Καθώς οι χώρες της Λατινικής Αμερικής δοκιμάζουν πειραματικά εμβόλια από όλο τον κόσμο και χώρες με οικονομική βαρύτητα όπως η Βραζιλία και το Μεξικό συναγωνίζονται για συμφωνίες εφοδιασμού με μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, η κομμουνιστική Κούβα έχει ήδη θέσει δύο από τα δικά της εμβόλια σε κλινικές δοκιμές.

Αν οι προσπάθειές της στεφθούν με επιτυχία, το νησί της Καραϊβικής θα μπορούσε να γίνει ένας σημαντικός εφοδιαστής για γειτονικές χώρες, οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση θα έδιναν σκληρό αγώνα για να έχουν πρόσβαση στον εμβολιακό εφοδιασμό, καθώς εύπορες δυτικές χώρες σπεύδουν να εξασφαλίσουν δόσεις, δήλωσαν περιφερειακοί ειδικοί.

“Η συμβολή της Κούβας με το εμβόλιό της μπορεί να είναι πολύ σημαντική για ορισμένες ευάλωτες ομάδες στην περιοχή μας”, όπως οι ηλικιωμένοι ή απομακρυσμένες κοινότητες αυτοχθόνων, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ο Χοσέ Μόγια, εκπρόσωπος στην Κούβα του Παναμερικανικού Οργανισμού Υγείας (PAHO).

Αν ένα κουβανικό εμβόλιο αποδειχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό, θα καταστεί διαθέσιμο για αγορά στην περιοχή μέσω του PAHO, του αμερικανικού περιφερειακού γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, είπε ο Μόγια.

Η πρόοδος της Κούβας στην κατασκευή ενός εμβολίου καταγράφεται από τo COVAX –ένα πρόγραμμα του οποίου ηγούνται ο ΠΟΥ και η Συμμαχία για την Επιδημιολογική Ετοιμότητα και Καινοτομία (CEPI) προκειμένου να διασφαλίσουν την παγκόσμια διανομή των εμβολίων– είπε.

Τα δύο υποψήφια εμβόλια της Κούβας –γνωστά ως Sovereign 1 και Sovereign 2– δεν περιλαμβάνονται ανάμεσα στα εννέα που έχει επιλέξει μέχρι τώρα το COVAX για το χαρτοφυλάκιό του, δήλωσε εκπρόσωπος της CEPI.

Τα εμβόλια θεωρούνται κρίσιμα για το τέλος της πανδημίας που έχει προκαλέσει τον θάνατο περισσότερων από 1,2 εκατ. ανθρώπων και έχει επιφέρει μεγάλα πλήγματα στην παγκόσμια οικονομία. Σαράντα επτά εμβόλια είχαν λάβει έγκριση από τον ΠΟΥ για κλινικές δοκιμές έως τις 3 Νοεμβρίου, με μια χούφτα από αυτά να βρίσκονται σε πιο προχωρημένες δοκιμές.

Η Κούβα εξάγει από καιρό εμβόλια στον αναπτυγμένο κόσμο, περιλαμβανομένων εκείνων εναντίον της μηνιγγίτιδας και της ηπατίτιδας Β, αν και στοιχεία για πρόσφατες πωλήσεις δεν δημοσιοποιούνται.

Ο εκλιπών ηγέτης της κουβανικής επανάστασης Φιντέλ Κάστρο στήριξε έναν εγχώριο βιοτεχνολογικό τομέα στα τέλη των ετών του 1980, εν μέρει ώστε η Κούβα να μπορέσει να γίνει πιο αυτάρκης απέναντι στο εμπορικό εμπάργκο των ΗΠΑ. Από τότε ο τομέας έχει καταστεί σημαντικό μέρος της οικονομίας.

Το πρόγραμμα εμβολίων της Κούβας έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της συμμάχου Βενεζουέλας, ο πρόεδρος της οποίας Νικολάς Μαδούρο δήλωσε τον Αύγουστο πως η ομάδα ALBA οκτώ αριστερών χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής το υποστηρίζουν.

Άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής προτεραιοποιούν συμφωνίες με μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες και εξετάζουν εμβόλια που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο κλινικών δοκιμών από την Κίνα και τη Ρωσία.

Το υπουργείο Εξωτερικών του Μεξικού είχε δηλώσει στο Ρόιτερς τον Αύγουστο ότι σχεδίαζε να προσεγγίσει την Κούβα για το εμβόλιό της. Έως και τον περασμένο μήνα, το υπουργείο ανέφερε ότι οι συνομιλίες αυτές δεν είχαν προχωρήσει.

Το αφρικανικό κέντρο ελέγχου και πρόληψης ασθενειών (CDC) με έδρα την Αντίς Αμπέμπα δήλωσε πως η Κούβα έχει καλή επιστημονική φήμη και άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να υπάρχει ενδιαφέρον όταν τα στοιχεία για τα εμβόλιά της καταστούν διαθέσιμα.

Η Κούβα ευνοεί τις εξαγωγές σε χώρες με τις οποίες έχει ήδη συμφωνίες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, αφού διασφαλίσει ότι διαθέτει αρκετά για τις δικές της ανάγκες, δήλωσε υγειονομικός αξιωματούχος στην επιθεώρηση MEDICC Review.

“Καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να μπορέσουμε να αρχίσουμε τον εμβολιασμό ολόκληρου του κουβανικού πληθυσμού το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους”, δήλωσε ο Βισέντε Βέρες, διευθυντής του Finlay Institute, του κυριότερου κέντρου έρευνας εμβολίων της Κούβας, στη διάρκεια μιας επίσκεψης του προέδρου Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ τον περασμένο μήνα.

Τεχνογνωσία του εμβολίου

Οι επιστήμονες θεωρούνται ήρωες στην Κούβα, ένα γόητρο που βοηθά να περιορίζεται το brain drain παρά τους χαμηλούς μισθούς και τις δύσκολες συνθήκες, καθώς Κουβανοί ερευνητές έχουν να αντιμετωπίσουν τις κυρώσεις των ΗΠΑ που εμποδίζουν τη διεθνή συνεργασία και την αγορά εφοδίων.

Κρατικά ΜΜΕ έχουν παρουσιάσει μακροσκελή πορτρέτα ερευνητών που εργάζονται στο Finlay, ένα από τα 20 ερευνητικά κέντρα και τις 32 εταιρίες που απασχολούν κάπου 20.000 ανθρώπους και αποτελούν την κρατική επιχείρηση BioCubaFarma.

Η Κούβα παράγει οκτώ από τα 12 εμβόλια που βρίσκονται στο εθνικό της πρόγραμμα εμβολιασμού και έχει εξαγάγει εκατοντάδες εκατομμύρια εμβόλια σε περισσότερες από 40 χώρες, σύμφωνα με τον πρόεδρο της BioCubaFarma Εδουάρδο Μαρτίνες.

Τα εμβόλια Sovereign 1 και Sovereign 2 δοκιμάζονται σε εκατοντάδες και δεκάδες ανθρώπους αντίστοιχα. Αξιωματούχοι δεν έχουν πει πότε περιμένουν να ξεκινήσουν βασικές δοκιμές με τη συμμετοχή χιλιάδων εθελοντών.

Αμφότερα τα εμβόλια στοχοποιούν ένα τμήμα της πρωτεϊνικής ακίδας του νέου κορονοϊού που βοηθά τον ιό να καρφώνεται στα κύτταρα.

Το Sovereign 1 προκάλεσε αντισώματα μπλοκάροντας τη μόλυνση σε ποντίκια και κουνέλια και έχει αποδειχθεί μέχρι τώρα ασφαλές σε μεσαίου σταδίου δοκιμές σε ανθρώπους.

Η Κούβα δήλωσε την περασμένη εβδομάδα πως αναμένει ότι θα έχει θέσει άλλα δύο πειραματικά εμβόλια σε κλινικές δοκιμές μέχρι το τέλος του έτους, ανάμεσά τους και ένα που χορηγείται από τη μύτη προκειμένου να ανοσοποιήσει τις βλεννογόνους μεμβράνες — ένα σημείο εισόδου-κλειδί για τον ιό.

Ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο θα βοηθούσε την Κούβα να ταιριάξει τον καλύτερο τύπο εμβολίου με τις κατάλληλες πληθυσμιακές ομάδες, δήλωσε ο Μαρτίνες της BioCubaFarma.

Πολιτικά και οικονομικά εμπόδια

Οι φιλοδοξίες της Κούβας μπορεί να αντιμετωπίσουν προκλήσεις όταν οι ερευνητές θα είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν δοκιμές τελευταίου σταδίου. Τα εμβόλια δοκιμάζονται πιο εύκολα σε μέρη με ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ιού, όμως ο ρυθμός μετάδοσης της Κούβας είναι πολύ χαμηλός, μόλις περίπου 500 επιβεβαιωμένα ενεργά περιστατικά.

Οι πολιτικές εντάσεις με γείτονες, όπως η Βραζιλία, μπορεί να κάνουν πιο δύσκολο για τους Κουβανούς ερευνητές κάνουν δοκιμές στο εξωτερικό.

Αξιωματούχοι των υπουργείων Εξωτερικών στην Αργεντινή και το Μεξικό, που φιλοξενούν δοκιμές τελευταίου σταδίου για αρκετά εμβόλια, είπαν ότι δεν γνωρίζουν αν διεξάγονται συνομιλίες με την Κούβα.

Η περιορισμένης ρευστότητας Κούβα μπορεί επίσης να δυσκολευθεί πολύ να αγοράσει πρώτες ύλες για μεγάλης κλίμακας παραγωγή εμβολίων.

Θα μπορούσε να στηριχθεί σε άλλες χώρες για την παρασκευή τους, δήλωσε ο Χοσέ Λουίς Ντι Φάμπιο, πρώην συντονιστής εμβολίων του PAHO και εκπρόσωπος της Κούβας.

“Χρησιμοποιώντας προηγούμενη εμπειρογνωμοσύνη”, δήλωσε η Μαρία Μποτάτσι, εκ των επικεφαλής μιας ομάδας ανάπτυξης εμβολίων στο Baylor College of Medicine του Χιούστον, “οι Κουβανοί έχουν δημιουργήσει δύο εμβόλια που μοιάζουν τεχνολογικά πολλά υποσχόμενα”.