Προτεραιότητα και μεγάλο “στοίχημα” για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες είναι η άμεση διοχέτευση της αναγκαίας ρευστότητας στην πραγματική οικονομία για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρίσης του κορονοϊού. Βασικό εργαλείο αποτελεί η διασφάλιση κρατικών εγγυήσεων για τις επιχειρήσεις προκειμένου να εξασφαλισθεί η καταρχήν απρόσκοπτη πρόσβασή τους σε κεφάλαια κίνησης μέσω του τραπεζικού συστήματος.
Η στήριξη των επιχειρήσεων που πλήττονται από την πανδημική κρίση και η διασφάλιση των θέσεων εργασίας είναι το ζευγάρι των στόχων για τους οποίους θα διατεθούν περισσότερα από 14 δισ. ευρώ. Σε εξέλιξη βρίσκεται, επίσης, ο σχεδιασμός για την εξασφάλιση επιπλέον 10 δισ. ευρώ ρευστότητας από πρόσθετα ευρωπαϊκά κονδύλια, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζονται από πλευράς κυβέρνησης. Προς άμεση αξιοποίηση, με τις σχετικές αιτήσεις από πληττόμενες επιχειρήσεις να ξεκινούν εντός των ημερών, βρίσκονται κεφάλαια 750 εκατ. ευρώ για επιδοτήσεις τόκων δανείων.
Όπως γράφει το ρεπορτάζ του Capital κεντρικός στόχος είναι η ταχύτητα στην ψήφιση του εργαλείου της κρατικής εγγυοδοσίας (μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας) και, όπως εκτιμούν οι τράπεζες, τα πρώτα εγγυημένα δάνεια για κεφάλαιο κίνησης σε επιχειρήσεις θα μπορούν να δοθούν στα μέσα Μαΐου.
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, Άδωνι Γεωργιάδη, με το εγγυοδοτικό εργαλείο που ετοιμάζει η κυβέρνηση και θα λειτουργεί από τη μεθεπόμενη εβδομάδα, κάθε επιχείρηση που είναι ενήμερη θα μπορεί να πάρει εύκολα, αμέσως και εγγυημένο από το κράτος δάνειο κεφαλαίου κίνησης έως το 25% του περσινού τζίρου της. Το συνολικό ποσό που θα διοχετευθεί στην αγορά θα είναι 7 δισ. ευρώ. “Αν δούμε ότι οι επιχειρήσεις ζητούν περισσότερα δάνεια και οι τράπεζες διαπιστώνουν ότι δεν είναι αρκετή η εγγύηση των 2 δισ. ευρώ που έχουμε δώσει, θα αυξήσουμε το ποσό της εγγύησης για να αυξηθούν τα δάνεια όσο χρειαστεί”. Για τις επιχειρήσεις που δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα εγγυημένα δάνεια, επειδή είναι στον “Τειρεσία”, ο υπουργός προανήγγειλε τη δημιουργία διαφορετικού τύπου εργαλείων, με λιγότερο, όμως, ευνοϊκούς όρους.
Οι ανάγκες που δημιουργεί η πανδημική κρίση για τη στήριξη της οικονομίας είναι πρωτοφανείς και κατεπείγουσες. Όπως δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, κάθε μήνα η κρίση στοιχίζει στο ΑΕΠ 2,5 μονάδες, ενώ η Ελλάδα κινδυνεύει με βαθιά ύφεση λόγω των απωλειών στον τουρισμό. Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, αν και η αρχική πρόβλεψη για την πορεία του ΑΕΠ το 2020 ήταν καλύτερη στην Ελλάδα από ό,τι στα άλλα κράτη-μέλη, πλέον εκτιμάται ότι η ύφεση θα είναι στα ίδια επίπεδα με τις προβλέψεις για τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, φέρνοντας μείωση του ΑΕΠ κατά 5%-10% φέτος. Ύφεση τουλάχιστον 10% για την Ελλάδα φέτος προβλέπει το ΔΝΤ. Σημειώνεται ότι ο υπουργός Οικονομικών προανήγγειλε περαιτέρω μέτρα στήριξης εντός των επόμενων ημερών για ναυτιλία, ιδιωτική υγεία, ακτοπλοΐα, μεταφορές, ενέργεια, κάποια περιουσιακά στοιχεία του Υπερταμείου, πρωτογενή τομέα και τουρισμό (με διαχωρισμό σε τουρισμό 12 μηνών και σε εποχικό).
