H εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), Μελίσα Φλέμινγκ, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα εκατομμύρια ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, επειδή απειλείται η ζωή τους, αλλά πολλοί από αυτούς αφήνουν την τελευταία πνοή… ελευθερίας στον υγρό τάφο της Μεσογείου.
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση της εποχής μας” τονίζει η επικεφαλής επικοινωνιών και εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), Μελίσα Φλέμινγκ, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα εκατομμύρια ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, επειδή απειλείται η ζωή τους, αλλά πολλοί από αυτούς αφήνουν την τελευταία πνοή στον υγρό τάφο της Μεσογείου.
Σχετικά με τις χώρες υποδοχής που δέχονται τη μεγαλύτερη μεταναστευτική πίεση, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας με τις “θερμές” εστίες του πλανήτη, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Μάλτα, η Μελίσα Φλέμινγκ τονίζει την ανάγκη επανακαθορισμού της ευρωπαϊκής πολιτικής στο συγκεκριμένο ζήτημα και χαρακτηρίζει “δυσλειτουργικό” το σύστημα ασύλου στην Ευρώπη.
Θυμάται, με συγκίνηση, τη συγκλονιστική ιστορία της 19χρονης Ντοά, από τη Συρία, που επί τέσσερις ημέρες πάλευε με τη θάλασσα, στο ναυάγιο ανοιχτά της Μάλτας, πέρυσι το φθινόπωρο, προκειμένου όχι να κρατηθεί η ίδια στη ζωή, αλλά να σώσει τη μόλις 18 μηνών Μάσα.
Λίγα 24ωρα πριν ανέβει στη σκηνή του φετινού TEDxThessaloniki (το Σάββατο, στο Βασιλικό Θέατρο), η Μελίσα Φλέμινγκ μιλάει και για τις προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη, σήμερα, η UNHCR, για το πώς ο καθένας μπορεί να βάλει το δικό του “λιθαράκι” στην προσπάθεια να “ευημερήσουν και όχι απλώς να επιζήσουν”, όπως τονίζει, οι πρόσφυγες, αλλά και για τη “γεύση” Ελλάδας που πήρε από τις προηγούμενες επισκέψεις της στη χώρα.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Μελίσα Φλέμινγκ στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
Εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, σήμερα, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους διά της βίας. Άλλοι αναζητούν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες, άλλοι χάνουν τη ζωή τους στη θάλασσα σε αναζήτηση της “Γης της Επαγγελίας” και η Μεσόγειος μετατρέπεται σε έναν μαζικό τάφο. Υπάρχει τρόπος να το σταματήσουμε αυτό;
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση της εποχής μας. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν, διά της βίας, τις εστίες τους. Ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κι έπειτα… Οι πιο πολλοί πρόσφυγες ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες που γειτνιάζουν με τις δικές τους, “τσακισμένες” από τον πόλεμο, πατρίδες. Αυτές οι χώρες καταβάλλονται από τον αριθμό των προσφύγων που φιλοξενούν. Οι άνθρωποι αυτοί δεν θα έκαναν αυτά τα επικίνδυνα θαλάσσια ταξίδια προς την Ευρώπη, εάν μπορούσαν να ευημερήσουν στον τόπο τους. Αυτός είναι και ο λόγος που ζητούμε μαζική “επένδυση” στις χώρες που τούς φιλοξενούν και πλήρη χρηματοδότηση της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων, που εργάζονται προκειμένου να βοηθήσουν τους ανθρώπους αυτούς να ξεκινήσουν, από την αρχή, μια αξιοπρεπή ζωή.
Οι γυναίκες και τα παιδιά είναι οι πιο ευαίσθητες ομάδες της προσφυγικής κρίσης. Υπάρχουν γυναίκες (πρόσφυγες) που κακοποιούνται και παιδιά που μεγαλώνουν σε δύσκολο περιβάλλον, τα περισσότερα μακριά από το σχολείο. Λαμβάνει η UNHCR κάποια ειδική δράση γι αυτές τις ομάδες;
Οι γυναίκες και τα παιδιά αποτελούν την πλειονότητα των προσφύγων, σε παγκόσμιο επίπεδο, και φυσικά μας απασχολεί η ασφάλειά τους. Το να παρέχουμε στα παιδιά πρόσβαση στο σχολείο είναι ένας τρόπος για να τα κρατάμε ασφαλή, να τους βοηθάμε να επουλώσουν το τραύμα και να προάγουμε μια μελλοντική κοινωνία που ενδιαφέρεται για τη συμφιλίωση κι όχι την εκδίκηση. Ωστόσο, μόλις 50% των παιδιών προσφύγων στον πλανήτη πηγαίνουν σχολείο εξαιτίας έλλειψης χρηματοδότησης και/ή πρόσβασης σε τοπικά σχολεία. Πολύ ευάλωτες είναι και οι γυναίκες πρόσφυγες, γι αυτό και προσπαθούμε να σχεδιάζουμε χώρους φιλοξενίας που να ηλεκτροδοτούνται με ηλιακή ενέργεια, προκειμένου να τις αποτρέπουμε από το να βγαίνουν έξω για να μαζέψουν ξύλα. Κάνουμε ό,τι μπορούμε και θα μπορούσαμε να κάναμε περισσότερα εφόσον τα προγράμματά μας είχαν πλήρη χρηματοδότηση.
