Του Μάριου Διονέλλη
Με αδιαφάνεια και χωρίς ουσιαστικό περιβαλλοντικό έλεγχο εξελίσσονται οι σεισμικές έρευνες για υδρογονάνθρακες νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που φέρνει σήμερα στο φως η «Εφ.Συν.» επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες περιβαλλοντικών οργανώσεων. Οπως αποκαλύπτεται, ο υποτιθέμενος περιβαλλοντικός έλεγχος, που πρέπει να συνοδεύει όλη την ερευνητική διαδικασία, έχει ανατεθεί όχι σε κάποιον ανεξάρτητο φορέα αλλά στην ίδια την πετρελαϊκή εταιρεία ExxonMobil.
Τα δεδομένα έχουν ως εξής: η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τις έρευνες και τις εξορύξεις (και η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση) προβλέπει ρητά τη σύσταση «Διακριτής Μονάδας Περιβάλλοντος», η οποία «θα αναλάβει τη μέριμνα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον». Μάλιστα προβλέπεται, η εγκατάσταση στην Κρήτη τοπικού συντονιστή που θα λειτουργεί ως σημείο επαφής με τους τοπικούς παράγοντες, καθώς και η δημιουργία ιστοσελίδας που θα παρέχει στο κοινό ενημέρωση για το έργο. Με δεδομένο ότι οι ηχοβολιστικές έρευνες προκαλούν τεράστιες συνέπειες στη θαλάσσια πανίδα, από την ίδια ΚΥΑ ορίζεται πως θα πρέπει να εξασφαλίζεται επαρκής αριθμός κατάλληλα εκπαιδευμένων παρατηρητών επί του σκάφους των ερευνών για τον εντοπισμό με οπτικά και ακουστικά μέσα θαλάσσιων θηλαστικών και διακοπή των ηχοβολισμών σε περίπτωση προσέγγισής τους. Τέλος, με βάση τον νόμο 4602/2019 προβλέπεται η δημιουργία «Παρατηρητηρίου για το Περιβάλλον και την Ασφάλεια της Ερευνας και της Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων».
Οπως αποκάλυψε η ομάδα Save Greek Seas και κατήγγειλε η Πρωτοβουλία Κρήτης ενάντια στις εξορύξεις, ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου το ερευνητικό πλοίο SANCO SWIFT βρίσκεται στην περιοχή νοτίως της Κρήτης και έχει ήδη ξεκινήσει τις ηχοβολιστικές έρευνες. Ωστόσο, όπως κατήγγειλαν και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF, Greenpeace και το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών «Πέλαγος», οι έρευνες αυτές ξεκίνησαν εν κρυπτώ, χωρίς να δίνονται στοιχεία για τους περιβαλλοντικούς ελέγχους και λίγο πριν από την εκδίκαση της σχετικής προσφυγής στο ΣτΕ.
Για το θέμα η «Εφ.Συν.» απευθύνθηκε στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥΕΠ) ζητώντας συγκεκριμένες πληροφορίες. Στις 5/12 υποβάλαμε ερώτημα για το αν έχει συσταθεί (και πότε) η Διακριτή Μονάδα Περιβάλλοντος, ζητώντας και λίστα με τα μέλη της (επιστημονικά ή άλλα), καθώς και τρόπους επικοινωνίας μαζί τους για την παροχή στοιχείων από τις έρευνές τους.
Με αρκετή καθυστέρηση λάβαμε απάντηση από την υπεύθυνη Τύπου και Επικοινωνίας της ΕΔΕΥΕΠ με την οποία μας πληροφορούσε πως η μονάδα είχε συσταθεί ήδη από τις 5 Οκτωβρίου. Ως προς τη σύνθεσή της δεν πήραμε λίστα ονομάτων αλλά τη σύνθεση των φορέων που τη συναποτελούν. Εκεί με έκπληξη διαβάσαμε πως η… επιτροπή που θα ελέγχει τις έρευνες της ExxonMobil αποτελείται από τρεις φορείς που υπάγονται στην ίδια την ExxonMobil.
