Οδός Αναγνώστου Μάντακα
Μάντακας Αναγνώστης. Το τρίτο κατά σειρά ηλικίας αγόρι του Ιωάννη Μάντακα, γεννήθηκε το 18919.
Η επαναστατική του δραστηριότητα άρχισε από την επανάσταση του 1841 και κάλυψε όλη την περίοδο μέχρι την απελευθέρωση του νησιού.
Στην επανάσταση του 1841 διακρίθηκε για την ανδρεία του στις μάχες στο Πρόβαρμα, στο Φυσαέρα Σελί και αλλού.
Το 1854 με την έκρηξη του Κριμαϊκού πολέμου σχεδίαζε με άλλους Κρητικούς επανάσταση η οποία όμως τελικά ματαιώθηκε με την επέμβαση του Έλληνα πρόξενου σα Χανιά.
Το 1859 συνελήφθη και φυλακίστηκε στα Χανιά, αποφυλακίστηκε όμως νωρίς εξαιτίας των ένοπλων διαμαρτυριών των συνεπαρχιωτών του.
Έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1866-69 ως οπλαρχηγός και πληρεξούσιος Κυδωνίας. Η δράση του στην επανάσταση αυτή, κατά την οποία αναγνωρίσθηκε γενικός αρχηγός Κυδωνίας, ήταν μεγάλη. Διακρίθηκε για την γενναιότητά του, τις πολεμικές του ικανότητες και την επιμονή του για την συνέχιση του αγώνα. Στη συνέλευση της Αργυρούπολης, που έγινε το Φθινόπωρο του 1867, για να εξετάσει την πρόταση του Σουλτάνου να μετατραπεί η Κρήτη σε αυτόνομη ηγεμονία, αντιτάχθηκε σθεναρά στην αποδοχή της. «Μόνον Ένωσιν μετά της Ελλάδος» βροντοφώναξε με στεντόρεια φωνή, «γι’ αυτήν θα πολεμήσομεν μέχρι θανάτου, τρεφόμενοι με χόρτα μόνον». Ήταν από εκείνους που πολεμούσαν μέχρι την τελευταία στιγμή του αγώνα κάθε φορά και τραυματίστηκε κατ’ επανάληψη.
Συνελήφθη για δεύτερη φορά, μετά το τέλος της, με την πρόφαση ότι ετοίμαζε νέα επανάσταση, επειδή δεν ξανάχτισε το σπίτι του στους Λάκκους, που το είχαν κάψει οι εχθροί. Προκλήθηκε όμως μεγάλη αναταραχή και οι Τουρκικές αρχές αναγκάσθηκαν να τον αφήσουν ελεύθερο ύστερα από την υπόδειξη των Προξένων των Μεγάλων Δυνάμεων στα Χανιά.
Στην επανάσταση του 1878 ήταν πάλι γενικός αρχηγός Κυδωνίας και αγωνίσθηκε με σθένος και γενναιότητα. Μετά δε το τέλος της, οπότε έγινε η Σύμβαση της Χαλέπας, με τη δράστη του ένοπλου σώματός του ανάγκασε τους Τούρκους να μην καταστρατηγούν, στο μέτρο του δυνατού, τα προνόμια που μ’ αυτή είχαν δοθεί στον Κρητικό λαό.
Το 1889, κατά την έκρυθμη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί εξαιτίας της οποίας είχε κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος, κράτησε στάση ανδροπρεπή, γι’ αυτό και διατάχθηκε η εκ νέου φυλάκισή του.
Στην επανάσταση του 1896 διέπρεψε ως γενικός αρχηγός και πάλι Κυδωνίας.
……
Ευτύχησε να υψώσει την Ελληνική σημαία, την 1η Δεκεμβρίου 1913 κατά την επίσημη εορτή της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, στο φρούριο Φιρκά, οπότε και του απονεμήθηκε ο «Χρυσούς Σταυρός του Σωτήρος».
Απέκτησε συνολικά 34 παιδιά, 12 από τον πρώτο του γάμο και 22 από τον δεύτερο. Πέθανε στις 30 Ιανουαρίου 1918 και κηδεύτηκε με τιμές στρατηγού στον πύργο Αχλαδοπούλη του χωριού του.
Οδός Κόρακα
Πήρε το όνομα από τον Μιχαήλ Κόρακα.
Ίσως η μεγαλύτερη μορφή των Κρητικών επαναστάσεων κατά των Τούρκων και από τις μεγαλύτερες στον ελληνικό χώρο.
Συμμετείχε σε όλους τους αγώνες από το 1821 μέχρι το 1878.
Η πρώτη επαναστατική κίνηση του Μιχαήλ Καρούζου από την Πόμπια της Μεσαράς, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα (ονομάστηκε Κόρακας από τον τρόπο που έπεφτε πάνω στους Τούρκους) ήταν η δολοφονία του αγά Αλήκου που δρούσε στην περιοχή. Αμέσως μετά βγήκε στο βουνό ως Χαΐνης και ξεκίνησε μια επαναστατική δράση που διήρκεσε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Στην επανάσταση του 1821 πολέμησε αρχικά υπό τον Μιχαήλ Κουρμούλη και στη συνέχεια συγκρότησε δικά του επαναστατικά σώματα, ενώ το 1826 πολέμησε στο πλάι του Γεωργίου Καραϊσκάκη στην πολιορκία της Ακρόπολης. Πήρε το βαθμό του λοχαγού για τη συμμετοχή του στον αγώνα και σε άλλες περιοχές (Πελοπόννησος, Κάρπαθος) ενώ συμμετείχε στα επαναστατικά κινήματα 1841 και 1858
Στη μεγάλη επανάσταση 1866 – 1869 ήταν γενικός αρχηγός των 12 ανατολικών επαρχιών, αξίωμα που διατήρησε και στην επόμενη επανάσταση του 1878 της οποίας ήταν και πάλι η ψυχή.
Είχε σπάνια στρατηγικά και διοικητικά προτερήματα.
(Τόμος Β΄ Γεωργίου Ι. Παναγιωτάκη
«Επιφανείς Κρήτες ανά τους αιώνες»)
