Κρίσιμα ερωτήματα για τα πορτοκάλια της Κρήτης

Παρέμβαση του Λευτέρη Ντουντουνάκη*

Για μια ικανοποιητική χρονιά στα πορτοκάλια κάνουν λόγο φέτος οι παραγωγοί (και οι έμποροι) στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι τιμές παραγωγού των πορτοκαλιών είναι καλύτερες από τις περυσινές, ενώ η μειωμένη ζήτηση στην εσωτερική αγορά αντισταθμίζεται τελικά από την ελαφρά μειωμένη παραγωγή (900.00 τόνοι) και τις αυξημένες εξαγωγές (κατά 5-10%) του προϊόντος.

Δυστυχώς όμως στη Κρήτη, ούτε η χρονιά κρίνεται ικανοποιητική, ούτε η κατάσταση στο χώρο της εμπορίας και διακίνησης πορτοκαλιών βελτιώθηκε. Αντίθετα ισχύει το κάθε πέρσι και καλύτερα.

Αυτό δημιουργεί μια σειρά από σοβαρά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν και να δοθούν έγκαιρα λύσεις πριν εγκαταλειφθεί η καλλιέργεια:

1. Γιατί ενώ φέτος στα πορτοκάλια μέρλιν στην Αργολίδα, τη Λακωνία και την Άρτα η τιμή παραγωγού είναι 2-3 λεπτά/κιλό περισσότερο από πέρυσι, στα Χανιά – με μικρή παραγωγή φέτος – παραμένει η ίδια; Γιατί ενώ φέτος στα πορτοκάλια η τιμή παραγωγού στη Κρήτη είναι 8-10 λεπτά/κιλό στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι 14-16 λεπτά/κιλό;
2. Γιατί ενώ στη Πελοπόννησο και την Άρτα εξάγεται το 50% της παραγωγής πορτοκαλιών στα Χανιά εξάγεται μόνο το 2 – 3% της παραγωγής; Γιατί η συμμετοχή της Κρήτης στα εξαγόμενα πορτοκάλια (450.000 τόνοι το χρόνο) είναι μόνο 1.200-1.500 τόνοι το χρόνο;
3. Γιατί ενώ στη Πελοπόννησο πωλείται το 80% της ηρτημένης παραγωγής στη Κρήτη πωλείται μόνο το 50%, ενώ το άλλο 50% είτε πέφτει και σαπίζει λόγω καθυστερημένης συγκομιδής, είτε θεωρείται μη εμπορεύσιμο; Γιατί στην άλλη Ελλάδα έχει ήδη συγκομιστεί το 65 – 70% της παραγωγής, ενώ στη Κρήτη έχει συγκομιστεί μόνο το 25%; Γιατί δεν βρίσκουν σταθερά δίκτυα πώλησης τα κρητικά πορτοκάλια; Μήπως χρειαζόμαστε νέους, μορφωμένους, πιο ικανούς, και «θαρραλέους» εμπόρους;
4. Γιατί ενώ οι έμποροι της Κρήτης παραδίδουν πορτοκάλια στις αλυσίδες Σ-Μ της Θεσσαλονίκης με 50-60 λεπτά/κιλό, οι καταναλωτές αγοράζουν με 1,10-1,20 ευρώ/κιλό; Τι κάνει η πολιτεία και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της με τα καρτέλ εμπόρων και μεταποιητών του αγροτικού χώρου, οι οποίοι δεκαετίες τώρα, με εναρμονισμένες πρακτικές και ελληνοποιήσεις, αισχροκερδούν θίγοντας καίρια τα συμφέροντα των παραγωγών; Ως πότε η αγορά θα λειτουργεί χωρίς αρχές και κανόνες;
5. Γιατί ενώ τα πορτοκάλια πληρώνονται στο παραγωγό 7-11 λεπτά/κιλό τα τελευταία χρόνια, κάποιοι έμποροι – με την ανοχή της ΔΟΥ Χανίων – εκδίδουν τιμολόγια με διπλάσιες και τριπλάσιες τιμές ανά κιλό, μειώνοντας βέβαια ανάλογα τις αναγραφόμενες ποσότητες ; Εφαρμόζεται σωστά η εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία στα συσκευαστήρια;
6. Γιατί δεν υπάρχει πιστοποιημένο, υγιές και άνοσο πολλαπλασιαστικό υλικό για τα εσπεριδοειδή; Γιατί δεν γίνεται εφαρμοσμένη έρευνα για νέες ποικιλίες και υποκείμενα; Θα γίνει επιστημονική αναδιάρθρωση καλλιεργειών και από ποιους; Αρκούν όσα κάνουμε για την ίωση «τριστέτσα»; Γιατί δεν ενσωματώνεται η επιστημονική γνώση και η καινοτομία στη παραγωγική διαδικασία; Γιατί δεν εφαρμόζεται ο θεσμός των γεωργικών συμβούλων και η συνταγογράφηση των φυτοπροστατευτικών ουσιών;
