Η ίδια η λέξη «Malotira» προέρχεται από τις λατινικές λέξεις «male» και «tirare», που σημαίνει ότι απομακρύνει την ασθένεια, αποδεικνύοντας πόσο ισχυρά θεωρήθηκαν αυτά τα μικρά φυτά.
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Sideritis syriaca και την συναντούμε με τις ονομασίες μαλοτήρα, τσάι του βουνού και καλοκοιμιθιά.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων αναγνωρίζει ότι τα είδη του γένους Sideritis χρησιμοποιούνται παραδοσιακά για πάνω από 30 έτη για την αντιμετώπιση κοινών κρυολογημάτων, αναπνευστικών προβλημάτων, βήχα, πεπτικών και γαστρεντερικών διαταραχών.
Τι είναι η Μαλοτήρα, το κρητικό τσάι του βουνού;
Η μαλοτήρα είναι ένα φυτό του γένους Sideritis
Είναι γνωστή για τις θεραπευτικές της ιδιότητες από την αρχαιότητα. Το αιθέριο έλαιο που παράγεται από το βότανο είναι πλούσιο σε αντιβακτηριακές και αντιοξειδωτικές ουσίες. Η άγρια μαλοτήρα είναι πλέον σπάνια, οι καλλιεργούμενες φυτείες όμως παρέχουν τα οφέλη της σε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Το φυτό έχει γκριζοπράσινα χνουδωτά φύλλα, ενώ στις αρχές του καλοκαιριού αναπτύσσει τα ανθικά του στελέχη, στελέχη δηλαδή που φέρουν τα όμορφα κίτρινα ανθάκια του, χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου είδους. Ενώ είναι πιο σπάνιο από ό, τι κάποτε, εξακολουθεί να εκτιμάται τόσο στην Κρήτη όσο και πέρα από το νησί.
Το φυτό αναπτύσσεται μεταξύ 800 και 2.000 μέτρων πάνω από τη στάθμη της θάλασσας και οι Κρητικοί την συλλέγουν από την αρχαιότητα και την χρησιμοποιούν σε πλήθος συνταγών και φαρμακευτικών εφαρμογών. Τα Λευκά Όρη της Κρήτης είναι εκεί όπου αυτά τα μοναδικά φυτά με κίτρινα άνθη βρίσκονται σε μεγαλύτερο πληθυσμό. Ως ενδημικό φυτό στην περιοχή, η συγκομιδή και η χρήση της μαλοτήρας τελειοποιήθηκε εδώ και αιώνες.
Η μαλοτήρα, πολυετής αειθαλής πόα που βοτανολογικά ανήκει στο γένος Σιδηρίτη, φθάνει σε ύψος 70 εκατοστά, με βοτανική ονομασία Sideritis syriaca διαθέτει όρθιο αποξυλωμένο βλαστό και φέρει λογχοειδή χνουδωτά φύλλα και μικρά κίτρινα άνθη.
Τα φυτά Sideritis syriaca θεωρούνταν κάποτε ως μια θεραπεία για πληγές που προκλήθηκαν από σιδερένια όπλα, αποδεικνύοντας πόσο μακρά και ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία του εκπληκτικού αυτού βοτάνου.
Είναι βότανο εύγευστο και αρωματικό και πολύ δημοφιλές. Δυστυχώς όμως, η υπερβόσκηση και η υπερβολική ζήτηση τόσο στην Κρήτη, όσο και την υπόλοιπη Ελλάδα, θέτει σε κίνδυνο τη διατήρηση αυτών των ειδών.
Το βότανο ανθίζει από το τέλος Ιουνίου μέχρι το τέλος Ιουλίου. Συλλέγεται από τον Μάιο έως Αύγουστο, κατά την διάρκεια της ανθοφορίας του και για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα επίγεια τμήματα.
Τι χρήσεις έχει η μαλοτήρα;
H μαλοτήρα αποτελούσε παραδοσιακά πρωινό ρόφημα για τους κατοίκους της Δυτικής Κρήτης και φαρμακευτικό βότανο κατά των κρυολογημάτων, των παθήσεων του στομάχου και του αναπνευστικού.
