Την περασμένη Πέμπτη, αργά το απόγευμα, στο καθόλα τακτοποιημένο και ασφαλές Λουξεμβούργο, οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ πανηγύριζαν για μια «ιστορική» συμφωνία που επέτυχαν μετά από μαραθώνιες διαβουλεύσεις για την αναθεώρηση της πολιτικής ασύλου.
«Δεν ήμουν σίγουρη ότι θα ερχόταν αυτή η μέρα», έλεγε εμφανώς ικανοποιημένη η Μαρία Μάλμερ Στένεργκαρντ, υπουργός μετανάστευσης της Σουηδίας, που έχει την προεδρία στην ΕΕ αυτό το εξάμηνο. Άλλοι συνάδελφοι της είπαν πως ήταν μια «ιστορική συμφωνία».
Μία εβδομάδα μετά, ένα σαπιοκάραβο με εκατοντάδες πρόσφυγες βυθίζεται ανοιχτά της Πύλου. Δεν θα μάθουμε ποτέ πόσους ανθρώπους κατάπιε η θάλασσα. Υπολογίζουμε μόνο ότι στο πρώτο εξάμηνο φέτος πνίγηκαν περίπου 400 άνθρωποι, εκτός από τους εκατοντάδες που χάθηκαν με το αλιευτικό – δουλεμπορικό στην Πύλο.
ΕΕ- κλίνατε επί (ακρο)δεξιά…
Το θέμα συζήτησης στο συμβούλιο υπουργών Εσωτερικών στο Λουξεμβούργο ήταν ο τρόπος διαχείρισης των αιτούντων άσυλο στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και η μετεγκατάσταση των ανθρώπων αυτών στην Ευρώπη.
Την συμφωνία μπλοκάριζε μέχρι την τελευταία στιγμή μια ομάδα 10 κρατών-μελών της ΕΕ, που είχαν συνταχθεί με την αντιμεταναστευτική ρητορική της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Ιταλίας.
«Μια συμφωνία για το μεταναστευτικό χωρίς την Ιταλία δεν αξίζει ούτε το χαρτί στο οποίο είναι γραμμένη», έλεγε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, για να τονίσει την σημασία της ιταλικής συναίνεσης στη νέα πολιτική. «Αλλά μια συμφωνία αλα ιταλικά δεν μπορούσε να περάσει από την πλειοψηφία των κρατών-μελών, ενώ και η Τζόρτζια Μελόνι γνώριζε πως χρειάζεται συμμάχους, πέραν των παραδοσιακών φίλων της», πρόσθεσε ο ίδιος διπλωμάτης.
Τελικά συμφωνήθηκε η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου να γίνεται στα σύνορα, ώστε να διευκολύνονται οι επιστροφές εκείνων που θα κρίνεται ότι δεν έχουν δικαίωμα ασύλου στην ΕΕ. Επιπλέον, επιτρέπεται στις χώρες μέλη να μην δέχονται μετανάστες και πρόσφυγες στα σύνορά τους αν υπερβαίνουν κάποιο όριο. Στην ουσία πέρασαν οι ιταλικές θέσεις ως προς την επιστροφή εκείνων που δεν θα παίρνουν άσυλο και έτσι βρέθηκε η χρυσή τομή. Επιπλέον έγινε δεκτή η ιταλική άποψη ότι κάποιες μεμονωμένες χώρες θα έχουν την ευχέρεια να κρίνουν κατά πόσο μία τρίτη χώρα θεωρείται ασφαλής και ως εκ τούτου μπορεί να γίνεται επαναπροώθηση των προσφύγων εκεί. Αυτό θα επιτρέπει στους Ευρωπαίους να επαναπροωθούν επίσημα πρόσφυγες και μετανάστες στις χώρες απ όπου ξεκινούν, όπως είναι η Τουρκία και η Τυνησία.
Ο κοινός παρονομαστής της πολιτικής των Ευρωπαίων είναι η αυστηροποίηση του πλαισίου υποδοχής μεταναστών και προσφύγων, σε μία περίοδο που παρατηρείται κλιμάκωση των ροών. Η ΕΕ υιοθετεί πιο σκληρή πολιτική, ενώ οι διεθνείς οργανώσεις που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των προσφύγων τονίζουν την ανάγκη δημιουργίας ασφαλών διαδρόμων μετανάστευσης για να μην πνίγονται οι άνθρωποι.
Και στο βάθος «αποθήκες» προσφύγων στην Αφρική
Η Γερμανία μάλιστα έχει κατά νου να κάνει άλλο ένα βήμα, σύμφωνα με την Die Welt και θέλει να προωθήσει το βρετανικό μοντέλο για την μαζική προώθηση προσφύγων σε χώρες της Αφρικής.
Με πιο απλά λόγια, η κυβέρνηση του σοσιαλδημοκράτη Σολτς, όπως και η βρετανική συντηρητική κυβέρνηση, θέλουν να δημιουργήσουν «αποθήκες» μεταναστών και προσφύγων στην Αφρική. Ήδη από τον Μάιο ο Όλαφ Σολτς είχε προαναγγείλει ότι θα εγκαταλείψει την φιλελεύθερη πολιτική που κληρονόμησε από την Άγκελα Μέρκελ και θα μειώσει τον αριθμό των αιτούντων άσυλο, με αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα και περισσότερα κονδύλια στη Frontex.
Όπως γράφει η εφημερίδα Die Welt, η Ρουάντα και ο Νίγηρας – χώρες με τις οποίες συνεργάζεται η ΕΕ – θα μπορούσαν να αποζημιωθούν οικονομικά για να συναινέσουν στην υποδοχή προσφύγων και μεταναστών που θα απελαύνονται από την ΕΕ.
Πιο σκληρή γραμμή προωθούν η Αυστρία και η Ουγγαρία, που επιδιώκουν όσοι ζητούν άσυλο στην ΕΕ να απελαύνονται στην Αφρική ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσής τους.
Πρόκειται για μία εξαιρετικά συντηρητική στροφή από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που χαράσσεται την ώρα που το ακροδεξιό κόμμα AfD αυξάνει εντυπωσιακά τα ποσοστά του στην Γερμανία (από το 10% έφτασε στο 20%), η Ιταλία κυβερνάται από μία κυβέρνηση συνεργασίας ακροδεξιών νοσταλγών του Μουσολίνι, ρατσιστών και λαϊκιστών, στην Ισπανία οι ακροδεξιοί του Vox έφεραν εντυπωσιακά αποτελέσματα στις πρόσφατες τοπικές εκλογές και στην Γαλλία καραδοκεί στην γωνία η Λε Πεν.
Στο μεταξύ η Μεσόγειος εξελίσσεται σε θάλασσα θανάτου και η ΕΕ επιχαίρει για τα τείχη που υψώνει προκειμένου να σταματήσει τις … ορδές των προσφύγων και των μεταναστών. Ουδείς βεβαίως συζητά για τις ευθύνες των Ευρωπαίων και των δυτικών συμμάχων ως προς τις κρίσεις που παράγουν τις προσφυγικές ροές.