7. Πότε περιμένουμε για να βελτιώσουμε τη ποιότητα, τη παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την εξωστρέφεια και προστιθέμενη αξία των κρητικών εσπεριδοειδών; Δεν βλέπουμε ότι χάνουμε συνέχεια αγορές χωρίς να ανοίγουμε νέες; Μας αρέσει που είμαστε «συμπληρωματικοί παίκτες» στην αγορά;
8. Που βρίσκεται το θέμα της μετεγκατάστασης και του εκσυγχρονισμού της ΒΙΟΧΥΜ των Χανιωτών παραγωγών; Γιατί υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στις πληρωμές των παραγωγών; Γιατί δεν εκμεταλλευόμαστε όλα τα υποπροϊόντα της χυμοποίησης; Γιατί δεν κάνουμε βιολογικά τουλάχιστον τα «ξινά» πορτοκάλια και δεν παράγουμε (φρέσκους) βιολογικούς χυμούς ΒΙΟΧΥΜ; Γιατί κατάργησαν την ενίσχυση στα βιολογικά εσπεριδοειδή;
9. Γιατί δεν προσαρμοζόμαστε στις απαιτήσεις της αγοράς οπωροκηπευτικών ως προς τις ποικιλίες, τη πιστοποίηση και την ιχνηλασιμότητα; Γιατί δεν κάνουμε σοβαρή έρευνα αγοράς; Πότε θα καταλάβουμε ότι η πιστοποίηση των προϊόντων είναι δρόμος χωρίς επιστροφή; Γιατί δεν μειώνεται το κόστος πιστοποίησης;
10. Γιατί δεν διαφημίζουμε τη διαφορετικότητα των κρητικών πορτοκαλιών, την αξεπέραστη γεύση τους, την υψηλότερη ποιότητα και διατροφική τους αξία (30-40% περισσότερη βιταμίνη C) κυρίως λόγω του νησιωτικού χαρακτήρα, της μεγαλύτερης ηλιοφάνειας, της ποιότητας του νερού άρδευσης και του καθαρού περιβάλλοντος του νησιού μας;
11. Γιατί δεν στηρίζουν το εισόδημα των παραγωγών οι 2 Ομάδες Παραγωγών εσπεριδοειδών; Πότε θα αποκτήσουν ενεργά μέλη, οργάνωση, συνέπεια και επαγγελματισμό; Ποιος – παρά τη θέληση των παραγωγών – «τορπιλίζει» τα τελευταία 2-3 χρόνια την αναγκαία συνένωση και ισχυροποίηση τους; Εμπορεύονται πορτοκάλια, όπως προβλέπει ο νόμος, και οι δύο Ο.Π.; Πότε θα εφαρμοστεί ο ν. 4015/2011 για την αναδιάρθρωση του συνεταιριστικού κινήματος;
12. Τι κάνει η πολιτεία ώστε να αντιμετωπιστεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση αυθαιρεσίας στις πληρωμές των παραγωγών (χιλιάδες ακάλυπτες επιταγές, εμπόριο χωρίς χρήματα…); Τι γίνεται με το Μητρώο Εμπόρων Οπωρ/πευτικών και την Εγγυητική Επιστολή των Εμπόρων; Γιατί δεν προωθείται η συμβολαιακή γεωργία και το απευθείας εμπόριο παραγωγών και καταναλωτών;
13. Τι θα γίνει με τις νέες παράλογες φορολογικές επιβαρύνσεις των παραγωγών; Γιατί πρέπει να φορολογηθεί η αγροτική γη που είναι εργαλείο δουλειάς; Γιατί μειώθηκε από 11% σε 6% η επιστροφή ΦΠΑ; Γιατί δεν μειώνεται το κόστος των εισροών; Γιατί να είναι υποχρεωτική και ακριβή η ασφάλιση στον ΕΛΓΑ; Γιατί ξεπουλήθηκε η ΑΤΕ;
14. Υπάρχει η κατάλληλη προετοιμασία από όλους ώστε αυτή τη φορά τα χρήματα από τη Νέα ΚΑΠ (2014-2020) να πιάσουν τόπο; Έχουμε επεξεργαστεί θέσεις και προτάσεις; Θα αλλάξει επιτέλους η καταστροφική απόφαση του ΥΠΑΑΤ, της πλήρους αποδέσμευσης των ενισχύσεων στα εσπεριδοειδή προς χυμοποίηση, από τη παραγωγή;
15. Σε τι ωφελεί ο πολυδιαφημισμένος περιφερειακός στρατηγικός σχεδιασμός της Κρήτης, τους πορτοκαλοπαραγωγούς; Γιατί παραμένει ζητούμενο η διασύνδεση πρωτογενή τομέα και τουρισμού; Που είναι οι ενδιαφερόμενοι έμποροι από τη Ρωσία, την Ουκρανία και τις Αραβικές Χώρες; Έχουμε βάλλει τα κατάλληλα πρόσωπα στις θέσεις ευθύνης του πρωτογενή τομέα στη Κρήτη; Γιατί αδρανούν και ανέχονται αυτή τη κατάσταση η Περιφέρεια Κρήτης, οι βουλευτές και οι Δήμοι Χανίων και Πλατανιά;

