Οι αναρτήσεις του αναπληρωτή υπουργού Υγείας, Παύλου Πολάκη, κυριάρχησαν στην προεκλογική αντιπαράθεση των τελευταίων ηµερών, πυροδοτώντας πολιτικές εξελίξεις. Ταυτοχρόνως, όµως, αναδείχθηκε και η αναγκαιότητα ενός ουσιαστικού διαλόγου για τα ζητήµατα που σχετίζονται µε τα δικαιώµατα των αναπήρων, θέµα που αποτελεί σηµαντική πρόκληση για την κοινωνία µας.
Σε αυτή την ανάγκη επιχειρεί να ανταποκριθεί το «Εθνος», φιλοξενώντας τις απόψεις δύο υποψηφίων των µεγαλύτερων κοµµάτων για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που δραστηριοποιούνται στον χώρο των ατόµων µε αναπηρία: του Αντώνη Ρέλλα που κατέρχεται µε το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ και του Στέλιου Κυµπουρόπουλου που συµµετέχει στην ευρωλίστα της Νέας ∆ηµοκρατίας. Και οι δύο απαντούν στα ίδια ερωτήµατα
Οι 4 ερωτήσεις που έθεσε το «’Εθνος»
- Εκτός από ζήτηµα κοινωνικής πολιτικής, η υπόθεση των αναπήρων είναι και ζήτηµα δηµοκρατίας;
- Ποια είναι, κατά τη γνώµη σας, η πλέον άµεση προσθήκη που πρέπει να υπάρξει στο υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο για τα ανάπηρα άτοµα;
- Υπάρχει σήµερα «ευρωπαϊκό κεκτηµένο» για τα ζητήµατα των αναπήρων; Απαιτούνται αλλαγές σε επίπεδο ευρωπαϊκών πολιτικών;
- Πώς θα χαρακτηρίζατε την ελληνική κοινωνία και τη στάση της απέναντι σε ζητήµατα αναπηριών;
Στέλιος Κυμπουρόπουλος: Υπάρχουν τεράστια περιθώρια για να αναπτυχθούν κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές
1 Είναι ζήτημα δημοκρατίας, αλλά πρωταρχικά είναι ζήτημα ισονομίας και δικαιοσύνης. Η άρνηση σε χιλιάδες πολίτες του δικαιώματος να εκπαιδευτούν ανάλογα με τις ικανότητές τους, να εργαστούν, να κινηθούν χωρίς δυσκολίες, τους στερεί τα δικαιώματά τους, τους περιορίζει. Αυτό είναι απαράδεκτο σε κάθε χώρα, πολύ περισσότερο σε μια χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία έχει πρόσβαση σε πόρους και έχει την αναγκαία νομοθεσία, αλλά δεν την εφαρμόζει.
2 Η πιο επιβεβλημένη και άμεση προσθήκη που χρειάζεται είναι αυτή της αναδιάρθρωσης των επιτροπών ΚΕΠΑ και η αναγνώριση του επαγγέλματος του προσωπικού βοηθού για τα άτομα με αναπηρία. Πρόκειται για αυτονόητες αλλαγές, αλλά απόλυτα επιβεβλημένες. Δεν μπορούν τα άτομα με αναπηρία να αναμένουν για τόσο μεγάλα διαστήματα να κριθούν από τις επιτροπές. Είναι παράλογο να μην υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για τη στήριξη της ανεξάρτητης διαβίωσης με τον προσωπικό βοηθό, που επιχορηγείται από το κράτος, και να μην παρέχεται καμία ουσιαστική κρατική παροχή προσανατολισμένη σε αυτή την κατεύθυνση, παρόλο που η χώρα μας επικύρωσε το αντίστοιχο άρθρο της Σύμβασης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
3 Δυστυχώς μέχρι τώρα δεν έχει διαμορφωθεί στο πλαίσιο της Ενωσης κάποιο κοινό «ευρωπαϊκό κεκτημένο» για τα ΑμεΑ, κάθε κράτος-μέλος έχει αναπτύξει το δικό του πλαίσιο και τις δικές του εθνικές νομοθεσίες, οι οποίες δεν είναι ταυτόσημες μεταξύ τους. Η μόνη κοινή ευρωπαϊκή δράση είναι αυτή της Κάρτας Στάθμευσης ΑμεΑ. Υφίσταται λοιπόν τεράστιο περιθώριο για τη διαμόρφωση και την ανάπτυξη κοινών ευρωπαϊκών πολιτικών, ώστε να επέλθει και σε αυτό το σημείο η επιθυμητή σύγκλιση. Πρέπει η Ενωση να εντοπίσει τις καλές πρακτικές που ακολουθούνται από τα κράτη-μέλη για τα ΑμεΑ και να διαμορφώσει την κοινή της πρότυπη στρατηγική. Δυστυχώς όμως αυτό δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο ότι θα γίνει, καθώς η μέχρι τώρα ασυνέπεια των ευρωβουλευτών μελών του Ευρωκοινοβουλίου θέτει σε κίνδυνο τη διατήρηση της Ενδιάμεσης Επιτροπής για τα άτομα με αναπηρία και στη νέα Σύνοδο.
4 Οι τάσεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στα άτομα με αναπηρία με την πάροδο των ετών έχουν αλλάξει και η αλλαγή αυτή έχει θετικό πρόσημο και σταδιακά προσεγγίζει τα πρότυπα της Ευρώπης, αλλά έχουν ακόμα να γίνουν πολλά. Η συνέχιση της αλλαγής θα επέλθει με την προαγωγή της κατάλληλης παιδείας, με την αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων, την ενημέρωση και την αλλαγή του φυσικού και τεχνικού περιβάλλοντος των ατόμων με αναπηρία. Τα άτομα με αναπηρία πρέπει να συμμετάσχουν στο κοινωνικό πεδίο ώστε να γίνει κατανοητή η πλήρης ζωτικότητα και ικανότητά τους να προσφέρουν και να δημιουργήσουν.
