Γράφει ο Αντώνης Χαρχαλάκης
Ότι κι αν γράψω, ότι κι αν πω για το βιβλίο τούτο,
θαρρώ πως θα ‘ναι φτωχικό, μπροστά σε τόσο πλούτο!
Με τη ρίμα μου αυτή, προϊδεάζω για την ποιότητα και την αξία του παραπάνω βιβλίου, που μου ‘καμε την τιμή να μου δωρίσει ο συγγραφέας και εξαίρετος φίλος. Με το ανεπίληπτο όνομα και την υπέροχη φαμίλια. Ο κομψοτέχνης της οργανοποιίας, ο άξιος παιγνιώτης του βιολιού, ο άξιος σμιλευτής της Μαντινάδας και του πεζού λόγου. Διαβάζοντας τα πεζά του κείμενα, το πήγαινα από το θαυμασμό στη συγκίνηση, μια που τα παιδικά μου βιώματα αναδύονταν από αυτά τα κείμενα! Όσο για τις μαντινάδες του , τις πολλές και όμορφες, δείχνουν το γνήσιο ποιητικό του ταλέντο και αναδίνουν το υπέροχο άρωμα της λαϊκής ψυχής! Που η πολυεπίπεδη κρίση, δεν την επηρεάζει. Δείτε δυό – τρεις, από τις αναρίθμητες:
«Δε θα ‘θελα τέτοιες στιγμές να τις αναθυμούμαι/ μα τσοι νεκρούς μας χρέος μας είναι να μην ξεχνούμε». Δηλαδή τις στιγμές εκτελέσεων. Συγκαιρινός πολίτης όμως, δείχνει την νέα «ειρηνική» κατοχή του λαού μας: «Άστεγοι ανθρώποι κι άνεργοι στην πείνα εξαντλημένοι/ εις τα παγκάκια βρίσκονται ξάπλα και πεθαμένοι».
Ατέλειωτος ποιητικός τοπικός πλούτος, που θα τον απολαύσετε όσοι προμηθευτείτε αυτό το βιβλίο – θησαύρισμα μνήμης και ιστορίας! Που στέλνει το μήνυμα: «ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ!». Ας αφήσουν οι εκάστοτε ισχυροί τους λαούς να τακτοποιήσουν τα του οίκου τους κι όχι να επεμβαίνουν πότε στην Κορέα, το Βιετνάμ, τα Βαλκάνια και όπου αλλού! Όπως λέει κιόλας στην Τρίτη σελίδα «Όσο κι αν θες απ’ τη ζωή πολλά να λησμονήσεις / θέλεις δε θέλεις μένουνε χιλιάδες αναμνήσεις». Αυτή η ρίμα του, ας λειτουργήσει σαν παρακαταθήκη για τους επιγενόμενους, που δεν μαθαίνουν την ιστορία μας – κυρίως την πρόσφατη – μα που έτσι συμφέρει κάποιους…
Ο πεζός λόγος, προκαλεί μεγάλη συγκίνηση στα παιδιά και τους ενήλικες, που έζησαν στην ζοφερή εκείνη εποχή. Με τις στερήσεις, την πείνα, την έγνοια των μεγάλων να τα θρέψουν και κυρίως με το φόβο… Που τον έσπερναν καταρχήν τα Ιταλικά βομβαρδιστικά πάνω και γύρω από την πόλη μας και εν συνεχεία τα Γερμανικά «στούκας». Ο συγγραφέας παιδί τότε, όπως κι εγώ μικρότερός του, έζησε και περιγράφει μα πολύ ζωντάνια όλη αυτή την αγριότητα. Δείχνει την πείνα, μα και την παλληκαριά του πληθυσμού, ανδρών – γυναικών. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του για το λοχία, που όταν πέσανε οι Χιτλερικοί ταμπουρώθηκε και συνέχισε να τους πολεμά μέχρι που αιχμαλωτίστηκε. Και σαν απάντηση στο Γερμ. Διοικητή είπε: «Όταν ορκίστηκα σαν Έλληνας στρατιώτης, είχα πάρει αυτό τον όρκο». Φυσικά ο Ούνος τον εκτέλεσε. Δεν εκτιμούσαν την γνήσια παλληκαριά…
Μας εξιστορεί ο συγγραφέας την τότε Γερμανική υπεροπλία, που γονάτισε όλη την Ευρώπη, μα τελευταία όμως την λεβεντογέννα Κρήτη! Κάτι που αποτελεί αιώνιο τίτλο τιμής και ανδρείας για τους πατεράδες μας. Τους στερημένους, μα και υπονομευμένους από το Γερμανό φίλο καθεστώς του Μεταξά.