Γέφυρα “αιμοδοσίας” οι τράπεζες
Στις έκτακτες περιστάσεις που διαμορφώνονται, οι τράπεζες καλούνται να θέσουν ως προτεραιότητα την απρόσκοπτη και ταχεία “αιμοδότηση” των επιχειρήσεων. Μιλώντας στο capital ο αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, υφυπουργός Οικονομικών, Γιώργος Ζαββός, καλεί τις τράπεζες να ετοιμάσουν άμεσα τις εσωτερικές τους δομές ώστε να διοχετεύσουν γρήγορα τη ρευστότητα που είναι διαθέσιμη και έχουν ανάγκη οι επιχειρήσεις για να σταθούν όρθιες στην κρίση. “Η ελληνική κυβέρνηση κατόρθωσε αφενός μεν να βρει επαρκείς πόρους από τον Προϋπολογισμό, αφετέρου να διασφαλίσει, μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, έναν μεγάλο βαθμό ρευστότητας που θα πρέπει να διοχετευτεί μέσω του τραπεζικού συστήματος στην πραγματική οικονομία. Τόσο η καίριας σημασίας παρέμβαση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στην ΕΚΤ, η οποία διασφαλίζει τη δυνατότητα πρόσβασης των ελληνικών τραπεζών στην ευρωπαϊκή ρευστότητα, όσο και οι διαπραγματεύσεις του υπουργού Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, και του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, που διασφαλίζουν ρευστότητα και εγγυοδοτικούς μηχανισμούς από τα ευρωπαϊκά όργανα, όπως την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τον ESM, πρέπει να μεταφραστούν τώρα σε άμεσες ενέργειες χρηματοδότησης και στήριξης της οικονομίας από τις τράπεζες”, τονίζει ο υφυπουργός Οικονομικών, Γ. Ζαββός.
Όπως υπογραμμίζει, εφόσον υπάρχει το πλαίσιο, το τραπεζικό σύστημα θα πρέπει, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, να έχει έτοιμα τα εργαλεία και την ανθρωποτεχνική υποδομή ώστε να λειτουργήσει χωρίς καθυστερήσεις και χωρίς τις αγκυλώσεις του παρελθόντος ως ο αποτελεσματικός ιμάντας μεταφοράς της ρευστότητας σε αυτούς που την έχουν άμεσα ανάγκη αυτήν την περίοδο. Το υπουργείο Οικονομικών, από την πλευρά του, μέσω της αρμόδιας Task Force που έχει συσταθεί για την παρακολούθηση της εξέλιξης και των αναγκών αντιμετώπισης της κρίσης, θα παρακολουθεί ενδελεχώς τη ροή των χρηματοδοτήσεων από το τραπεζικό σύστημα στις επιχειρήσεις. Το μέγα ζητούμενο είναι να διοχετευθεί άμεσα ρευστότητα στην πραγματική οικονομία και να κρατηθεί όρθιος ο επιχειρηματικός και κοινωνικός ιστός της χώρας, έτσι ώστε να αποτελέσει το εφαλτήριο στη μετά την κρίση εποχή και στον νέο σχεδιασμό του αναπτυξιακού μοντέλου.