Η σύγχρονη επιστημονική έρευνα επιβεβαίωσε τις πεποιθήσεις των Κρητικών για την μαλοτήρα. Συγκεκριμένα, αποκάλυψε την παρουσία, τόσο στο φυτό όσο και στο αφέψημα, πολύτιμων φλαβονοειδών ουσιών με σημαντική φαρμακοδυναμική δράση στη διέγερση της καρδιακής λειτουργίας, στην ελάττωση της πίεσης, στην διούρηση και στην προστασία από κρυολογήματα. Επιπλέον, στο αιθέριο έλαιο της μαλοτήρας έχουν εντοπιστεί πλήθος ουσιών με αντιμικροβιακές φαρμακευτικές ιδιότητες.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Η μαλοτήρα δρα ως αντιφλεγμονώδες, βακτηριοστατικό, αντιοξειδωτικό, αντιμικροβιακό, ευστόμαχο, εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό και αντιαναιμικό. Έρευνες τα τελευταία χρόνια αναφέρουν ότι δρα εναντίον της οστεοπόρωσης και του καρκίνου. Βοηθά το πεπτικό σύστημα και δρα εναντίον των κρυολογημάτων. Είναι θερμαντικό, τονωτικό, διουρητικό και αποτοξινωτικό.
Χρησιμοποιείται για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού καθώς επίσης για τις παθήσεις του ουροποιητικού λόγω της διουρητικής της δράσης. Αν προσθέσουμε στο αφέψημα ξυλαράκι κανέλας και μέλι έχουμε ένα άριστο μαλακτικό και αντισηπτικό για τον βήχα. Πιστεύεται τέλος ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς.
Συνοψίζοντας λοιπόν τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση βοτανικού τσαγιού μαλοτήρας είναι πολλά και σημαντικά, γνωστά από την αρχαιότητα, μελετημένα κατά καιρούς από επιστήμονες και ειδικούς μέχρι και τις μέρες μας.
Το τμήμα του φυτού που φέρει τα άνθη ενώ αυτά είναι στην πλήρη άνθησή τους αποτελεί το πολυτιμότερο κομμάτι του βοτάνου. Αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριδιακές και αντιφλεγμονώδη ιδιότητες, για την αντιμετώπιση προβλημάτων στην καρδιά, το αναπνευστικό και το γαστρεντερικό, για την καταπολέμηση της κοινής γρίπης αλλά και των συμπτωμάτων σοβαρών νοσημάτων όπως το Alzheimer συγκαταλέγονται μεταξύ των ιδιοτήτων που έχουν επισημανθεί κατά καιρούς σε σχετικές έρευνες.
Για του Κρητικούς, παραδοσιακά, σε κρυολογήματα με έντονο βήχα και πονόλαιμο, το ρόφημα μαλοτήρας με μέλι αποτελεί το ενδεδειγμένο θεραπευτικό μέσο.
Ο συνδυασμός μαλοτήρα με δίκταμο, φασκόμηλο και μαντζουράνα αποτελεί μια ‘’κλασσική’’ συνταγή βοτανικού τσαγιού των προγόνων μας. Το κρητικό τσάι του βουνού αποτελεί για τους κατοίκους του νησιού μια αγαπημένη συνήθεια, αποτελεί ένα από τα ισχυρά όπλα τους για τη φυσική ενδυνάμωση του οργανισμού τους.
Πώς μπορείτε να ωφεληθείτε από το καταπληκτικό αυτό βότανο;
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Το βράζουμε για 4 περίπου λεπτά και συνδυάζεται άριστα με την μαντζουράνα.
Λίγα ανθικά στελέχη, μια κούπα, ζεστό νερό, λίγα λεπτά και έτοιμο το ρόφημά σας! Το κρητικό τσάι του βουνού είναι ένα αρωματικό, γευστικό και ανάλαφρο βοτανικό τσάι που συγχρόνως προσφέρει πολλαπλά οφέλη στον οργανισμό σας.
Προφυλάξεις:
Δεν έχει αναφερθεί καμία παρενέργεια σε περίπτωση υπερδοσολογίας.