Κυνική η σύμβουλος του Ύπατου Εκπροσώπου της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Ζοσέπ Μπορέλ, Νάταλι Τότσι, δηλώνει: «Ξεχάστε τις κυρώσεις! Δεν είναι αυτός ο τρόπος να ασκηθεί επιρροή επί της Τουρκίας» και προσθέτει ότι θα εκπλαγεί ιδιαιτέρως αν υπάρξει πολιτική συμφωνία για κάτι τέτοιο στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής!
Όπως γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος στην Καθημερινή η διευθύντρια του ιταλικού ινστιτούτου IAI χαρακτήρισε «επικίνδυνη ψευδαίσθηση» την ιδέα που έχει δημιουργηθεί στην Ελλάδα και την Κύπρο ότι «υπάρχει ένας μεγάλος αδελφός εκεί έξω – είτε είναι οι ΗΠΑ, είτε η Γαλλία, είτε η Ευρωπαϊκή Ένωση – που θα παρέμβει και θα υπερασπιστεί τα ελληνικά και τα κυπριακά συμφέροντα. Αυτή η ψευδαίσθηση είναι που αποτρέπει τις χώρες αυτές από τη συνειδητοποίηση ότι η μόνη λύση που μπορεί να προκύψει είναι μεταξύ των μερών που εμπλέκονται [στη διένεξη]». Αυτό που χρειάζεται, τόνισε η σύμβουλος του κ. Μπορέλ, είναι «ένα πραγματικό reset των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας», μέσω του εκσυγχρονισμού της Τελωνειακής Ένωσης – τον οποίο «αρνείται η Ε.Ε.».
Στην ίδια εκδήλωση, την οποία συντόνισε ο επικεφαλής του γραφείου Βρυξελλών του GMFUS Ίαν Λέσερ, ο Μάικλ Λι (SAIS/Johns Hopkins, Bruegel) εξέφρασε κι αυτός σκεπτικισμό για το κατά πόσο οι κυρώσεις ή η προβολή ναυτικής ισχύος μπορούν να συμβάλλουν στην αποκλιμάκωση της έντασης. Σημείωσε ωστόσο ότι η Ε.Ε., ως ένας παίκτης ήπιας ισχύος, «δεν έχει πολλά εργαλεία», ότι «οι κυρώσεις είναι ένα από αυτά» – και ότι η απειλή επιβολής τους ίσως είναι αποτελεσματική. Ο κ. Λι είπε επίσης ότι δεν πιστεύει ότι το Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη μπορεί να επιλύσει τις διαφορές των δύο χωρών σχετικά με την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, καθώς οι ερμηνείες τους των σχετικών διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου απέχουν τόσο πολύ μεταξύ τους. «Μόνο οι διμερείς διαπραγματεύσεις μπορούν να οδηγήσουν σε επίλυση του αδιεξόδου», σύμφωνα με την εκτίμησή του. Οι χώρες της περιοχής «έχουν δείξει στο παρελθόν διάθεση να συνομιλήσουν – αρκεί να μην είναι με το πιστόλι στον κρόταφο», συμπλήρωσε με νόημα.
Με τη σειρά του, ο Γκέραλντ Κνάους, γνωστός ως αρχιτέκτονας της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016, χαρακτήρισε τη συγκεκριμένη συμφωνία «νεκρή». Πρόσθεσε ότι η «ωμή» αντίδραση – με την «αναστολή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας» – της Ελλάδας στην «κυνική» απόπειρα του Ρ. Τ. Ερντογάν να «εργαλειοποιήσει» το μεταναστευτικό το Μάρτιο απέδειξε ότι η Τουρκία δεν μπορεί, στην πράξη, να εκβιάσει την Ελλάδα στο μέτωπο αυτό. Ήταν ένα «καταστροφικό λάθος» του Τούρκου προέδρου, σύμφωνα με τον κ. Κνάους. Ο ιδρυτής του European Stability Initiative είπε ότι είναι επείγον, ειδικά για την Αθήνα, να υπάρξει μία νέα συνεννόηση μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας για τη διαχείριση του τεράστιου πληθυσμού προσφύγων (5% του τουρκικού πληθυσμού) που βρίσκεται σε τουρκικό έδαφος. «Αυτό είναι προτεραιότητα για την Ελλάδα. Αν η ελληνική πλευρά σταματήσει να φοβάται μία επανάληψη μίας τέτοιας απόπειρας μαζικής εισόδου ενορχηστρωμένης από την Τουρκία, τότε θα μειωθεί σημαντικά η νευρικότητα στην Αθήνα», είπε.
Κανείς από τους ομιλητές δεν φάνηκε αισιόδοξος πάντως ότι μεσοπρόθεσμα μπορούν οι ελληνοτουρκικές επαφές να οδηγήσουν σε κάποια ουσιώδη πρόοδο.