Το Κουρταλιώτικο Φαράγγι, ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς θησαυρούς της Κρήτης, βρίσκεται αντιμέτωπο με σοβαρές περιβαλλοντικές προκλήσεις. Η «Κίνηση για την Προστασία των Πηγών του Κουρταλιώτη» εκφράζει την έντονη ανησυχία της για την ανεξέλεγκτη επισκεψιμότητα και την έλλειψη ενός σαφούς πλαισίου προστασίας.

Ένας πολύτιμος φυσικός θησαυρός

Το εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους περίπου τριών χιλιομέτρων, φιλοξενεί μοναδικά γεωλογικά σχηματισμούς, σπηλιές και πλαγιές που φτάνουν έως και τα 600 μέτρα. Πρόκειται για προστατευόμενη περιοχή με πολλαπλές διεθνείς και εθνικές διακρίσεις:

• Περιοχή Natura 2000
• Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA) για την ορνιθοπανίδα, σύμφωνα με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ
• Ζώνη Διατήρησης (SAC) και Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (SCI), βάσει της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ
• Καταγεγραμμένο στη Βάση Δεδομένων «ΦΙΛΟΤΗΣ» ως φυσικό τοπίο

Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την προστασία του τοπίου, που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία, το φαράγγι θα έπρεπε να απολαμβάνει αποτελεσματικής προστασίας.

Περιβαλλοντική επιβάρυνση και καθυστερήσεις στη διαχείριση

Το καλοκαίρι του 2024, η κατάσταση επιδεινώθηκε με υπερβολική επισκεψιμότητα και ανύπαρκτο πλαίσιο διαχείρισης. Η αντίδραση των κατοίκων και επισκεπτών οδήγησε τον Δήμο Αγίου Βασιλείου, σε συνεργασία με τον ΟΦΥΠΕΚΑ, στην εκπόνηση Μελέτης Φέρουσας Ικανότητας για την περιοχή.

Όμως, μέχρι στιγμής, η συγκεκριμένη μελέτη δεν έχει δημοσιοποιηθεί και δεν υπάρχουν πληροφορίες για τα επιστημονικά της δεδομένα. Αντίθετα, οι ανακοινώσεις επικεντρώνονται στην επιβολή εισιτηρίου από το 2025 και στη διαχείριση του αριθμού των επισκεπτών.

Κρίσιμα ερωτήματα χωρίς απαντήσεις

Η «Κίνηση για την Προστασία των Πηγών του Κουρταλιώτη» ζητά σαφή ενημέρωση και θέτει κρίσιμα ερωτήματα:

• Ποιοι θα είναι οι κανόνες συμπεριφοράς των επισκεπτών; Θα υπάρχουν περιορισμοί για την είσοδο στο ποτάμι και άλλες δραστηριότητες όπως πικνίκ, κάπνισμα, αναρρίχηση;
• Ποιο είναι το περιεχόμενο της μελέτης φέρουσας ικανότητας; Εξασφαλίζει την προστασία του οικοσυστήματος και την αποφυγή κινδύνων όπως πυρκαγιές, μόλυνση και διάβρωση;
• Πώς προσδιορίστηκε το όριο των 1.000 επισκεπτών ημερησίως ή 100 ατόμων ανά ώρα; Υπάρχουν επιστημονικά κριτήρια πίσω από αυτή την απόφαση;
• Υπάρχει πρόβλεψη για σωστή ξενάγηση και ενημέρωση των επισκεπτών; Θα υπάρξει εκπαίδευση για τους οδηγούς τουριστικών ομάδων, ώστε να ενημερώνουν για τη σημασία της προστατευόμενης περιοχής;

Η προστασία απαιτεί περισσότερα από ένα εισιτήριο

Η επιβολή εισιτηρίου από μόνη της δεν αποτελεί επαρκές μέτρο προστασίας. Η ουσιαστική διαχείριση πρέπει να βασίζεται σε περιβαλλοντικά κριτήρια και επιστημονικούς δείκτες, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του οικοτόπου.

Επιπλέον, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για έργα μεγάλης κλίμακας στην περιοχή, όπως τα αντιπλημμυρικά του 2020 (που περιλάμβαναν αποψιλώσεις δέντρων χωρίς έγκριση της Δασικής Υπηρεσίας), οι αμμοληψίες του 2021 και οι νέες οδικές παρεμβάσεις που σχεδιάζονται.

Ζητείται άμεση παρέμβαση από τους αρμόδιους φορείς για τη διαφύλαξη του Κουρταλιώτικου Φαραγγιού πριν να είναι πολύ αργά.