Αντώνης Ρέλλας: Αν δεν έχουμε μαζί μας την κοινωνία, καμία ευρωπαϊκή οδηγία δεν μπορεί να φέρει αλλαγή
1 Το ζήτημα της αναπηρίας είναι ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα και μόνο ως τέτοιο οφείλουν να το αντιμετωπίσουν η κοινωνία και η πολιτεία. Για πολλά χρόνια οι ανάπηροι στον καπιταλισμό αντιμετωπίστηκαν ως ατομικά και ιατρικά περιστατικά. Η ιατρική επιστήμη κυριάρχησε επί των αναπήρων και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να θεωρεί η κοινωνία ότι τα ανάπηρα άτομα έχουν κάτι στραβό που πρέπει να διορθωθεί. Εμείς όμως οι ανάπηροι επιμένουμε ότι αυτό που οφείλει να συμβεί είναι η προσαρμογή της κοινωνίας στις ανάγκες μας και η άνευ όρων συμμετοχή μας στην ανεμπόδιστη άσκηση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
2 Πώς θα μπορούσα να επιλέξω μια προσθήκη για ένα ζήτημα που αφορά την πιο πολυπληθή ομάδα στην κοινωνία μας; Τα ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητα ατόμων με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές και αισθητηριακές βλάβες χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Πρακτική εφαρμογή της σύμβασης των δικαιωμάτων των αναπήρων, άρση των εμποδίων στο δομημένο περιβάλλον, ουσιαστική πρόσβαση στην Παιδεία, στον Πολιτισμό, στην Υγεία και την εργασία. Τα ζητήματα της έγκαιρης παρέμβασης, της ολιστικής διαβίωσης και της αποϊδρυματοποίησης θαρρώ πως αποτελούν ζητήματα απόλυτης προτεραιότητας.
3 Υπάρχει και παγκόσμιο κεκτημένο για τα ζητήματα των αναπήρων. Γιατί η σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία θεωρητικά καλύπτει σχεδόν όλο το εύρος των διεκδικήσεών μας. Το θέμα είναι πάντα αν τα κεκτημένα υλοποιούνται στην πράξη και εκεί πρέπει να δίνουμε τις μάχες. Υπάρχουν ευρωπαϊκές πολιτικές για τους ανθρώπους με βλάβη που εκκινούν από τις αξίες που ορίζονται στη Σύμβαση και από τους ακαδημαϊκούς/ακτιβιστές της αναπηρίας και μάλιστα κάποιες πολύ προωθημένες, που διευρύνουν το πεδίο άσκησης των δικαιωμάτων μας. Θα πρέπει όμως πλέον να συμπεριλάβουν επικοινωνιακές πρακτικές και εργαλεία που θα εστιάζουν στην άρση του στίγματος της βλάβης από την κοινωνία. Γιατί αν δεν έχουμε μαζί μας την κοινωνία, καμία ευρωπαϊκή οδηγία από μόνη της δεν μπορεί να φέρει την αλλαγή.
4 Η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει την αναπηρία ως προσωπική τραγωδία. Θεωρεί ότι ο «όρθιος» άνθρωπος είναι και ευτυχισμένος άνθρωπος. Η «παρέκκλιση» των αναπήρων από τα κυρίαρχα κανονιστικά πρότυπα συνιστά μία από τις αιτίες για την κοινωνική μας περιθωριοποίηση και τη συρρίκνωση της ανθρώπινης ιδιότητάς μας. Μαθαίνουμε από παιδιά ότι συγκεκριμένες ιδιότητες, όπως η «αρτιμέλεια», η καλή εμφάνιση, η υψηλή νοημοσύνη και η καθαρή ομιλία είναι πολύτιμες και προσδιορίζουν άτομα με υψηλή κοινωνική υπόσταση, ενώ άλλες στιγματίζονται, υποβιβάζονται, γελοιοποιούνται και προκαλούν τον φόβο και την απαξίωση. Είναι αυτονόητο ότι υπάρχει η βιολογική όψη της αναπηρίας, την οποία κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Ομως ζούμε ακόμα σε εποχές που η διαφορετικότητα περιθωριοποιείται και δυστυχώς επικρατεί η αντίληψη ότι τα όρια των δυνατοτήτων μας, οι όροι της συμμετοχής μας υποκαθορίζονται από τη βλάβη μας.
Οι λειτουργικοί μας περιορισμοί είναι και η πηγή των δυσκολιών που αντιμετωπίζουμε. Οι επιπτώσεις τέτοιων αντιλήψεων καταλήγουν σε διαχωρισμό και απομόνωση και ενδυναμώνουν τις αρνητικές στάσεις. Η αποδοχή της διαφορετικότητας αποτελεί τη βαθύτερη ουσία της ανθρώπινης προοδευτικής σκέψης. Ο/η άνθρωπος δεν είναι «τέλειος», ούτε η αξίωση και η επιβολή της τελειότητας/ομοιομορφίας είναι ο επί της γης προορισμός του. Μην ξεχνάμε πως τα αντίθετά τους έχουν εγγραφεί στην ανθρώπινη ιστορία ως τα αρχέτυπα του φασισμού. Η κοινωνία μας είναι μισαναπηρική και η ανατροπή αυτών των αντιλήψεων αποτελεί για εμένα εδώ και χρόνια κίνητρο και οδηγό της δράσης μου.