψία το 2025
Σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία, θα ακολουθήσει η αξιολόγηση του φακέλου από το αρμόδιο συμβουλευτικό όργανο, το διεθνές ICOMOS, και στη συνέχεια η εξέτασή του κατά τη Γενική Συνέλευση της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, το 2025. Επίσης, το 2025, κατά την εξέταση του φακέλου, θα γίνει και επιτόπου αυτοψία στην περιοχή της Κνωσού, ώστε να προταθούν τυχόν βελτιώσεις ή να επιθεωρηθεί ότι το υπόβαθρο της μελέτης του φακέλου αντικατοπτρίζει πλήρως την πραγματική κατάσταση.
Εφόσον η υποψηφιότητα των έξι Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων στεφθεί με επιτυχία και εγγραφεί στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, θα υπάρχει δυνατότητα να συμπληρωθεί η σειριακή εγγραφή και με άλλα μινωικά ανακτορικά κέντρα.
Πρώτη επίσκεψη Μενδώνη στην Κνωσό
Όπως αναφέρθηκε, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη θα επισκεφτεί πιθανότητα το διήμερο 6 με 8 Μαρτίου το Ηράκλειο για πρώτη φορά, προκειμένου να κάνει από εδώ την πανηγυρική ανακοίνωση ότι κατατίθεται ο φάκελος στην UNESCO. Η επίσκεψή της περιλαμβάνει, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, αφού ακόμη δεν έχει οριστικοποιηθεί το πρόγραμμα της επίσκεψης τόσο στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού εν είδει αυτοψίας, συνοδευόμενη από στελέχη της Περιφέρειας Κρήτης, όσο και στις ανασκαφές Σακελλαράκη στις Αρχάνες.
Ταυτόχρονα αναμένεται να επισκεφτεί και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, προκειμένου να δει από κοντά τις πτέρυγες, να ενημερωθεί από τον πρόεδρο και το Δ.Σ. του Μουσείου για το σχέδιο δράσης, αλλά και να συμμετέχει και σε enent με φόντο τον Παγκόσμιο Εορτασμό για την Ημέρα της Γυναίκας.
Το ζήτημα της ένταξης της Κνωσού και των Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομίας της UNESCO είναι ένα θέμα που συζητείται περίπου 40 χρόνια, αλλά για πρώτη φορά τέθηκε ζεστά από τους φορείς του Ηρακλείου πριν από περίπου 20 χρόνια στην περίφημη σύσκεψη στον Δήμο Ηρακλείου, ένα βράδυ Κυριακής υπό την τότε γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού και νυν υπουργό Λίνα Μενδώνη.
Προφορικές επαφές και συζητήσεις γίνονταν και από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κρήτης, ωστόσο ποτέ ως τώρα δεν κατορθώθηκε να καταρτιστεί φάκελος και να υποβληθεί γραπτό αίτημα για την ένταξη είτε στο καλεντάρι είτε στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Το μεγάλο “αγκάθι” και τότε ήταν τα αυθαίρετα πέριξ της Κνωσού και ο δρόμος, και μάλιστα μια πρόταση τότε του Δήμου Ηρακλείου ήταν να γίνει ο μινωικός περίπατος με πλακόστρωτο από το Βενιζέλειο ως την είσοδο του ανακτόρου.
Το θέμα άρχισε να ανακινείται και να είναι ξανά “ζεστό” από το 2019, όταν το έθεσε η αείμνηστη πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO Μαριάννα Βαρδινογιάννη προς τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό τότε Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος δεσμεύτηκε. Περίπου 2 χρόνια αργότερα, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ανακοίνωσε ότι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί γρήγορα και να έχει ελπίδες η ένταξη της Κνωσού στην UNESCO θα ήταν να ακολουθηθεί η σειριακή εγγραφή μινωικών ανακτορικών κέντρων της Κρήτης (Κνωσός, Φαιστός, Μάλια, Ζάκρος, Κυδωνία και Ζώμινθος).
Ειδικότερα, το 2019 οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης ξεκίνησαν την προετοιμασία του φακέλου υποψηφιότητας των έξι Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων. Το 2022 καταρτίστηκε Προκαταρκτικό Σχέδιο Διαχείρισης, που περιλαμβάνει τους βασικούς άξονες δράσης, τους στόχους της διαχείρισης και ιεραρχημένες ενέργειες για τη διαφύλαξη και ανάδειξη των μνημείων. Τον Μάρτιο του 2023, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) γνωμοδότησε ομόφωνα θετικά για το σχέδιο αυτό.
Στις 29 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, όπως προβλέπεται στη Σύμβαση Παγκόσμιας Κληρονομιάς, απεστάλη στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς ο προκαταρκτικός φάκελος των Μινωικών Ανακτόρων, ενώ υπήρχε η πρόβλεψη ότι ως την 1η Φεβρουαρίου 2024 θα είχε αποσταλεί σε έντυπη και ψηφιακή μορφή ο οριστικός φάκελος της υποψηφιότητας, εμπλουτισμένος με τυχόν επιπλέον στοιχεία που θα ζητηθούν.
Η Περιφέρεια Κρήτης χρηματοδότησε την ωρίμανση του φακέλου, αν και ευθύνη του ΥΠ.ΠΟ., το οποίο έχει δικαίωμα να υποβάλει προς την UNESCO. Συγκεκριμένα πληρώθηκε το επιστημονικό προσωπικό με λεφτά της Περιφέρειας, ενώ υπογράφτηκε και προγραμματική σύμβαση για την εκπόνηση των μελετών που αφορούν την αλλαγή κυκλοφορίας, τον εξωραϊσμό του εξωτερικού χώρου, τα πάρκινγκ, τα πεζοδρόμια κ.λπ.