Η πρώτη ανάσα ρευστότητας για τις επιχειρήσεις που πλήττονται από την κρίση του κορονοϊού θα έρθει από την κρατική επιδότηση των τόκων υφιστάμενων δανείων μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις τράπεζες. Το πρόγραμμα, αρχικού προϋπολογισμού 750 εκατ. ευρώ, ο οποίος μπορεί να φτάσει τα 1,2 δισ. ευρώ, καλύπτει τους τόκους για το τρίμηνο Απριλίου – Μαΐου – Ιουνίου, με ανοιχτή την προοπτική επέκτασης για δύο μήνες, εφόσον κριθεί αναγκαίο.
Οι ενδιαφερόμενοι επιχειρηματίες που πλήττονται από την κρίση μπορούν να υποβάλουν τις αιτήσεις τους στο διάστημα από 15 Απριλίου μέχρι και 30 Ιουνίου 2020. Την επιδότηση δικαιούνται μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, οι οποίες στις 19 Μαρτίου δραστηριοποιούνταν στους επιλέξιμους τομείς δραστηριότητας (ΚΑΔ). Πρόκειται για εταιρείες που απασχολούν έως 250 εργαζομένους και έχουν τζίρο έως 50 εκατ. ευρώ. Εφόσον δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση και την εμπορία γεωργικών προϊόντων, πρέπει να δεσμευτούν για τη μη μετακύλιση της ενίσχυσης εν μέρει ή εξολοκλήρου σε πρωτογενείς παραγωγούς.
Το συνολικό ποσό της δημόσιας χρηματοδότησης που μπορεί να λάβει κάθε επιχείρηση δεν μπορεί να ξεπερνά τα 800.000 ευρώ. Επιχειρήσεις στις οποίες έχει χορηγηθεί δυνατότητα αναστολής καταβολής κεφαλαίου δανείου, για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, μπορούν να λάβουν και τη συγκεκριμένη ενίσχυση. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη λήψη της επιδότησης είναι οι επιχειρήσεις να δεσμευτούν ότι θα απασχολούν την 31η Δεκεμβρίου 2020 τουλάχιστον τον ίδιο αριθμό εργαζομένων με αυτόν που απασχολούσαν τη 19η Μαρτίου.
Μη επιλέξιμες για επιδότηση είναι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην πρωτογενή παραγωγή γεωργικών προϊόντων και στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Επίσης, επιχειρήσεις με εκκρεμή εις βάρος τους εντολή ανάκτησης παράνομης και ασύμβατης κρατικής ενίσχυσης.
Η δημόσια χρηματοδότηση θα καλύπτει τους συμβατικούς τόκους, καθώς και την αναλογούσα εισφορά του ν. 128/75 των δανείων των επιλέξιμων επιχειρήσεων, και δη επιχειρηματικών δανείων τακτικής λήξης, ομολογιακών δανείων και συμβάσεων πίστωσης, περιλαμβανομένων τιτλοποιημένων δανείων και πιστώσεων, καθώς και δανείων και πιστώσεων που έχουν μεταβιβαστεί λόγω πώλησης. Δεν καλύπτονται τόκοι υπερημερίας, ενώ δεν είναι επιλέξιμα κοινοπρακτικά δάνεια.
Τα δάνεια που θα λάβουν την επιδότηση θα πρέπει να ήταν ενήμερα στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Οι σχετικές δανειακές συμβάσεις πρέπει να έχουν συναφθεί και οι αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις πρέπει να έχουν χορηγηθεί πριν από την 1η Απριλίου 2020. Για το διάστημα από 1η Απριλίου έως 30 Ιουνίου, η δημόσια χρηματοδότηση καλύπτει τους συμβατικούς τόκους 3 μηνών.
Από την πλευρά τους, οι τράπεζες δηλώνουν ότι είναι σε ετοιμότητα και θα συμμετάσχουν ενεργά και στο πρόγραμμα εγγυήσεων, με βάση τους όρους που θα διαμορφωθούν από το υπουργείο Ανάπτυξης, για την παροχή κεφαλαίου κίνησης, με ευνοϊκούς όρους, στις επιχειρήσεις. Καθιστούν, ωστόσο, σαφές ότι τα δάνεια δεν θα δοθούν σε επιχειρήσεις με ιστορικό αθετήσεων πληρωμών, ενώ θα πρέπει να υπολογιστεί πολύ μετρημένα το ρίσκο που θα πάρουν πάνω τους οι τράπεζες.