Δυστυχώς οι αρμόδιοι να απαντήσουν και να δώσουν λύσεις στα παραπάνω προβλήματα συστηματικά κωφεύουν. Διότι πιστεύουν ότι ανέξοδα, με παραπληροφόρηση, ψεύτικες υποσχέσεις, διασπαστικές τακτικές, επικοινωνιακά παιγνίδια (βαφτίζοντας τα κουκιά κρέας) και στο τέλος με τα ΜΑΤ, μπορούν να μακροημερεύσουν. Κρίμα γιατί δεν πουλάνε πια ούτε τα καλάθια των περιφερειών, ούτε οι πρόσφατες θεματικές ομάδες αγροτικού στρατηγικού σχεδιασμού του ΥΠΑΑΤ. Κρίμα γιατί έτσι εξαναγκάζουν τους αξιοπρεπείς αλλά αγανακτισμένους παραγωγούς (που δεν έχουν πλέον τίποτα να χάσουν) να αναζητήσουν λύση στα προβλήματα τους, στους δρόμους της συναδέλφωσης και της αλληλεγγύης και στα μπλόκα του αγώνα.

*ο κ. Ντουντουνάκης Λευτέρης, είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου Γεωπόνων Χανίων, Γενικός Γραμματέας του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κρήτης, Σύμβουλος του Αντιπεριφερειάρχη Χανίων και παραγωγός εσπεριδοειδών, ελαιολάδου και αβοκάντο