Σοβαρά ερωτήματα, από τα οποία προκύπτουν και προφανείς ευθύνες για τον χειρισμό της υπόθεσης των 70 προσφύγων που μεταφέρθηκαν κρατούμενοι πρόσφατα από το Ηράκλειο στην Κω, απευθύνει σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», στις αρμόδιες αρχές ο Συνήγορος του Πολίτη. Για το θέμα είχαν υπάρξει μεγάλες αντιδράσεις από δικηγόρους και αλληλέγγυους πολίτες καθώς και προσφυγή στην ανεξάρτητη αρχή.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, ζητά από όλους τους φορείς που χειρίστηκαν το θέμα, κυρίως όμως από τη Γενική Επιθεώρηση Αστυνομίας Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων και το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής να ενημερωθεί για τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και ιδιαίτερα για τον λόγο που δεν επετράπη η υποβολή αιτήσεων ασύλου σε ανθρώπους που εξέφρασαν τη σχετική επιθυμία, την ώρα μάλιστα που υπάρχει νεοσύστατο Γραφείο Ασύλου στο Ηράκλειο. Υπενθυμίζεται πως οι πρόσφυγες, μεταξύ τους γυναίκες και μικρά παιδιά, οδηγήθηκαν με χειροπέδες στην Κω ως κρατούμενοι ενώ τους δόθηκαν να υπογράψουν έγγραφα απέλασης χωρίς να έχει μεταφραστεί το περιεχόμενό τους.
Μεταξύ άλλων στα ερωτήματα που θέτει προς τις αρχές ο Συνήγορος του Πολίτη είναι:
– Εάν η σύνθεση της ομάδας των 70 περίπου μεταναστών που έφθασαν 7/9 στο Ηράκλειο και μετήχθησαν στην Κω 13/9/2014 ήταν κυρίως οικογένειες με παιδιά.
– Εάν μεταξύ αυτών που μετήχθησαν από την ΕΛΑΣ ήταν και ασυνόδευτα παιδιά. Αν κρατούνται σε κρατητήρια του Ηρακλείου ασυνόδευτα παιδιά.
– Πόσοι εκδήλωσαν βούληση υποβολής αιτήματος ασύλου και γιατί οι αιτήσεις αυτές δεν διεκπεραιώθηκαν στο Ηράκλειο (δηλ. από το Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Κρήτης). Πολλώ μάλλον που στο Ηράκλειο υφίσταται πρόγραμμα στέγασης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Επιχείρηση Ηρακλείου. Επομένως η καταγραφή αιτημάτων ασύλου επιτόπου θα σήμαινε τη στέγαση των αιτούντων σε διαμερίσματα, ξενώνα ή άλλο κατάλληλο χώρο.
Το βασικό ερώτημα είναι εάν οι 70 περίπου μετανάστες οδηγήθηκαν στην Κω προκειμένου να περάσουν από διαδικασίες πρώτης υποδοχής στο αντίστοιχο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης, όπως επιβάλλει ο νόμος για όλους όσους εισέρχονται παράτυπα στη χώρα.
Ο Συνήγορος ζητά από την ΕΛΑΣ να επιβεβαιώσει ότι η μεταγωγή δεν έγινε για να οδηγηθούν σε Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης που υφίσταται επίσης στην Κω(από τον Φεβρουάριο), που δεν είναι ούτε η μόνη ούτε η ενδεδειγμένη επιλογή διότι:
Ο εγκλεισμός οικογενειών με παιδιά σε Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης δεν είναι σε καμία περίπτωση κατάλληλη μεταχείριση, ακόμη κι εάν το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής δεν έχει ιδρύσει ανοιχτές Δομές Προσωρινής Φιλοξενίας, όπως προβλέπεται από το νόμο.
Τυχόν απόφαση διοικητικής κράτησης από την ΕΛΑΣ σύμφωνα με το νόμο δεν προηγείται αλλά έπεται των διαδικασιών πρώτης υποδοχής. Ζητείται από την ΕΛΑΣ να διευκρινίσει εάν για τους 70 μετανάστες έχουν εκδοθεί αποφάσεις απέλασης με κράτηση.
Στην επιστολή του ο Συνήγορος του Πολίτη τονίζει πως σε περίπτωση που η ΕΛΑΣ έχει εκδώσει αποφάσεις απέλασης με κράτηση, η κράτηση θα μπορούσε να αντικατασταθεί από περιοριστικούς όρους ή άλλα εναλλακτικά μέτρα, δεδομένου ότι η κράτηση αποτελεί το έσχατο μέτρο που επιβάλλεται όταν δεν μπορούν να επιβληθούν άλλα, λιγότερο επαχθή. Ο Συνήγορος του Πολίτη, με έμφαση επισημαίνει «ούτε η Οδηγία Επιστροφών επιτρέπει ούτε το κράτος δικαίου συγχωρεί η διοικητική κράτηση από εξαίρεση να αναχθεί σε κανόνα», κάτι που αποτελεί πάγια θέση του[1] .
Στο ίδιο έγγραφο τονίζεται πως πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι πρόκειται στη συντριπτική τους πλειονότητα για Ιρακινούς κουρδικής καταγωγής, δηλ. για άτομα εθνικής/εθνοτικής καταγωγής με υψηλά ποσοστά αναγνώρισης προσφυγικής ιδιότητας. Η ΕΛΑΣ διαθέτει τα νομικά εργαλεία να μεταχειρισθεί εκτός κράτησης άτομα για τα οποία συντρέχουν οι όροι της αρχής μη επαναπροώθησης (αναβολή απομάκρυνσης, βεβαίωση μη απομάκρυνσης για ανθρωπιστικούς λόγους).
Τέλος, επισημαίνεται ότι η ίδρυση, όπως ο νόμος προβλέπει, Κινητών Μονάδων Πρώτης Υποδοχής και Ταυτοποίησης «όπου κρίνεται αναγκαία η παροχή υπηρεσιών υποδοχής και ταυτοποίησης, ιδίως σε περίπτωση εισόδου μεγάλου αριθμού προσώπων χωρίς τις νόμιμες διατυπώσεις» θα επέτρεπε μια ορθολογικότερη και δικαιοκρατική αντιμετώπιση παρόμοιων περιστατικών σε όλη την Επικράτεια.
[1] (βλ. και ειδική έκθεση Η πρόκληση των μεταναστευτικών ροών και της προστασίας των προσφύγων, Απρίλιος 2017, https://www.synigoros.gr/resources/docs/greek_ombudsman_migrants_refugee… σελ. 55.56,88).