Έχετε, προφανώς, ακούσει τις ιστορίες πολλών προσφύγων εργαζόμενη στην UNHCR. Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας αυτή που έχει “κολλήσει” στο μυαλό σας;
Στην ομιλία μου στο φετινό TEDxThessaloniki θα αφηγηθώ την ιστορία της 19χρονης Ντοά, από τη Συρία, η οποία επέζησε μιας από τις χειρότερες ναυτικές τραγωδίες του καιρού μας. Κατόρθωσε να μείνει ζωντανή επί τέσσερις ημέρες στα νερά, ενώ ένας εφιάλτης ξεδιπλωνόταν μπροστά στα μάτια της. Είχε ήδη γίνει μάρτυρας της ανατροπής του πλοίου, στο οποίο επέβαινε, και του πνιγμού εκατοντάδων συνεπιβατών της. Όταν ο μνηστήρας της έχασε τη “μάχη” να μείνει ζωντανός, ύστερα από δύο ημέρες, και η ίδια παρ’ ολίγο να χάσει κάθε ελπίδα. Αυτό ένιωθε ώσπου της δόθηκε η ευθύνη τριών μικρών παιδιών και το να τα κρατήσει αυτά ζωντανά τής έδωσε κίνητρο να επιζήσει. Στο τέλος, μόνο με ένα 18 μηνών βρέφος, τη Μάσα, τα κατάφερε η Ντοά. Είναι μια ιστορία τραγωδίας, επιβίωσης κι ελπίδας. Θα αφηγηθώ αυτή την ιστορία στη σκηνή του TED, καθώς παρουσιάζει τις επιλογές με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι χιλιάδες πρόσφυγες. Παρουσιάζει, επίσης, την υπέροχη ανθρωπιά του λαού της Ελλάδας προς τη Ντοά και τη Μάσα.
Σε μια άλλη ομιλία σε διοργάνωση TED είχατε απευθύνει έκκληση στον κόσμο να βοηθήσει τους πρόσφυγες να ευημερήσουν κι όχι απλώς να επιβιώσουν. Πώς, καθημερινοί άνθρωποι, όπως εγώ, θα μπορούσαν να συνδράμουν τις προσπάθειες της UNHCR προς αυτή την κατεύθυνση;
Υπάρχουν τόσο πολλά που μπορούν να κάνουν μεμονωμένοι άνθρωποι κι αυτό ξεκινά από τις ίδιες τους τις κοινότητες. Συγκεκριμένα, στις χώρες που υποδέχονται τους περισσότερους πρόσφυγες -και η Ελλάδα είναι στην κορυφή της λίστας- υπάρχουν ισχυρά στοιχεία ξενοφοβίας, που αποκτούν ισχύ. Υπάρχουν, ωστόσο, επίσης και δυνάμεις ανθρώπινης ευγένειας και στήριξης προς τους αιτούντες άσυλο, οι οποίοι έφτασαν ως εδώ και οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια χώρα, με πολύ λίγα μέσα για να βοηθηθούν. Τοπικές πρωτοβουλίες βοήθειας και συναναστροφής με τους ανθρώπους αυτούς μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά στη ζωή τους.
Ποιες είναι οι προκλήσεις, με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπος ο οργανισμός σας στην παρούσα φάση;
Ζούμε σε μια εποχή παλαιών διαμαχών, όπως στην περίπτωση της Σομαλίας και του Αφγανιστάν -αναζωπυρούμενες, ανεπίλυτες, που αφήνουν εκατομμύρια πρόσφυγες στην εξορία για περίπου 17 χρόνια- κατά μέσο όρο. Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται φροντίδα και προστασία, ιδανικά και λύσεις, όπως ενσωμάτωση στις τοπικές κοινωνίες ή επανεγκατάσταση. Οι περισσότεροι θέλουν να επιστρέψουν στις εστίες τους, αλλά δεν μπορούν. Την ίδια ώρα, νέες συγκρούσεις ξεσπούν – Συρία, Ιράκ, Νότιο Σουδάν, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, Νιγηρία και τώρα Μπουρούντι. Όλες αυτές οι συρράξεις οδηγούν μακριά από τα σπίτια τους μεγάλο αριθμό ατόμων, που έχουν απεγνωσμένα ανάγκη για βοήθεια. Ανησυχούμε, επίσης, για το γεγονός ότι η πρόσβαση σε άσυλο γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη καθώς οι χώρες από τη μια πλευρά “σφίγγουν” τα σύνορά τους και από την άλλη “χαλαρώνουν” την προσήλωσή τους στο να υπηρετούν την ανθρωπότητα.
Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελλάδα, η προσφυγική πίεση είναι μεγαλύτερη από ό,τι σε άλλες. Νομίζετε ότι υπάρχει ανάγκη επανακαθορισμού της ευρωπαϊκής πολιτικής πάνω σ’ αυτό το ζήτημα;
Ναι. Αυτή τη στιγμή, το σύστημα ασύλου στην Ευρώπη είναι δυσλειτουργικό. Χώρες, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Μάλτα υποδέχονται τη συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων χωρίς να διαθέτουν τα αναγκαία κέντρα υποδοχής, προκειμένου να διαχειριστούν τη ροή αυτή, αλλά ούτε τη χρηματοδότηση και τα απαραίτητα συστήματα υπηρεσιών. Οι πρόσφυγες φεύγουν κι επιλέγουν χώρες, όπως η Γερμανία και η Σουηδία, που έχουν τα πιο καλά εδραιωμένα συστήματα ασύλου και τις καλύτερες προοπτικές για να ξεκινήσουν από την αρχή τη ζωή τους – στέγη, γλωσσική εκπαίδευση, σχολεία, εργασία. Ακόμη, ωστόσο, κι αυτές οι χώρες αρχίζουν να καταβάλλονται και απευθύνουν κάλεσμα σε άλλες να μοιραστούν το βάρος.