Του Σταύρου Φωτάκη
Από το περιεχόμενο χειρόγραφου κειμένου που βρέθηκε το έτος 1919 και υπάρχει στη βιβλιοθήκη της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, προκύπτει ό, τι η Κρήτη ανταποκρίθηκε πρόθυμα στο αίτημα της Βασιλεύουσας, το έτος 1453, να την ενισχύσει με πολεμιστές στον αγώνα της να μείνει αδούλωτη. Η Κρήτη έστειλε 5 καράβια με 1500 αγωνιστές, οι οποίοι μπαίνοντας στα Δαρδανέλια δώσανε σκληρή μάχη κατά την οποία χάσανε 2 πλοία και 600 Κρήτες πολεμιστές. Οι διασωθέντες 900 τοποθετηθήκανε από τον Αυτοκράτορα σε 3 Πύργους κοντά στην Ωραία Πύλη. Μετά από πολυήμερες μάχες η Πόλις αλώθηκε, αλλά οι τρεις Πύργοι μείνανε όρθιοι με τα κρητικά λάβαρα να κυματίζουνε και τους Κρήτες να συνεχίζουνε τον αγώνα επί 2 ημέρες μετά την πτώση της Βασιλεύουσας.
Ο Πορθητής Μωάμεθ εξεπλάγη και έστειλε ένα Πασά ο οποίος ζήτησε από τους Κρήτες να σταματήσουνε με ό, τι αντάλλαγμα θέλανε, αναγνωρίζοντας την ανδρεία και αυτοθυσία τους.
Οι εναπομείναντες 170 Κρήτες ζητήσανε ένα καράβι, τον οπλισμό τους και τα λάβαρά τους για να σταματήσουνε και να αποχωρήσουνε. Το αίτημά τους έγινε αμέσως αποδεκτό και έτσι αποχωρήσανε και μάλιστα με τιμές. Κρήτες λοιπόν ήτανε οι τελευταίοι υπερασπιστές του Βυζαντίου.
Με αφορμή αυτό το σημαντικό ιστορικό γεγονός εστέλιωσατο έτος 2008, τους παρακάτω λίγους κρητικούς στίχους, τους οποίους θεωρώ πάντα επίκαιρους.
Μαντατοφόροι πήγανε σ’ Ανατολή και Δύση,
στην Πόλη θένε μαχητές για να την ενισχύσει.
Η Κρήτη δε φοβήθηκε του Πορθητή το βόλι,
γι αυτό κι υπερασπίστηκε του Κωνσταντίνου πόλη.
Πέντε καράβια σόγεμαΚρήτεςπολεμιστάδες,
πήγανε και τα βάλανε με πάνοπλους αγάδες.
Κρήτες τοποθετήθηκαν εις την Ωραία Πύλη,
για να μην την περάσουνε οι Τουρκαλάδες σκύλοι.
Αντρόπιαστουςκρατήξανε με τόλμη και αντρεία,
τρεις Πύργους απλησίαστους στα βρωμερά θηρία.
Ο Πορθητής τους μήνυσε με του Πασά φιρμάνι,
πως τους τιμά κι αφήνει τους να φύγουν μάνι-μάνι.
Μετά δυο μέρες φύγανε λεύτεροι και γενναίοι,
του Βυζαντίου μαχητές ήσανε τελευταίοι.
Η Πόλη κι α’ σκλαβώθηκε, τα χρόνια κι αν περνούνε,
Κρήτες τη Βασιλεύουσα ποτές δε ν-τη ξεχνούνε.
Αιωνία η μνήμη Αυτών.