Του Απόστολου Αποστόλου *

Μάλλον κάτι υποψιαζόταν ο πολιτικός ανθρωπολόγος  Ζωρζ  Μπαλαντιέ όταν έλεγε ότι θα φθάσουμε σε εποχές όπου το κράτος θα είναι σχεδόν άχρηστο γιατί θα έχει αντικατασταθεί από άλλους μηχανισμούς. Αυτούς τους μηχανισμούς τους βλέπουμε σήμερα και στη χώρα μας, δηλαδή, ένα μείγμα από παρακρατικούς και μαφιόζους, οι οποίοι  δημιουργούν ένα νέο όργανο διαμεσολάβησης μεταξύ των  πολιτών και της  υλοποίησης των αιτημάτων τους. Ας θυμηθούμε ότι και στην  Ιταλία η Μαφία είχε αναλάβει τις πελατειακές πολιτικές σχέσεις. Σήμερα η  ελληνική  κοινωνία  πολιορκείται από παρακρατικά και μαφιόζικα  στοιχεία τα οποία λειτουργούν ως γραφεία εξυπηρέτησης πολιτών (ΟΠΕΚΕΠΕ, Μαφία  Κρήτης)  για αιτήματα τα οποία πιθανώς να βρουν  σε βάθος χρόνου τη λύση τους.

Όλο αυτό αποτελεί ένα σύστημα παρακμής  της δημοκρατίας, συρρίκνωσης και τελικού μαρασμού της, που προέκυψε από τον πολιτικό  παρασιτισμό, αλλά και από  μια κουλτούρα θεσμικής δυσπιστίας από τον πολίτη  προς την πολιτεία  ο ποίος μαθαίνει να  σκέφτεται  λανθασμένα και να συνεργάζεται με το παρακρατικό και μαφιόζικο  παρασιτισμό. Ο πολίτης έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη του στο κράτος αναζητά λύσεις που είναι αντιθεσμικές, αντιδημοκρατικές, πλάγιες και  παρενθετικές, από πρόσωπα παρακρατικά, μαφιόζικα, τα οποία είναι πλήρως   διαπλεκόμενα με τον κρατικό μηχανισμό. Έτσι, μια νέα οντότητα (παρακτρατισμού και μαφίας)  εισέρχεται στη πολιτική σκηνή, ασκώντας λειτουργίες οι οποίες   είναι  παράνομες, άδικες και αυθαίρετες με την ανοχή (ακόμη και με τη βοήθεια) του κράτους. Η Μαφία εγκαθιδρύει  μαζί με τους παρακρατικούς μια συνεργασία και μια  συμπληρωματικότητα, όπως  παράνομες αγορές, εμπόριο όπλων,  εμπορία ναρκωτικών,  τοκογλυφία,  πορνεία,  εμπορία ανθρώπων. Για να κατανοήσουμε πλήρως το φαινόμενο της μαφίας, πρέπει επομένως να το διατυπώσουμε ως πολιτικό πρόβλημα και όχι απλώς ως πρόβλημα εγκληματικής καταστολής.

Ο δημοσιογράφος  Ντέιβντ Νέγκρι γράφει ότι:  «Η επιρροή της Μαφίας σε κράτη όπου  η θεσμική δύναμη  είναι εξασθενισμένη,  ενισχύεται σήμερα από την παγκοσμιοποίηση και την οικονομική αλληλεξάρτηση της ελεύθερης αγοράς. Η έλλειψη κρατικού ελέγχου της οικονομίας προκαλεί μια ανησυχητική επιστροφή της κοινωνικής σύγκρουσης σε πολλές χώρες, όπου τελικά η δύναμη της βίας (και όχι αυτή του νόμου) λειτουργεί ως εργαλείο   δράσης».

Ο Πάολο Μπορσελίνο (ο Μπορσελίνο θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους δικαστές που σκοτώθηκαν από τη Σικελική Μαφία και σήμερα στην Ιταλία  τιμάται ως ένα από τα βασικά σύμβολα της μάχης του κράτους κατά της μαφίας)  έλεγε ότι : «Το Κράτος και η Μαφία είναι δύο δυνάμεις που υπάρχουν για τον έλεγχο της ίδιας επικράτειας: είτε διεξάγουν πόλεμο μεταξύ τους,  είτε καταλήγουν σε συμφωνία».  Ακόμη και ο πολιτικός  φιλόσοφος  Νομπέρτο Μπόμπιο ισχυρίστηκε  ότι η μαφία έχει πολιτική φύση και αυτό γιατί στα όρια  μιας άτυπης επικουρικότητας της, ασκεί λειτουργικότητες όπου την κύρια ευθύνη όφειλε να την είχε  το κράτος.  Μέσα από αυτή τη σκέψη του Νομπέρτο Μπόμπιο εμφανίζεται για πρώτη φορά η ιδιωτικοποίηση του κράτους στην Ιταλία, από την άποψη ότι η ιταλική μαφία ανέλαβε να διεκπεραιώνει υποθέσεις που είχαν και δημόσιο χαρακτήρα,  όπως δημόσια έργα, δημόσια κτήρια,  κατασκευές εργατικών  πολυκατοικιών, κλπ.  Έτσι  λοιπόν,  διεκδικούσε  η Μαφία στην Ιταλία  μερίδιο για δημόσιες συμβάσεις με έργα  πάσης φύσεως.

Αν  προσθέσουμε επίσης ότι η  πολιτική  σήμερα παγκοσμίως  έχει πάψει  να διακατέχεται από μια γόνιμη και πολιτισμένη άμιλλα και γίνεται επιχείρηση, σχεσιακό σύστημα, που ηγεμονεύει σε όλα τα επίπεδα και τελεί κάτω από  την υποχώρηση της πολιτικής ευθύνης, έτσι ώστε όλα να είναι επιτρεπτά.    Εύκολα λοιπόν, καταλαβαίνει κανείς πως το κράτος  μπορεί να υποχωρήσει ακόμη περισσότερο και να συναντηθεί με δυνάμεις  παρακρατικές και μαφιόζικες.  Εξάλλου  τόσο η πολιτική, όσο  και η μαφία σύμφωνα με τον Π. Μπορσελίνο, πολλές φορές χρησιμοποιούν  «κοινές μακιαβελικές αρχές». Πέραν τούτου συμβαίνει επίσης και κάτι άλλο, έτσι όπως το περιέγραψε ο σπουδαίος Ιταλός δικαστής που σκοτώθηκε και εκείνος   από τη Μαφία  ο Τζιοβάνι Φακλόνε. Η παγκόσμια πολιτική υφαίνει σχέσεις διαφθοράς και δωροδοκίας οι οποίες καλλιεργούνται στο πεδίο της Μαφίας.  Έτσι οι   κοινωνίες  βρίσκονται αντιμέτωπες με πολύ εκλεπτυσμένα μυαλά που εργάζονται παράλληλα τόσο  για την πολιτική εξουσία, όσο και για τη μαφία.

Κάτω από το φαινόμενο του πολιτικού μεταμορφισμού της  χώρα μας  τα τελευταία χρόνια με τη διακυβέρνηση της ΝΔ,  κυριαρχεί  ένας  μηχανισμός  ο οποίος εμποδίζει την πολιτική ανανέωση, το δημοκρατικό προσανατολισμό και επιστρέφει σε πρακτικές και εξαρτήσεις που αγγίζουν πολιτικές γραμμές που υποθάλπουν τον  παρασιτισμό.

* Ο Απόστολος Αποστόλου είναι καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας