Του Αντώνη Παντινάκη
Έτος – καταστροφή, με την ελπίδα να αποτελέσει την απαρχή για την μεγάλη ανατροπή, αποδείχθηκε το 2019 για το κρητικό ελαιόλαδο. Οι περσινές έντονες βροχοπτώσεις θεωρήθηκαν θείο… σημάδι για τον τοπικό αγροτικό κόσμο: Ελήφθησαν ως “μάννα εξ ουρανού”. Οι παραγωγοί περίμεναν “βεντέμα”, αλλά μάλλον άνοιξαν… βεντέτα με τον δάκο και τις λοιπές ασθένειες των λιόφυτων.
“Όποιος πάει για τα πολλά, χάνει και τα λίγα”, “πήγαν για μαλλί και βγήκαν κουρεμένοι” και ούτω καθεξής. Οι (αρνητικές) παροιμίες επιβεβαιώθηκαν μέχρι της τελευταίας… ρανίδος του ελαιολάδου: Ενός χρυσού, που η λάμψη του άρχισε να ξεφτίζει και οι ποσότητές του να μειώνονται δραματικά.
Υπολογίζεται ότι η παραγωγή εφέτος στην Κρήτη είναι 40%-50%… κάτω! Η οικονομική ζημιά, μαχαιριά κοφτερή και βαθιά: 150 εκατομμύρια ευρώ!
“Να φύγει και να μην ξανάρθει αυτή η χρονιά”, εύχονται με μια φωνή οι Σταύρος Γαβαλάς, Μύρων Χιλετζάκης και Πρίαμος Ιερωνυμάκης, καθώς βρισκόμαστε στις… υπώρειες του 2020, ενός έτους που μοιάζει μ’ ένα απάτητο και δυσθεώρητο βουνό το οποίο καλούνται να ανέβουν οι αγρότες του νησιού. Με κόντρα τον… άνεμο και με τις παγίδες τις οποίες έχει στήσει (με ακρίβεια!) στα κακοτράχαλα μονοπάτια της η Κλιματική Αλλαγή.
Το brand name του νησιού (και του προϊόντος), το πάλαι ποτέ καλογυαλισμένο τρόπαιο – υπερηφάνειας που εκτόξευσε την Κρήτη στην κορυφή της γεύσης και της ποιότητας, τίθεται εν αμφιβόλω: Κι όλοι πασχίζουν πλέον η λίρα να μην αποδειχθεί… κάλπικη!
Η επιβίωση είναι θέμα τιμής και η τιμή θέμα επιβίωσης
Ο πρόεδρος της Ένωσης Ηρακλείου Σταύρος Γαβαλάς, ο αντιπρόεδρος Μύρων Χιλετζάκης και ο επικεφαλής της ομάδας αμπελουργών και ελαιοπαραγωγών Κρήτης Πρίαμος Ιερωνυμάκης κάνουν την ετήσια… απογραφή τους και τα σχέδιά τους, εν αναμονή του 2020: Απ’ τη χρονιά που μας φεύγει ξεκινούν και φθάνουν σ’ αυτή που μας έρχεται – σε όσα αφήνουμε πίσω μας κι όσα είναι μπροστά μας (σ’ ένα το δίχως άλλο νεφελώδες τοπίο).
Η χαρτογράφηση του ζημιογόνου “χθες” φέρνει απογοήτευση, η ανάδευση του αύριο γίνεται… με αισιοδοξία και αποφασιστικότητα!
“Να συνεργαστούμε όλοι”
Εγρήγορση και συνεργασία ζητά ο κ. Σταύρος Γαβαλάς, επωμιζόμενος και το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί: “Εφέτος δεν μπορεί να αλλάξει κάτι προς το καλύτερο. Πρέπει να δούμε από… χθες το αύριο, το πώς δηλαδή θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε καλύτερα το ελαιόλαδο του χρόνου και να καταφέρουμε να βγάλουμε ένα εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδου. Έχουμε όλοι ένα μερίδιο ευθύνης. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να συνεργαστούμε προς όφελος των παραγωγών και του προϊόντος”.
Οι (αμείλικτοι) αριθμοί για τους παραγωγούς, τους τυποποιητές και το ( βιομηχανικό) ελαιόλαδο
Ούτε τα μισά από τα προσδοκώμενα νούμερα δεν μπόρεσαν να “πιάσουν” οι ελαιοπαραγωγοί – πιο εύκολα θα έπιαναν το τζόκερ!
Πάνε οι χρονιές που τα ελαιουργεία έμεναν ανοιχτά και τον Γενάρη! Όσες ελιές δεν πρόλαβε να “ραβδίσει” ο δάκος, τις έριξε κάτω η κακοκαιρία!
Την τραγικότητα της κατάστασης μάς περιέγραψε ο κ. Μύρων Χιλετζάκης, αντιπρόεδρος της ομάδας αμπελουργών – ελαιοπαραγωγών Κρήτης και αντιπρόεδρος της Ένωσης Ηρακλείου.
“Το 2019 ήταν μία από τις δυσκολότερες χρονιές όσον αφορά το κρητικό ελαιόλαδο. Επλήγη το νησί, από τη μία άκρη του ως την άλλη. Το 2019 είχαμε ένα βαρύ χειμώνα. Περιμέναμε μία καλή βεντέμα για όλο το νησί. Κι αυτή η βεντέμα αποδείχθηκε ότι ήταν η χειρότερη των τελευταίων ετών. Η παραγωγή που περιμέναμε εφέτος ήταν στους 80.000 τόνους. Από τους 80.000 τόνους δεν έχουμε παράξει μέχρι και τώρα ούτε… 32.000, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχουμε.
Δυστυχώς ήταν μία από τις χειρότερες χρονιές και ήρθε να συμπληρώσει η κακοκαιρία των τελευταίων ετών, όσον αφορά το χαλάζι που έπληξε τις ελιές που είχαν σωθεί σε διάφορα μέρη του νησιού (όπως τα νότια του νομού Ηρακλείου και η περιοχή των Αρχανών – Αστερουσίων σε κάποια χωριά)”.
Η πρόσφατη χαλαζόπτωση ήταν το κερασάκι στην τούρτα!
Το 90% των ελαιουργείων έχουν κλείσει, που ημερολογιακά ποτέ τέλος Δεκεμβρίου δεν έκλειναν. Πάντα μας έπιαναν και τα δύο έτη ελαιοκομικά · δηλαδή 17-18, 18-19 κλπ.
Δυστυχώς, τα λάδια μας είναι πάρα πολύ κακά. Έχουμε υψηλές οξύτητες. Κι εκτός από τις υψηλές οξύτητες, έχουμε και κάποιες αναλύσεις που δεν είναι καλές. Το λάδι μας δυστυχώς, το 95% είναι βιομηχανικό – για να μην πω το 97%. Έχουμε βιομηχανικό ελαιόλαδο, που είναι τελείως στα αζήτητα! Οι τιμές του κυμαίνονται από 1 ευρώ μέχρι 1,40.
Δυστυχώς, με τις τιμές αυτές ο παραγωγός δεν μπορεί να ανταπεξέλθει και είναι πάρα πολύ δύσκολο για την επόμενη μέρα”.
Οι τυποποιητές και η εμπιστοσύνη στον Υπουργό
Απ’ τους στροβιλισμούς δεν γλυτώνουν ούτε οι τυποποιητές, οι οποίοι ανεβαίνουν τον δικό τους “Γολγοθά”: “Τους τελευταίους μήνες, κοιτούν να φέρουν ελαιόλαδα έξτρα παρθένα από την Πελοπόννησο και με αυτά τα έξτρα παρθένα ελαιόλαδα με μηδαμινές ποσότητες να μπορούν να στηρίξουν τις αγορές, που με κόπο και ιδρώτα τις έστησαν όλα αυτά τα χρόνια”.
Ο κ. Χιλετζάκης επέλεξε να κλείσει αισιόδοξα, έχοντας αμέριστη εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Μάκη Βορίδη: “Πιστεύουμε στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, πιστεύουμε στο λόγο του, πιστεύουμε στην ομάδα εργασίας που έχει στήσει και περιμένουμε άμεσα αποτελέσματα, μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2020”.
“Σημαντικότερο όλων, να μην χάσουμε το brand name της Κρήτης”
Τις προτάσεις – προϋποθέσεις που πρέπει να υπάρξουν για να διασφαλιστεί η “επόμενη μέρα” του κρητικού ελαιολάδου και των παραγωγών, ανέπτυξε ο πρόεδρος της ομάδας αμπελουργών και ελαιοπαραγωγών Κρήτης Πρίαμος Ιερωνυμάκης.
Τα ερευνητικά και τα επιστημονικά μας Ιδρύματα είναι τα οχήματα, τα οποία με την κατάλληλη αξιοποίηση του προσωπικού τους είναι ικανά – κι έχουν όλα τα εφόδια – να γίνουν… οδοστρωτήρες, γκρεμίζοντας τα εμπόδια και τα τείχη που ύψωσε η Κλιματική Αλλαγή! Αλλά και σε ανοιχτή γραμμή με την τοπική κοινωνία και τους αρμόδιους φορείς, να διαφυλαχθεί σαν κόρη… οφθαλμού το όνομα του νησιού!
“Πρέπει να αλλάξει άρδην ο νόμος της δακοκτονίας – κάτι το οποίο το φωνάζουμε χρόνια! Υπάρχει και πρόταση στο Υπουργείο Γεωργίας χρόνια τώρα, η οποία ουδέποτε διαβάστηκε και η οποία πρόταση είναι υγιής και λύνει το πρόβλημα. Ξεκινά από τον έλεγχο των φυτοφαρμάκων με τις δραστικές ουσίες που πρέπει να υπάρχουν μέσα. Έχει να κάνει επίσης με το θέμα της χρηματοδότησης σε ένα κωδικό – και η χρηματοδότηση αυτή να είναι τέτοια ώστε να μην παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα εάν έχουμε περισσότερα ραντίσματα · και εάν δεν υπάρχουν (περισσότερα ραντίσματα) η δακοκτονία να περιορίζεται σε 3-4 ραντίσματα λόγω της χρονιάς, τα χρήματα αυτά να παραμένουν στον κωδικό.
Φυσικά, πρέπει να υπάρχει εποπτεία στους εργολάβους με γεωπόνους οι οποίοι θα βάζουν οι ίδιοι τα φάρμακα.
Τα Ινστιτούτα μας, ακόμη, πρέπει να στελεχωθούν με επιστήμονες ερευνητές. Γιατί είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι το ράντισμα σκοτώνει τα αυγά, αλλά δεν σκοτώνει το δάκο – πρέπει να γνωρίζουμε ακριβώς τις ημερομηνίες.
Χρειάζεται λοιπόν μία συνεργασία, γι’ αυτό και είναι αναγκαία η επιστημονική έρευνα, όχι μόνο στην ελιά, αλλά και στο αμπέλι και στις άλλες καλλιέργειες. Χωρίς την επιστήμη και την έρευνα δεν πάμε πουθενά”.
Η πρότασή μας από πέρυσι, και την προηγούμενη κυβέρνηση, ήταν να δημιουργηθεί ένας φάκελος και λόγω της ξηρασίας αλλά και λόγω της Κλιματικής Αλλαγής. Χαιρόμαστε που ο Υπουργός, ο κ. Βορίδης, ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός φακέλου. Από εκεί και πέρα έχω αναφέρει στον Υπουργό, το ότι αυτό δεν επαρκεί.
Η ζημιά είναι τουλάχιστον πάνω από 150 εκατομμύρια όσον αφορά το θέμα του ελαιολάδου. Ευθύνη φυσικά δεν έχει ο παραγωγός σε αυτό το κομμάτι. Οι ευθύνες έχουν να κάνουν και με την Κλιματική Αλλαγή, και με άλλους παράγοντες – δεν είναι όμως η ώρα να τα αναλύσουμε.
Πρέπει να στηριχθεί οικονομικά ο ελαιοπαραγωγός (ανεξάρτητα εάν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότης) για την νέα καλλιεργητική περίοδο, για να παράξει λάδι, για να μπορέσει να καλλιεργήσει. Δεν είναι μόνο το θέμα της επιβίωσης.
Διότι, το σημαντικότερο από όλα είναι να μην χάσουμε το brand name της Κρήτης. Έχουν βγει ποιοτικά λάδια, δεν είναι όλα ακατάλληλα.
Ένα σημαντικό ρόλο παίζουν και οι άνθρωποι που τυποποιούν το προϊόν. Πρέπει να στηριχθούν κι αυτοί και να υπάρξει ένας έλεγχος, ότι δεν θα φύγει λάδι υποβαθμισμένο. Γιατί δεν πρέπει να χάσουμε με τίποτα την ποιότητά μας και το όνομά μας σαν Κρήτη.
Η επόμενη χρονιά πρέπει να μας βρει και με παραγωγή καλή κι επίσης να μην χάσουμε το ανθρώπινο δυναμικό μας. Πρέπει να υπάρξει το κίνητρο για να συνεχίσει να παράγει”.