Το φαινόμενο των υπερχρεωμένων νοικοκυριών αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας που λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις και επεκτείνεται ραγδαία όσο κλιμακώνονται οι επιπτώσεις της κρίσης στη ζωή των πολιτών.Δίπλα σε μια μερίδα ανθρώπων που σε ένα κλίμα ανεύθυνου δανεισμού -καλλιεργούμενου κυρίως από τα Τραπεζικά Ιδρύματα- υπερεκτίμησαν τις δυνατότητές τους, έρχονται να προστεθούν μαζικά χιλιάδες νοικοκυριά τα οποία ενώ προχώρησαν σε μια ορθολογική χρήση στεγαστικής ή καταναλωτικής πίστωσης αδυνατούν πλέον, μετά την βίαιη υποβάθμιση ή ακόμα και καθολική απώλεια των εισοδημάτων τους ως συνέπεια της πρωτόγνωρης ύφεσης, να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει.
Ενδεχόμενη άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών ακινήτων για απαιτήσεις που δεν υπερβαίνουν τις διακόσιες χιλιάδες ευρώ (200.000€) εγκυμονεί τη σύνθλιψη του κοινωνικού ιστού ενεργοποιώντας ένα «ντόμινο» επώδυνων κοινωνικών εξελίξεων και αντιδράσεων σε μια περίοδο που η εσωτερική σταθερότητα είναι αναγκαία συνθήκη για την ανάκαμψη της χώρας.
Οι κατασχέσεις των σπιτιών θα δημιουργήσουν στρατιές εξαθλιωμένων και «χρεωμένων αστέγων» ή «νοικάρηδων-ιδιοκτητών» χωρίς μάλιστα να προσφέρουν λύση στο ζήτημα των «κόκκινων δανείων» και στην αποκατάσταση της τραπεζικής πίστης, καθώς το τίμημα του πλειστηριασμού θα είναι πολύ μικρότερο του ποσού του αρχικού δανεισμού. Ταυτόχρονα, οι Τράπεζες θα επωμιστούν πρόσθετα διαχειριστικά έξοδα από τη συγκέντρωση πληθώρας ακινήτων ενώ η αγορά ακινήτων απειλείται με κραχ από την εντεινόμενη υπερπροσφορά αδιάθετων κατοικιών «εξυπηρετώντας» τους ευσεβείς πόθους των δυνάμει «νεοτσιφλικάδων» και των καραδοκούντων ξένων funds που προσδοκούν την πλήρη κατάρρευση των τιμών για να εξαπολύσουν τις κερδοσκοπικές τους επιθέσεις.
Η λύση, λοιπόν, θα πρέπει να αναζητηθεί μέσα από την ύπαρξη ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος διακανονισμών και ρυθμίσεων που θα προσαρμόζονται στην νέα οικονομική κατάσταση των πολιτών οι οποίοι δανείστηκαν με άλλους όρους και σε άλλους καιρούς. Προϋπόθεση ο διαχωρισμός αυτών που αποδεδειγμένα αδυνατούν να αποπληρώσουν από εκείνους που απλά εκμεταλλεύονται την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
Οι τράπεζες από τη μεριά τους οφείλουν αφενός να αναλάβουν το «κόστος» από το μέρος του ρίσκου που τους αναλογεί και αφετέρου να επιστρέψουν ως ένα ιδιότυπο «κοινωνικό μέρισμα» τη βιωσιμότητα που απέκτησαν από τα ποσά των εγγυήσεων, τα οποία επιβάρυναν τους Έλληνες πολίτες.
Η διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος «παγώματος»-απαγόρευσης των πλειστηριασμών (για απαιτήσεις που δεν υπερβαίνουν τις 200.000€) είναι απαραίτητη και αδιαπραγμάτευτη καθώς συνιστά τη βάση κάθε κοινωνικά προσανατολισμένου σχεδίου. Άλλωστε οι λόγοι που οδήγησαν στη λήψη του συγκεκριμένου μέτρου όχι μόνο δεν έχουν εκλείψει, αντιθέτως έχουν οξυνθεί.
Παράλληλα, σύμφωνα και με τη διεθνή εμπειρία από αντίστοιχές καταστάσεις, πρέπει να υιοθετηθούν πρόσθετες διαζευκτικές ή συνδυαστικές δράσεις ανάλογα με την περίπτωση όπως:
- η διαγραφή μέρους του δανείου (όταν μάλιστα η τωρινή πραγματική αξία του ακινήτου υπολείπεται σημαντικά της αξίας σύμφωνα με την οποία χορηγήθηκε το δάνειο) και ειδική μέριμνα για τα δάνεια που έχουν συναφθεί σε ελβετικό φράγκο,
- η μείωση των επιτοκίων και η χρονική επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής,
- και την αναστολή των απαιτήσεων ακόμη και για αριθμό χρόνων ίσο με τα έτη της συνεπούς και απρόσκοπτης καταβολής
με κοινό παρανομαστή τη διαμόρφωση του ύψους της δόσης και χαμηλότερα από το θεσμοθετημένο 30% του μηνιαίου εισοδήματος όταν το υπολειπόμενο διαθέσιμο εισόδημα βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας ώστε να διασφαλίζονται οι ελάχιστες προϋποθέσεις μιας στοιχειωδώς αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους δανειολήπτες και τις οικογένειές τους.
Την ώρα που η κοινωνική συνοχή γνωρίζει μια πρωτόγνωρη δοκιμασία, η οχύρωση των ευπαθών ομάδων και η θωράκιση των μεσαίων και χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων με την ενδυνάμωση της προστασίας της κατοικίας επιβάλλεται να καταστούν σε πρώτιστη προτεραιότητα της κυβερνητικής πολιτικής μακριά από «αστερίσκους» και ανάλγητες υποθέσεις εργασίας.
Κομβικής σημασίας ζήτημα αποτελεί και η συνολικότερη προστασία της μικρής ιδιοκτησίας ακινήτων που ενώ τα προηγούμενα χρόνια αποτέλεσε το πεδίο «επένδυσης» των κόπων μιας ζωής, βαδίζει σήμερα προς την οριστική της απαξίωση είτε με βεβιασμένες εκποιήσεις για την κάλυψη ανεξόφλητων ή προσεχών τραπεζικών οφειλών, είτε με την κατάσχεσή τους έναντι δυσανάλογα χαμηλών χρηματικών ποσών.
Ο απεγκλωβισμός των νοικοκυριών από τον εφιάλτη των κατασχέσεων απαιτεί κοινωνικά δίκαιες πρωτοβουλίες που δεν υπονομεύουν τη λειτουργία του Τραπεζικού Συστήματος, το οποίο οφείλει επιτέλους να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και στην ανακούφιση της κοινωνίας.
Άρθρο του Ευρωβουλευτή Κ. Πουπάκη στο marketnews.gr