Όμως η Μάχη της Κρήτης έδειξε πως σε στιγμές υψίστου κινδύνου, επαληθεύεται αυτό που είπε ο βιβλικός Σαμψών: «Αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων»! Στις περιγραφές του κορυφαίου αυτού γεγονότος, ζωντανεύει με επικό ύφος τι θυσίες ντόπιων που στάθηκαν αγέρωχοι και θάφτηκαν, συχνά «άψαλτοι και αλειτούργητοι» στα χώματά μας… Περιγράφει την γιγαντομαχία του Γαλατά, όπως μπορούσε να τη δει από τα Κεραμειανά υψώματα, καθώς και τους βομβαρδισμούς στην «αεροκαθίστρα» του Μάλεμε. Και τον ηρωικό αγώνα ντόπιων – ξένων, αν και ο Μεταξάς είχε μαζέψει σκόπιμα τα όπλα!
Μιλάει για τη Μάχη του Γαλατά, που κόβει την ανάσα, παρά τον ελλιπή οπλισμό των ντόπιων. Παρά την τρομερή υπεροχή της Γερμαν. Αεροπορίας και την πλημμυρίδα των επίγειων δυνάμεων του Χίτλερ. Ο απολογισμός αυτής της τιτανομαχίας ήταν τρομερός. Ο Τσόρτσιλ τους ανέβασε σε 15.000 κι ένας στρατηγός σε 19-20 χιλιάδες. Ειδικά οι ελληνικές απώλειες ήταν 4.250 νεκροί και τραυματίες και 5.000 αιχμάλωτοι. Καταστράφηκαν επίσης 17.000 σπίτια. Όσο για τα αντίποινα των Γερμανών, στον ντόπιο πληθυσμό, ήταν τρομερά. Θα ήθελα πολλές ακόμη σελίδες για την μονολεκτική τους έστω αναφορά! Όμως το μεγαλείο του Κρητικού λαού φάνηκε στα μετέπειτα χρόνια της κατοχής: έκρυψε – φιλοξένησε – φυγάδευσε τους διασκορπισμένους Εγγλέζους και Νεοζηλανδούς, όμως πρόσφερε και ιατρικές υπηρεσίες, από γυναίκες – άντρες, που δεν είχαν την παραμικρή σχέση με την ιατρική!!! Και ο γράφων την παρούσα κριτική, δοκίμασα όλα αυτά μα και την τρομερή κατοχική πείνα!
Μιλάει επίσης ο άξιος συγγραφέας, για τη Ρωσική επίθεση, με τις μνημειώδεις μάχες, τον πνιγμό του «ΤΑΝΑΪΣ», την Εθνική Αντίσταση, τη Μάχη της Παναγίας που οι νεκροί της τιμώνται με το απέριττο μνημείο. Παραθέτει επίσης ονομαστικό κατάλογο των εκτελεσθέντων στα Περιβόλια και μιλάει για το τέλος του πολέμου, που αντί να στεγνώσουν τα δάκρυα, άνοιξε νέους πολέμους σ’ όλη τη γη ο Αμερικάνικος ιμπεριαλισμός! Γνωστά η Κορέα, το Βιετνάμ, Ιράκ, Αφγανιστάν, Βοσνία –Ερζεγοβίνη.
Το βιβλίο περιέχει αρκετό φωτογραφικό υλικό με θύματα ξένους – ντόπιους. Κλείνοντας, θέλω να εκφράσω το θαυμασμό μου γι’ αυτό τον αυτοδίδακτο συγγραφέα και ποιητή!! Που βίωσε κι αυτός την τραγωδία της γενιάς μας και την καταθέτει σαν πιστοποίηση της γενναιότητας και της αντοχής του Κρητικού λαού. Μα και σαν τιμητική αναφορά στους ξένους που πολέμησαν και μάτωσαν σ’ αυτά τα χώματα. Εύχομαι στον φίλο Γιώργη Σταματάκη υγεία, μακροημέρευση και πάντα να ‘ναι άξιος, για προσφορά σε μας και στα παιδιά μας!!!