Οι ίδιες προβληματίζονται για το κατά πόσον θα υπάρξει ζήτηση από τις επιχειρήσεις να αναλάβουν νέο δανεισμό, αν εκτιμούν ότι δεν θα έχουν τζίρους και ουσιαστικά θα πρέπει να δανειστούν για να πληρώνουν μισθούς στο προσωπικό τους. Αυτό αφορά ιδιαίτερα επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου, οι οποίες μπορεί να προτιμήσουν να παραμείνουν κλειστές αν θεωρήσουν ότι η σεζόν έχει χαθεί.
“Οι επιχειρήσεις στις οποίες έχουμε κάνει αναδιάρθρωση χρεών έχουν αναλογία χρέους προς EBITDA (κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) κατά μέσο όρο 10 φορές. Που σημαίνει ότι, εάν βγάζουν 80 σε μια χρονιά, το χρέος τους είναι 800. Πώς να πεις σε μια τέτοια εταιρεία να πάρει επιπλέον δανεισμό, πόσω μάλλον να τον ζητήσει η ίδια; Η προσωρινή αναστολή εργασιών μπορεί να κριθεί προτιμότερη και από εταιρείες με χαμηλό δανεισμό, υψηλά ίδια κεφάλαια και ισχυρά business plans. Πρόκειται για εταιρείες με χρέος/EBITDA 3-5 φορές, που οι τράπεζες αξιολογούν ως καλούς πελάτες και θέλουν να δανείσουν. Όμως δεν είναι σίγουρο ότι οι εταιρείες αυτές θα αναλάβουν νέο δανεισμό αν διαβλέπουν βαθιές επιπτώσεις της κρίσης και αύξηση της ανεργίας, άρα καθίζηση της κατανάλωσης”, αναφέρει χαρακτηριστικά τραπεζίτης στο capital.
Ο φόβος της ανεργίας, και σε κάθε περίπτωση της χαμηλής ιδιωτικής κατανάλωσης, είναι πολύ έντονος στα σενάρια των τραπεζών, όσο κι αν εκτιμούν ότι η κρίση δεν θα συνεχιστεί και στο β’ εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Από τη συμπεριφορά των δανειοληπτών και τον άμεσο τριπλασιασμό των νέων “κόκκινων” δανείων μέσα σε τρεις εβδομάδες από το ξέσπασμα της πανδημίας στη χώρα μας, οι τραπεζίτες προσλαμβάνουν τη βαθιά ανησυχία των πιστούχων για την επόμενη μέρα. Και αυτό δικαιολογείται, όπως λένε τραπεζίτες στο capital, καθώς τα 2/3 των ιδιωτικών υπαλλήλων στην Ελλάδα έχουν μισθούς κάτω των 1.000 ευρώ, ενώ κάτω των 1.000 ευρώ είναι επίσης περίπου το 75% των καταθέσεων στο σύνολο των καταθετών.
“Όταν δεν υπάρχει ιδιωτικός πλούτος, ο κίνδυνος της ανεργίας είναι πολύ πιο απειλητικός. Και, ενδεχομένως, η κυβέρνηση θα έπρεπε να ακολουθήσει το μοντέλο των ΗΠΑ, που υιοθέτησε το Pay Check Program, ύψους 500 δισ. δολαρίων, προκειμένου να διασφαλίσει την απασχόληση. Με το πρόγραμμα αυτό, το κράτος επιδοτεί ουσιαστικά τις θέσεις εργασίας, δίνοντας δάνεια μέσω των τραπεζών στις βιώσιμες επιχειρήσεις προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν για πληρωμές μισθών. Αν τα δάνεια αυτά δεν αποπληρωθούν, που είναι και το πιθανότερο, οι τράπεζες μπορούν να τα διαγράψουν”, λέει άλλος τραπεζίτης στο capital.
