«Η μόνη γερμανική πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να αποδεχθεί το αίτημα της Ελλάδας για αποζημιώσεις και να προχωρήσει σε σχετικές διαπραγματεύσεις είναι το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke)», δηλώνει στο Tvxs.gr ο διακεκριμένος Γερμανός ιστορικός, καθηγητής Καρλ Χάινζ Ρόθ, σχετικά με το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσων.
Ο Ροθ, συγγραφέας από κοινού με τον Χερμπέτ Ρούμπνερ του βιβλίου «Η οφειλή επανορθώσεων – υποθήκες της γερμανικής κατοχικής εξουσίας στην Ελλάδα και στην Ευρώπη» το οποίο έχει μεταφραστεί στα ελληνικά και θα παρουσιαστεί στην Αθήνα στις 23 Ιανουαρίου του 2019, σημειώνει πως αν και διαφωνεί με τον τρόπο υπολογισμού του μεγέθους των αποζημιώσεων από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών, το ποσό το οποίο η Γερμανία πρέπει να πληρώσει στην Ελλάδα είναι σημαντικό. Χαρακτηρίζει, δε, ως «κυνική» την πρακτική του Βερολίνου να επιχειρεί να αποποιηθεί των ευθυνών του για αποζημιώσεις μέσω πολιτιστικών πρωτοβουλιών ενίσχυσης της ιστορικής μνήμης.
«Η γερμανική πολιτική τάξη δεν θα κινηθεί εάν δεν βρεθεί αντιμέτωπη με μαζική και διεθνή πίεση», τονίζει, ωστόσο, ο ιστορικός παραθέτοντας ποια θα ήταν κατά την γνώμη του η ιδανική οδός για την διεκδίκηση των αποζημιώσεων.
Τι στάση κρατά η γερμανική κοινωνία απέναντι στα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου;
Η μεγάλη πλειονότητα της γερμανικής κοινωνίας είναι πολύ επικριτική προς το ναζιστικό παρελθόν και τα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως καταγράφεται μια αξιωσημείωτη τάση προς τις ρεβιζιονιστικές αφηγήσεις που πληθαίνουν. Ένα 10%-15% της γερμανικής κοινωνίας τις ασπάζεται.
Με πολιτιστικές πρωτοβουλίες, όπως το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει πως το Βερολίνο προσπαθεί να αποδυναμώσει τις μνήμες του πολέμου και να αποφύγει τις ευθύνες του για αποζημιώσεις;
Το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον επιχειρεί να ενισχύσει την ιστορική μνήμη για τον πόλεμο – ιδίως αυτή των Ελλήνων θυμάτων και επιζώντων. Παραδόξως, όμως, το Βερολίνο καταχράται αυτό τον «πολιτισμό μνήμης» με σκοπό να αποποιηθεί των ευθυνών του για αποζημιώσεις. Αυτή η κατάχρηση δίκαιων σκοπών μου φαίνεται αρκετά κυνική.
Πρόσφατα, η Επιτροπή Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών του Ελληνικού Κοινοβουλίου σε πόρισμά της για τις γερμανικές αποζημιώσεις προς την Ελλάδα υπολόγισε το οφειλόμενο ποσό σε περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια ευρώ. Πως σχολιάζετε αυτό το εύρημα;
Από όσο καταλαβαίνω η Επιτροπή εκτίμησε την βασική αξία των υλικών καταστροφών και των ανθρώπινων απωλειών ορθώς. Διαφωνώ, όμως, με τους υπολογισμούς της χρονικής αξίας: Διαχειρίστηκε τις γερμανικές αποζημιώσεις ως ένα δάνειο και ενέταξε στο τελικό ποσό τους υπολογιζόμενους τόκους. Εμείς θεωρούμε ότι μια τέτοια εμπορευματοποίηση του χρέους των αποζημιώσεων είναι καθαρά προβληματική. Προτιμούμε ένα «ηθικό κριτήριο»: Υπολογίσαμε μόνο τον δείκτη τιμών καταναλωτή από το 1983 μέχρι σήμερα, και καταλήξαμε στο συνολικό ποσό των 190 δισεκατομμυρίων ευρώ. Υπάρχει σημαντική διαφορά. Όμως αυτό, εν τέλει, είναι δευτερεύον: Η Γερμανία πρέπει να πληρώσει το χρέος των αποζημιώσεων και αυτό θα είναι ένα σημαντικό ποσό.