Συγκεκριμένα συμμετέχουν: ο σύμβουλος Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Αρχών από το τμήμα Ανάπτυξης Χαρτοφυλακίου της ExxonMobil (Environmental & Regulatory Advisor – ExxonMobil Upstream Portfolio Development), ο διευθυντής επιχειρήσεων Venture του παραρτήματος της ExxonMobil στην Κύπρο (Venture Operations Manager – ExxonMobil Exploration & Production Cyprus) και ο σύμβουλος Λειτουργίας, Ασφάλειας, Υγείας & Περιβάλλοντος, επίσης από το παράτημα της ExxonMobil στην Κύπρο (Operations Integrity / Safety, Security, Health & Environmental Advisor – ExxonMobil Exploration and Production Cyprus).
Ως υπεύθυνος για την επικοινωνία της μονάδας μάς προτάθηκε ο κ. Μιχάλης Μιχαήλ (κατέχει θέση διευθυντή στην ExxonMobil Κύπρου) ενώ ως «σύνδεσμος» της Διακριτής Μονάδας Περιβάλλοντος με την ΕΔΕΥΕΠ μάς προτάθηκε ο υπεύθυνος Περιβαλλοντικών Θεμάτων κ. Σπύρος Σπίνος. Στους δύο αυτούς ανθρώπους η «Εφ.Συν.» απέστειλε ξανά ερωτήματα στις 20/12 (στις διευθύνσεις e-mail που μας υποδείχτηκαν, αλλά και τηλεφωνικά στην ExxonMobil Κύπρου). Ρωτήσαμε ξανά πόσα και ποια είναι (ονομαστικά) τα μέλη της μονάδας που συμμετέχουν στις έρευνες, ειδικά πάνω στο σκάφος, και ποιες οι επιστημονικές τους ιδιότητες, καθώς και ποια είναι τα πρώτα συμπεράσματα από τους ελέγχους στο τρίμηνο που έχει μεσολαβήσει από τις 5 Οκτωβρίου. Σε αυτά τα ερωτήματα μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει την παραμικρή απάντηση.
Την απάντηση της ΕΔΕΥΕΠ θέσαμε υπόψη της Πανελλαδικής Συνέλευσης για την Προστασία της Ελληνικής Τάφρου και της Πρωτοβουλίας Κρήτης ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων. Τα μέλη των συλλογικοτήτων τονίζουν πως κυριολεκτικά «ο λύκος καλείται να φυλάξει τα πρόβατα» και επαναλαμβάνουν το σταθερό αίτημά τους για άμεση ακύρωση του προγράμματος για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Το θέμα της περιβαλλοντικής προστασίας κατά τις έρευνες και τις εξορύξεις είχε θέσει τον περασμένο Νοέμβριο στη Βουλή και ο βουλευτής του ΜέΡΑ25 Κρίτων Αρσένης με τον υφυπουργό Περιβάλλοντος Γιώργο Αμυρά να απαντά τότε πως «θα υπάρξει αυστηρή περιβαλλοντική επιτήρηση» όλων των εργασιών, αφού θα συσταθεί η «Διακριτή Μονάδα Περιβάλλοντος». Μόνο που τότε ο υφυπουργός ξέχασε να αναφέρει από ποιους θα αποτελείται η μονάδα, η οποία όπως αποδεικνύεται είχε ήδη συσταθεί ένα μήνα πριν.
Τέλος, αδιευκρίνιστο παραμένει το αν έχει τοποθετηθεί ειδικός συντονιστής στην Κρήτη και το αν έχει δημιουργηθεί η ειδική ιστοσελίδα για την ενημέρωση του κοινού (όπως προβλέπει η ΚΥΑ), καθώς και αν λειτουργεί το «Παρατηρητήριο για το Περιβάλλον». Επ’ αυτού του τελευταίου, κατά καιρούς έχουν υπάρξει εξαγγελίες για τη συνεργασία της Περιφέρειας Κρήτης με το Ινστιτούτο Πετρελαϊκών Ερευνών που δημιούργησε στα Χανιά το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας. Ωστόσο και εκεί το μοντέλο του λύκου με τα πρόβατα φαίνεται να επαναλαμβάνεται, καθώς όπως έχει παραδεχτεί ο πρόεδρος του ΙΤΕ Νεκτάριος Ταβερναράκης, βασικός υποστηρικτής και χορηγός του ινστιτούτου είναι τα… Ελληνικά Πετρέλαια.