Μέχρι στιγμής οι τράπεζες έχουν ανακοινώσει μέτρα ανακούφισης των επιχειρήσεων που ήταν συνεπείς στις δανειακές τους υποχρεώσεις μέχρι την εμφάνιση της πανδημίας στη χώρα μας ή άλλες κατά την 31η Δεκεμβρίου 2019.
Στο πλαίσιο αυτό, η Eurobank αναστέλλει, κατόπιν αιτήματος του πελάτη, για τις επιχειρήσεις των κλάδων που συμπεριλαμβάνονται στις ανακοινώσεις του υπουργείου Οικονομικών, την καταβολή των χρεολυσίων για επιχειρηματικά δάνεια για τουλάχιστον έξι μήνες. Με την αναστολή των δόσεων επιμηκύνεται για αντίστοιχο χρονικό διάστημα η διάρκεια του δανείου.
Η Τράπεζα Πειραιώς έχει εγκρίνει σχέδιο το οποίο υλοποιεί η Intrum Hellas. Η Intrum Hellas χορηγεί σε μικρές επιχειρήσεις αναστολές δόσεων δανείων (κεφάλαιο και τόκους) μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου ή το τέλος Δεκεμβρίου 2020 ή και Ιανουαρίου 2021. Στις επιχειρήσεις – νομικά πρόσωπα η αναστολή αφορά μόνο το κεφάλαιο, ενώ οι τόκοι θα επιδοτούνται από το Δημόσιο.
Η Εθνική Τράπεζα έχει ανακοινώσει ότι παρέχει στο σύνολο των επιχειρήσεων που επηρεάζονται από την κρίση τη δυνατότητα να μεταθέσουν την καταβολή μέρους ή και του συνόλου των δόσεων του κεφαλαίου (χρεολύσια) των δανείων τους, για την περίοδο 1/3/2020 έως 31/12/2020. Η διευκόλυνση αυτή θα εξετάζεται κατόπιν αιτήματος των επιχειρήσεων και μπορεί να πραγματοποιείται με μετάθεση του συνόλου ή μέρους των δόσεων στο τέλος της διάρκειας του δανείου ή/και με προσαύξηση των επόμενων δόσεων του δανείου ή/και με αντίστοιχη αύξηση της διάρκειας του δανείου. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες υπήρξαν επίσης συνεπείς στις υποχρεώσεις τους μέχρι την εμφάνιση της πανδημίας στη χώρα μας, η Εθνική δίνει τη δυνατότητα να μεταθέσουν την καταβολή του συνόλου των δόσεων του κεφαλαίου (χρεολύσια) των δανείων τους για την περίοδο 1/3/2020 μέχρι 31/12/2020, με αντίστοιχη αύξηση της διάρκειας του δανείου.
Η Alpha Bank, για τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις – νομικά πρόσωπα που δραστηριοποιούνται σε κλάδους που πλήττονται άμεσα και έχουν ενήμερες οφειλές στην τράπεζα έως και τις 31/12/2019, μεταθέτει την καταβολή μέρους ή του συνόλου των δόσεων κεφαλαίου (χρεολύσια) της περιόδου 1/3/2020 έως 30/9/2020 στη λήξη του δανείου τους. Για δάνεια που λήγουν πριν από τις 30 Σεπτεμβρίου 2020 παρέχεται δυνατότητα παράτασης της λήξης έως και για εννέα μήνες, χωρίς τροποποίηση των λοιπών όρων του δανείου. Στις μικρές επιχειρήσεις η τράπεζα παρέχει προσωρινή διευκόλυνση με αναστολή των δόσεων των δανειακών τους υποχρεώσεων έως και τις 30/6/2020.