Του Μιχάλη Πολυχρονάκη
«Δεν είναι τι κοιτάς, που έχει σημασία. Είναι τι βλέπεις.»
Henry David Thoreau
Άλλη μια έκθεση για τα ταμπακαριά; «Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές, στο ίδιο ποτάμι», έλεγε ο σκοτεινός φιλόσοφος της ατέρμονης ροής… Ο χρόνος κυλάει ανεπίστρεπτα, για όλους και για όλα. Ποιο νόημα επομένως, μπορεί να έχει μια επιστροφή, στα «παλιά λημέρια»;
Για μένα, η ανακήρυξη και ο χαρακτηρισμός των Χανιώτικων ταμπακαριών ως «διατηρητέου μνημείου», πέραν της ριζικής αλλαγής των δεδομένων κι ενός ευρύτερου «τέλους εποχής» που σηματοδότησε, λειτούργησε επιπλέον εντελώς παράδοξα και ως το έναυσμα για την ενεργοποίηση απρόσμενων εσωτερικών διεργασιών και μεταλλάξεων, που μου ήταν αδιανόητες ως εκείνη τη στιγμή.
Ξαφνικά, κι ενώ όλα γύρω από τη φωτογραφική θεώρηση του συγκεκριμένου θέματος έμοιαζαν να έχουν ειπωθεί, μια απροσδόκητη και ολοσχερής μεταστροφή του βλέμματός μου, μεταμόρφωσε στα μάτια μου τα ταμπακαριά, από «μνημείο», σε «μαντείο», νοηματοδοτώντας εντελώς διαφορετικά τις ιδιότητες και την τάξη των πραγμάτων, καθώς τα πάντα γύρω «αλληγορήθηκαν» κι έγιναν σημαδιακά, σαν να ήταν «σημεία» και «οιωνοί»!
Ξαφνικά, και χωρίς τίποτε εξωτερικά να έχει αλλάξει, ο χώρος απέκτησε ένα παράξενο «εσωτερικό βάθος» κι ο χρόνος έγινε συμπαγής, μετέωρος και ανιστορικός, κάνοντας τη φωτογράφιση, να μοιάζει άλλοτε με βεβήλωση κι άλλοτε με τελεσιουργία!
Τίποτε όμως δεν έρχεται «ξαφνικά» και τίποτε δεν προκύπτει αναίτια. Όταν μια υπέρθετη σκοπιμότητα, υπαγορεύει και δρομολογεί τη δημιουργική σύζευξη ενός θέματος με ένα βλέμμα, τότε δεν μπορεί να γίνει συγκυριακά και ανεκπλήρωτα ο αποχωρισμός τους.
Κανένα φωτογραφικό θέμα εξάλλου δεν λογαριάζεται «τετελεσμένο», αν δεν απεικονισθούν οι υπερβατικές του προεκτάσεις και κανένα φωτογραφικό βλέμμα δεν είναι ολοκληρωμένο, αν δεν εξεικονισθούν οι ενδόμυχες προδιαθέσεις του.
Έτσι, ενώ το κεφάλαιο «Ταμπακαριά» έμοιαζε στα μάτια μου πεπερασμένο κι εξαντλημένο, ωστόσο, καθώς προσέρχομαι «οιωνοσκοπικά» στον αποχαιρετιστήριο ετούτο ασπασμό, ανακαλύπτω έκπληκτος ένα ανοίκειο υπαρξιακό απείκασμα στο χώρο κι ένα ανέλπιστο φαντασιακό απόθεμα σε μένα, τα οποία, πριν το καταλυτικό γεγονός της ανακήρυξης με ανακινήσει, δεν είχα καν υποψιαστεί!
Δεν υπάρχουν πεπερασμένα θέματα, όταν ένα εμφορούμενο και πλεοναστικό
βλέμμα τα ξανασυναντά, ούτε εξαντλημένες θεάσεις, όταν ακόμη και μέσα στο χιλιοειδωμένο, μπορεί και ψυχανεμίζεται κανείς, τις υποφώσκουσες ανταύγειες του ανείδωτου, του αθέατου και του αφανέρωτου…
Καλώς ήλθατε, στο μεσολαβητικό θεωρείο των αναβλέψεων, των χρησμοληψιών και των μεταθεάσεων!