Σε τι συμπεράσματα σας οδήγησε η δική σας έρευνα σχετικά με τις συνέπειες που είχε αυτή η οικονομική αφαίμαξη της Ελλάδος κατά την περίοδο του πολέμου;
Από την γερμανική κατοχή η Ελλάδα βγήκε βαριά πληγωμένη και η κοινωνία της υπέφερε φοβερές απώλειες. Την δεκαετία του 1930 η Ελλάδα ήταν μια αναδυόμενη αγορά, αλλά μετά την υποχώρηση των Γερμανών τον Οκτώβριο του 1944 επέστρεψε στο καθεστώς μιας υποανάπτυκτης χώρας. Ακόμη περισσότερο, οι Γερμανοί πυροδότησαν έναν δολοφονικό εμφύλιο πόλεμο ενισχύοντας τους συνεργαζόμενους και φιλοναζί παραστρατιωτικούς. Όλα αυτά καθυστέρησαν την ανοικοδόμηση της Ελλάδας για δεκαετίες. Για όλα αυτά, οι Γερμανοί είναι οι κύριοι υπαίτιοι.
Θεωρείτε ότι η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει επιτυχώς τις αποζημιώσεις;
Ναι, το ελληνικό αίτημα είναι δικαιολογημένο από κάθε άποψη. Όμως υπάρχουν και άλλα αντίστοιχα αιτήματα προς την Γερμανία: Από την Πολωνία έως πρώην κατεχόμενες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης, την πρώην Γιουγκοσλαβία και μερικές χώρες ακόμη. Οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών θα μπορούσαν να διαμορφώσουν μια κοινή πρόταση προς την γερμανική ελίτ που εξουσιάζει. Το συνολικό ποσό των αποζημιώσεων προς τις χώρες αυτές ήταν μεγαλύτερο από το διπλάσιο του ετήσιου ΑΕΠ της Γερμανίας το 2017!
Δεδομένου ότι η Αθήνα δηλώνει αποφασισμένη να προχωρήσει με την διεκδίκηση των αποζημιώσεων, ποια θεωρείτε εσείς ότι θα ήταν η ενδεδειγμένη οδός για να γίνει αυτό;
Κατά την γνώμη μου η καλύτερη μέθοδος είναι η εξής:
- Να παρουσιαστεί το αίτημα των αποζημιώσεων στον ΟΗΕ, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στον ΟΑΣΕ.
- Ταυτοχρόνως, να γίνουν συντονισμένες διπλωματικές παρεμβάσεις στο Βερολίνο, μαζί με τα άλλα κράτη που διεκδικούν αποζημιώσεις (πχ η Πολωνία), και πρόταση για μια σύνοδο όλων των μερών που διεκδικούν αποζημιώσεις, η οποία θα έρθει να συμπληρώσει την συνθήκη των 2+4 του 1990.
- Εάν το Βερολίνο το αρνηθεί αυτό, θα μπορούσε να ακολουθήσει μια συντονισμένη παρέμβαση στην Επιτροπή Διαιτησίας του ΟΑΣΕ.
- Εάν και πάλι το Βερολίνο αρνηθεί να συμμετάσχει, τότε θα μπορούσε να γίνουν συντονισμένα αγωγές από την Ελλάδα, την Πολωνία και τις άλλες χώρες που τέλεσαν υπό γερμανική κατοχή, στο Διεθνές Δικαστήριο.
Η Μέρκελ είναι ξανά σε περιπέτειες μετά και τα πρόσφατα εκλογικά αποτέλεσματα, τα οποία δείχνουν ότι το πολιτικό σκηνικό στην Γερμανία αλλάζει. Υπάρχει κάποια πολιτική δύναμη που να μπορεί αποδεχθεί το αίτημα της Ελλάδας και να αντέξει το κόστος της απόφασης αυτής;
Η μόνη πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να αποδεχθεί το αίτημα για αποζημιώσεις και να προχωρήσει σε σχετικές διαπραγματεύσεις είναι το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke). Αλλά και αυτό δεν είναι απόλυτα σίγουρο. Η γερμανική πολιτική τάξη δεν θα κινηθεί εάν δεν βρεθεί αντιμέτωπη με μαζική διεθνή πίεση.